Publicatie datum: 1992-01-01
Auteur: Roos Hoogedoorn
Collectie: 23
Volume: 23
Nummer: 7
Pagina’s: 242-247
Documenten
niks met het kind maar alles met de school en roos hoogedoorn het leerboekje te maken hebben en dat is nog maar het begin er volgen avt kaarten met rijtjes tweeletter woorden en rijtjesdrieletterwoorden reeksen wat vertel je mij nou woorden onder elkaar en het kind moet ze lezen kaart na kaart net zolang tot het niet het herschrijven van tekste n verder kan en het frustratieniveau kan worden vastgesteld kassets 1992 in het basisonderwijs de leerlingco rdinator bedoelt het goed er kan nu een hulpprogramma worden samen gesteld toegespitst op de specifieke leespro blemen van het kind maar om de frustratie in het lezen die het heeft opgelopen ongedaan te roos hoogedoorn is verbonden aan de taaldruk maken is wellicht een veel dringender hulp werkplaats van de stichting kunstzinnige vorming programma nodig een programma waarin amsterdam als consulent literaire vorming bege lezen denken mag zijn leidt zij leerkrachten in het basisonderwijs op het gebied van de literaire vorming en het taaldrukken literatuu r in het kader van het onderwijs voorrangsbeleid zoekt ze samen met de leerkrachten van groep 7 en 8 freeman smulders a het aanvankelijk lezen van de bentinck school naar invalshoeken om van voorbij oud en nieuw in technisch lezen in uit de werkwijze van het taaldrukken aan belees en leesgoed 199212 p 73 7 6 schrijfvaardigheid te werken onder het motto wat kassets y kijk eens ik kan al lezen een voor vertel je mij nou ontwikkelde ze een serie lessen beeld van zorgverbreding bij aanvankelijk waarbij het herschrijven centraal staat technisch lezen in maggezien juni 1992 p 27 in de drie hieronder beschreven lessen ligt de na 29 druk achtereenvolgens op het schrijven van verschil lende versies van een verhaal het schrijven van een krantebericht naar aanleiding van een voorval en het beschrijven van een ogenschijnlijke bijzaak als hoofdzaak h ersc hrij ve n e n lezen herschrijven maakt kinderen los in hun pen het geeft ze de kans te experimenteren met verschillende stijlen en genres ze ervaren het als een spel van lezen schrijven lezen een tekst van een ander herschrijven is een onge dwongen bezigheid je hoeft je minder af te vragen klopt wat ik schrijf met mijn erva ring die speelruimte schept mogelijkheden om de vaardigheden op het gebied van creatief schrijven te vergroten zo ervaren de kinderen vanzelf het verschil tussen het verwoorden van ervaringen en het schrijven van fictie de ma nier waarop dit gebeurt stelt hen in staat tot een goed resultaat te komen je hebt immers de tekst van het kind naast je in de kring als basis om te kunnen herschrijven moet je eerst lezen wat er staat dat is zo vanzelfsprekend da t 242 moer 1992 7 ieder kind bereid is een tekst grondig te lezen in het verhaal ergert zich aan een andere man in een vaardigheid waaraan gewerkt wordt bij de tram later ziet hij hem terug elders in de begrijpend lezen teksten van andere kinderen stad de gegevens zijn steeds gelijk net als vormen goede leesstof passend bij hun bele de opeenvolging van de gebeurtenissen maar vingswereld ze zijn misschien niet heel moei de manier waarop queneau het verhaal vertelt lijk om te lezen maar de intensiteit waarmee is telkens anders een lange nek heet in de kinderen zoeken naar de hoofdlijn in het ver platte versie een nek als een brandslang een haal de volgorde van de gebeurtenissen naar kerel wordt een gozer diezelfde gozer is in de hoofd en bijzaken zal de vaardigheid in be hatelijke versie een puisterige slungel gewor grijpend lezen vergroten den een stuk verdriet bij het voorlezen van de verschillende versies de kinderen willen er nog een en nog een kijken kinderen steeds terug naar de oorspron horen ik besluit met de versie droom kelijke tekst wat is er veranderd klopt de iedereen pakt nu een groen strookje en gaa t inhoud van de tekst in hoofdlijnen nog maar daarop het eigen verhaal opnieuw schrijven ook verschillende soorten teksten komen bij met meer details erbij ik loop de kring langs deze werkvorm aan de orde en kunnen met om te zien of het lukt dadelijk gaan we deze elkaar worden vergeleken dat doe ik niet om gedetailleerde teksten doorgeven en een ander dat het wel eens goed voor ze is maar omdat kind moet zich een goede voorstelling kunnen het spannend is te ontdekken wat er gebeurt als maken van de situatie bij mariska lees ik dat je van een verhaal over een bijtende hond een ze voor de spiegel stond haar make up tasje krantebericht maakt het verschil tussen een pakte en dacht ik doe eens paars verder be ervaringstekst en een informatieve tekst komt grijp ik dat ze een en ander met een kwastje zo vanzelf naar voren boven haar ogen smeert ve rschille nd e ve r sies va n een verh aa l leyla schreef de volgende tekst in de klas van meester harry groep 8 ga ik want ik zag in m n droom vandaag voor het eerst herschrijven alle kin een meisje dat heel mooi was deren nemen om te beginnen een kartonnen net een prinsesje was ze in m n droom onderlegger die ik op een klein tafeltje in de en ik wilde net als haar worden kring heb klaargelegd plus een strookje wit maar hetging niet ik kon mij niet papier en een potlood ze schrijven allemaal net als haar mooi maken een ding op wat ze gedaan hebben zo vlak toen kwam mijn moeder en zei o o kind voor het naar school gaan mariska schrijft k wat heb je veel make up opgedaan en ik zei heb mij opgemaakt roebian komt met ik ja mama ik heb een mooi meisje in mijn dromen heb mij gewassen en dennie moest zijn sleu gezien net een prinses tels zoeken zo lezen we het zijn korte mede maar hetging niet dus ik deed gewoon delingen geworden hoe het precies is gegaan weinig make up op weten we nog niet ook niet of dennie baalde omdat hij de sleutels niet meteen kon vinden we geven de tekst door aan onze rechter buur om dat allemaal wel te vertellen kunnen we mijn opdracht luidt lees het verhaaltje en stel de tekst gaan herschrijven iemand die een vast wat er precies aan de hand is waar het om zelfde voorval op een heleboel verschillende gaat neem nu een blauw blaadje en vertel manieren kan beschrijven is raymond que daarop het verhaal opnieuw alsof je met je neau ik laat de kinderen zijn boek zien stijl verkeerde been uit bed bent gestapt de kin oefeningen en lees drie versies van hetzelfde ver deren kijken mij vragend aan de tekst die ik haaltje voor het eerste heet notaties en toont zelf heb gekregen lees ik voor en daarna nog ons kort maar duidelijk een situatie in een over eens maar dan vanuit een mopperstemming volle tram daarna lees ik de tekst met als titel nu gaan de kinderen wel aan de slag alleen haatdragend en tenslotte de versie plat mohammed heeft nog wat uitleg nodig langzamerhand beginnen de kinderen door op dit moment wordt duidelijk hoe prettig te krijgen hoe queneau te werk gaat de man het is dat we in een kring zitten en op onder 1992 7 moer 243 leggers schrijven ik kan goed overzien waar van menige school zijn deze boeken vast ook iedereen mee bezig is en het doorgeven van wel te vinden de tekst gaat heel natuurlijk sommigen heb ben aan het strookje niet genoeg en schrijven om een ervaringstekst te kunnen herschrijven verder op de achterkant ervan in een andere sfeer een andere stijl is het van fatih leest alvast een blauw strookje waarop belang om goed de lijn van een verhaal te kun de mopperversie staat die aisha van zijn verhaal nen zien en hoofd en bijzaken te kunnen on heeft geschreven hij moet er erg om lachen derscheiden om van iets dat in de buurt ge laten we het nog een keer doen zeg ik om beurd is een bericht te maken daarvoor is meer het geharrewar te stoppen dat nu ontstaat om afstand nodig je schrijft vanuit een ander elkaars teksten in handen te krijgen dan lezen perspectief de volgende les nemen we dit als we ze straks allemaal achter elkaar ik bedenk onderwerp samen met de kinderen op welke manier je een tekst nog meer zou kunnen herschrijven van voorval n aa r kr an teberic h t als een droom in een opgewekte stemming sloom stoer of romantisch ik ben vandaag voor de tweede keer in deze we geven het groene blaadje door naar klas en de kinderen weten al hoe het herschrij rechts het vormt nu weer het uitgangspunt ven gaat ik noem een aantal zaken op die be voor een ander kind meteen is het stil ieder trekking hebben op de buurt waarin de school een leest en schrijft een versie naar eigen keuze staat dit om een lijstje te maken van onder op een geel strookje als we uitgeschreven zijn werpen waaruit gekozen kan worden dingen moeten de gedetailleerde teksten op de groene die net nieuw zijn in de buurt bij voorbeeld strookjes terug naar de schrijver of die er onlangs uit verdwenen zijn ik geef mariska begint met voorlezen eerst het wit als voorbeeld de schoenen op het van limburg te strookje met de mededeling dan het groene stirumplein die zijn er in mijn beleving pas we kunnen zien hoe mooi ze is opgemaakt bijgekomen vastgetimmerd aan een afbraak met haar paarse ogenschaduw daarnaast zit pand een van de dingen die er van mij wel weg brenda die leest haar blauwe strookje voor mag in de buurt is het urinoir op hetzelfde het opmaakverhaal in mopperstemming ze pleintje als je er op de tram moet wachten ruik ziet er zelf ook opgemaakt uit dan komt bir je voortdurend de stank vooral in de zomer gul met haar wensdroomverhaal op het gele het blijkt nodig mijn ervaringen in te bren strookje wat zou zij zich graag zo opmaken als gen dan pas komen de kinderen op eigen mariska maar dat mag niet van haar moeder ideeen uit het keuzelijstje kiezen de kinderen leyla start nu met haar eerste twee versies en waarover ze willen schrijven op de eerste daarna volgen de anderen zo gaan we al lezend strookjes verschijnen zinnen als in het wes driemaal de kring rond terpark zijn een hond die beet en er is een nieuw pleintje gekomen waar het heel gezellig er wordt veel gelachen de een heeft zich is nauwkeurig aan de gegevens gehouden de an der heeft er een boel bij verzonnen dat is niet lijst over de buur t goed of fout het is een spel met werkelijkheid en fictie grappig om vast te stellen of het nog van dingen wel of niet meer te maken heeft met waar het die er zijn bijgekomen of om ging in de oorspronkelijke tekst die er binnenkort komen de kinderen ervaren in deze les hoeveel ver die zijn verdwenen of schillende versies van een verhaal je kan schrij die binnenkort verdwijnen ven een logisch vervolg is om verschillende die je wel kan missen versies van bestaande verhalen met elkaar te die van jou wel weg mogen vergelijken bij voorbeeld roodkapje van die er juist moeten komen roald dahl de kinderen van deze school kun die jegraag wilt hebben nen daarvoor naar de bibliotheek staatslie die een probleem zijn denbuurt maar in het documentatiecentrum die gevaarlijk zijn 244 moer 1992 7 die overlast geven maken een muurkrant de krantekoppen wor dieje ergeren den gestempeld de berichten in kolommen die jeblij maken getikt en de foto s getekend ze worden in de die onlangsgebeurden school opgehangen zodat ouders en kinderen bij jou in de buurt ze kunnen lezen ik laat de kinderen elkaar vragen stellen in al werkend hebben de kinderen het verschil tweetallen zodat ze de tekst kunnen herschrij ervaren tussen een verhalende tekst en een ven met details iemand die de situatie in de informatieve tekst maar de berichtgeving over buurt niet kent moet het ook kunnen begrij wat er zoal gebeurt in de wereld verschilt nog pen mohammed schrijft al per krant of weekblad als vervolg op mijn les gaan de kinderen berichten in verschillende in het westerpark zijn honden kranten en bladen met elkaar vergelijken alle die zijn bullterrier maal over een reuze panda die een bezoek ik stond in het park te spelen met een broer bracht aan ons land en toen kwam een hond hij heeft mij gebeten om een tekst van een ander kind te her en toen zat ik te huilen schrijven moet je nauwgezet lezen en je een voorstelling maken van de beschreven situatie henk krijgt het blaadje van mohammed onder diezelfde houding is nodig wanneer je je ogen hij leest het nauwgezet we praten er in eigen tekst gaat herschrijven bij voorbeeld om de kring over hoe je er een bericht van kunt van een voorval uit het verleden een geschie maken erboven moet een titel komen een denisverhaal te maken dat deed ik met deze kop je vertelt het verhaal alsof je het gehoord klas in een andere les hebt alsof je er zelf niet bij was in ieder geval moet dan het woord ik er niet in ik raad ze va n b ij zaa k n aa r h oofd zaa k aan als kop een stukje uit de tekst te kiezen dan gaat iedereen van start de laatste les in de klas van meester harry gaat henk herschrijft het verhaal van moham over vroeger het idee voor de les kreeg ik toen med bij het voorlezen is mohammed als eer ik meedacht over de vraag welke teksten nog ste aan de beurt hij leest de mededeling daar meer met elkaar zouden kunnen worden ver na de uitgebreidere tekst daar oogst hij veel geleken het was mij al eerder opgevallen dat bewondering mee want het is heel duidelijk gebeurtenissen uit onze vaderlandse geschie wat er in het park aan de hand was en voor hem denis zo compleet verschillend zijn beschre is het doorgaans moeilijk om zich in het ne ven welke voorstelling geeft thea beckman derlands uit te drukken dan leest henk de van de heilige oorlog in haar kruistocht in spij berichtversie kerbroek en hoe verhaalt men over diezelfde tochten in de methode geschiedenis in onder gevaarlijke honde n werp en opdracht in het westerpark te amsterdam lopen gevaarlijke het lijkt mij spannend om met de kinderen honden bullterriers die bijten kinderen kunnen naar dat soort verschillen te zoeken met de er niet veilig spelen voorbeeld een kind was aan meester gaan de kinderen naar de bibliotheek het spelen er komt een hond aan en die bijt gelijk vooraf geef ik een les waarin ik met de kinde ren probeer van een voorval uit hun verleden terwijl henk krachtig voorleest straalt mo een geschiedenisverhaal te maken hammed zo mogelijk nog meer dan net de kinderen blijven vandaag aan hun tafeltjes we staan stil bij wat er nu eigenlijk veranderd zitten ze maken een lijst een tijdlijst van hun is al lezend gaan we de kring rond bij som eigen leven ik doe het op het bord voor tel migen is alleen de kop toegevoegd omdat het kens een jaartal met daarachter een gebeurte al een beetje een bericht was nis ik geef wat mogelijkheden geboren de de berichten vragen erom om in de vorm eerste stapjes de eerste tand wisselen roept van een krant te worden gedrukt de kinderen nu abdelhasamed voor het eerst naar de 1992 7 moer 2 45 foto frederice van faassen kleuterschool zegt diana na een poosje sa trouw erop dat het al werkend goed komt ik men hardop denken is iedereen in zijn eigen probeer de kinderen gerust te stellen en zeg ik tijdlijn verdiept stel een vraag en jij noteert het antwoord op ik vraag de kinderen een voorval te kiezen het blaadje maar alleen als je nog weet hoe het waar je nog wat van weet uit jezelf of van was in de tijd dat jouw verhaaltje speelt weet horen zeggen op een strook schrijft ieder kind je dat niet dan laat je de vraag gewoon voorbij een gebeurtenis ik doe dat op het bord als gaan dat gedaan is vraag ik aan de kinderen of ze aan ik begin welke kleren droeg je moeder je de tekst op het bord kunnen zien in welke tijd vader en jijzelf nu pas worden ze weer rus het speelt het verhaal gaat over een logeerpar tig dit snappen ze op de blaadjes verschijnen tij bij een oom in een houten huis nu heb je woorden als plateauzolen wijde pijpen en eigenlijk geen houten huizen meer redeneert tuinbroek ik vraag verder naar de inrichting meester harry of ze staan er nog van vroeger van het huis en zie carlos schrijven oranje we concluderen dat je kan zien in welke tijd gordijnen en een bruin geruit tafelkleed ze iets speelt aan de huizenbouw maar ook aan de zijn inmiddels vervangen door luxaflex of rol mode aan zaken die er nu wel zijn en er toen gordijn fluistert hij mij toe en ook op de tafel nog niet waren of toen wel en nu niet meer ligt nu geen kleed meer maar toen wel de kinderen weten niet goed waar ik naar toe ik merk dat als ik zulke gegevens hardop wil en blijven vragende blikken werpen voorlees kinderen die even niets wisten direct ze willen op mijn verzoek wel de eerder ge weer gaan schrijven alsof ze dan pas op een schreven tekst voor zich nemen en een blaadje idee komen uiteindelijk heeft iedereen ook om gegevens op te noteren ik ga niet proberen nog gegevens op het blaadje staan over de uit te leggen waar ik op uit wil komen ik ver straat en de huizen van toen en natuurlijk ove r 246 moer 1992 7 de mensen die er toen nog wel of nog niet wat kinderen daarmee bij voortduring trai waren nen is hun voorstellingsvermogen h et ont de gebeurtenis die in het kort op een wikkelen daarvan is een belangrijke doelstel strookje staat gaan de kinderen nogmaals le ling bij begrijpend lezen tek sten herschrijven zen en herschrijven gebruik makend van de betekent voortdurend bezig zijn met lezen je nieuwe gegevens notities noemen de kinde een beeld vormen en je afvragen wat vertellen ren die gegevens en je hoeft ze niet allemaal te ze m ij no u gebruiken alleen die in jouw verhaal passen een doodse stilte heerst er wanneer iedereen noo t zijn geschiedenis opschrijft een voor een lees ik de teksten voor na elke dit artikel verschijnt in een enigszins gewij tekst staan we even stil bij de kenmerken van zigde vorm ook in de bundel werken met taal de tijd waarin het verhaal speelt ook een tekst drukken baarn bekadidact in druk daarin die over nu gaat heeft zulke kenmerken zo vindt u behalve interviews met leerkrachten schreef stefanie dat zij bij de geboorte van haar ook bijdragen over onder andere taaldrukken broertje vorig jaar een spijkertuinpak droeg en de taalmethode werken met kleuters en met een mickey mouse trui de verhalen geven taaldrukken in het turks een mooi tijdsbeeld van de gebeurtenissen het verhaal van carlos vinden de kinderen rottig het gaat over zijn vader die brandwon den oploopt carlos schrijft dat dit gebeurde nog voor zijn vader bij hen wegging de kinde ren worden stil bij het voorlezen van dit ver haal tot gabi hardop verwoordt wat hij voelt dat vind ik wel heel erg voor je de kinderen zijn zeer trots op hun verhalen en gaan op het voorstel van meester harry in om er een boek van te maken het wordt een geschiedenisboek met de kinderen van deze klas als hoofdpersonen waa rde rin g kinderen moeten wennen aan deze werkwijze het ene kind heeft de slag direct te pakken een ander moet meer moeite doen om te vatten wat de bedoeling is het voorlezen van de teksten is het mooiste moment er heerst verwondering soms ook verwarring en meestal wordt er veel gelachen ik heb gemerkt dat kinderen enthousiast blijven voor deze werkwijze als hun teksten positieve aandacht krijgen wat ik probeer te doen is niet de hele tekst te beschouwen maar elke geslaagde poging daarbinnen te waarde ren al gaat het bij sommige kinderen maar om een zin uit een verhaal h erschrijven kan op talloze manieren h et stra mien van de lessen zoals ik die gaf is steeds te herhalen al of niet gevolgd door een vergelij king van bestaande teksten uit boeken kranten en weekb l aden 1992 7 moer 2 47