Weet ik veel…!!? Interactief werken aan woordenschat.

weet ik veel interactief werken aan woordenschat nora bogaert greet goossens heeft u een vermoeden waarover uw stukje tekst gaat de deelnemers van de workshop in groepjes van vier rond hun tafel geschaard hebben net elk een ver schillend fragment van een wetenschappelijke tekst in handen gekregen samen vormen deze fragmenten een artikel over antibiotica maar dat weten de deelne mers op dit ogenblik nog niet van enige titelmg is geen sprake en bovendien zijn sleutelwoorden als antibiotica infectie bacterie kiem vooraf systematisch verwij derd en door witte vlekken vervangen van elke deelnemer wordt een stilzwijgende gok verwacht over het tekstonder werp vooraleer ze met lotgenoten die hetzelfde fragment hebben toebedeeld gekregen een nieuwe groep vormen en de zaak samen verder uitzoeken als deze samenwerking tot het gewenste resultaat heeft geleid en de blinde vlekken zijn opgevuld ligt al een nieuwe opdracht klaar in de oorspronkelijke groepen moeten de verschillende fragmenten nu tot een mogelijk geheel worden verenigd en ten slotte moeten titel en ondertitels op de juiste plaats worden aangebracht en dergelijke opdracht is niet kool wel waard er zijn nogal wat deugdelij eenvoudig toch brengt het ke argumenten voor te vinden merendeel van de groepen ze tot een goed einde de aangeduide observatoren die elk een van het cruciale belang van de groepen hebben gevolgd interactie rapporteren ongeveer unaniem dat alle deelnemers zij het natuurlijk met wat wetenschappelijk onderzoek met betrek onderlinge verschillen in hoge mate betrok king tot ongestuurde taalverwerving legt ken en actief zijn geweest bij de uitvoering steeds sterker de nadruk op de rol van van de taak er is met andere woorden een interactie met andere taalgebruikers grote mate van interactie geconstateerd interactie met anderen biedt immers niet om de haverklap andere groepjes veel alleen een bijkomende mogelijkheid tot geroezemoes of meer dan dat alleen kort taalaanbod maar laat bovendien twee om de boel op stelten is een dergelijke andere handelingen toe die in belangrijke werkvorm wel overdraagbaar naar een das mate het proces van betekenisverwerving met niet volwassen teerders is dat sop de beinvloeden 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 enerzijds kunnen leerders hun hypothesen juistheid van an of haar zienswijze of ant over de betekenis van woorden uitprobe woord inhoud in het kader van een ren door het betreffende woord in een bepaald probleem dat moet worden bepaalde situatie produktief te gebruiken op9elost doel kan immers uit de reactie van de gespreks om dergelijke interactie op gang te brengen partner afgeleid worden of het opgebouwde in de klas komt het er dan ook op aan betekenisbeeld of zelfs de vorm van het werkvormen te vinden die deze situatie woord correct is nabootsen en die zo worden opgezet dat anderzijds biedt interactie ook gelegenheid de leerlingen elkaar eveneens iets te zeg tot betekenisonderhandeling als leerders gen hebben in functie van een bepaald taal krijgen aangeboden waarvan ze de doel betekenis zelf niet kunnen achterhalen o a omdat hun kennis van de wereld ontoerei doel kend is dan kunnen ze nog altijd hun het aspect doel kan worden gerealiseerd gesprekspartner om hulp vragen door door aan activiteiten een duidelijke taak rechtstreeks te vragen naar de betekenis stelling te verbinden de leerlingen moeten van woorden of boodschappen wat iets doen met taal en op het eind van die bedoel je met of door naar bevestiging handeling moeten ze met een bepaald van een vermoeden te vragen bedoelje resultaat voor de dag kunnen komen een daarmee dat ingevulde tabel een in volgorde herstelde werkvormen die interactie mogelijk maken tekst een oplossing voor een bepaald pro en bevorderen zijn dus geen overbodige bleem e d luxe als taalvaardigheidsontwikkeling tot de doelstellingen behoort inhoud het aspect inhoud kan worden gereali seerd door werkvormen vanuit een zoge twee basisvoorwaarden naamde informatiekloof op te zetten dit betekent dat de ene leerling geen kennis vraag is dan hoe je interactie in de klas op heeft van de boodschap die de ander gaat een haalbare manier kan opzetten twee formuleren anders gezegd weet ik veel voorwaarden zijn hierbij van cruciaal belang wat pj gaat zeggen communicativiteit en cotsperativiteit bij vele traditionele klasactiviteiten als afbeeldingen beschrijven die iedereen voor zich heeft liggen handelingen beschrijven communicativiteit die voor ieders neus plaatsgrijpen verhalen navertellen die iedereen net gelezen of interactie komt pas op gang wanneer gehoord heeft e d is er van een dergelijke gesprekspartners iets te communiceren kloof geen sprake ze zijn dan ook niet echt hebben om te communiceren is er een communicatief inhoud en een doel nodig mensen com municeren onder andere concreet zijn volgende informatiekloven omdat de ene gesprekspartner aan de denkbaar andere iets wil meedelen dat deze nog 1 elke leerling heeft of krijgt de beschik niet weet inhoud en toch zou moeten king over bepaalde informatie waarover weten om iets bepaalds te kunnen doen de anderen niet beschikken die moet doei uitgewisseld worden om een bepaalde omdat de ene gesprekspartner via argu taak te kunnen uitvoeren echte infor mentatie de ander wil overtuigen van de matiekloot 2 de leerlingen krijgen een bepaalde situ mei juni 1993 nummer 5 22e jaargang 110r 4 atie voorgelegd die ze moeten beoorde onder meer van de nodige zelfwaardering len de uitwisseling van die beoordelin bevorderen hoeft verder geen betoog gen moet uitmonden in een eensgezin de uitspraak opinieklooi 3 de leerlingen krijgen een bepaalde vraag structurele garanties voor of een probleem voorgelegd waarvoor daadwerkelijke interactie ze een eigen oplossing moeten formule ren de oplossingen moeten uitgewis leidt om het even welke groepsopdracht tot seld worden en een eensgezind ant daadwerkelijke interactie onder gelijken woord moet kunnen worden geleverd bepaalde leerlingen die sneller zijn of taal op het eind van de bespreking redene vaardiger of die een grotere kennis van de ringskloof wereld bezitten hebben de neiging de zaak een authentiek communicatieve invulling al vlg in handen te nemen het probleem heeft twee belangrijke voordelen de moti oplossend overleg bedoeld als een utwisse verende kracht die van communicatieve ling van ideeen door alle ledenvan de groep activiteiten uitgaat is meestal groter en er is verwordt dan tot een monoloog door meer aandacht en gerichtheid op de inhoud opdrachten op een welbepaalde manier te van de boodschap vereist omdat de structureren is het echter mogelijk de kans inhoud van de boodschap niet bij voorbaat tot dominante in de hand te houden is gekend of eindeloos wordt herhaald is een van de structurele maatregelen die kan het niet alleen interessanter maar ook genomen worden is de overlegfase laten noodzakelijker om effectief en efficient te voorafgaan door een informatieverwervende luisteren naar elkaar fase elk groepslid krijgt daarin de mogelijk heid gegevens te verzamelen die voor het oplossen van het probleem relevant an en cooperarnite1r wel op een zodanige manier dat elk individu daardoor beschikking krijgt over informatie de taak moet worden uitgevoerd door die verschilt van die van zijn groepsgenoten samenwerking in groep interactie komt dat kan door de verschillende gegevens bij namelijk gemakkelijker op gang in kleine voorkeur ingebed in teksten te verdelen groe pen en onder gelijken d i in een over de verschillende leden van de groep leerling leerling interactievorm bepaalde of door de leerlingen een verschillende remmende factoren spelen dan niet meer voortaak te laten uitvoeren op het materiaal mee het publiek is beperkter en er is geen dat hen ter beschikking wordt gesteld superieur in dit geval een leerkracht die waarbij ze ieder specifieke informatie moe de interactie regelt door de beurten te ver ten opsporen op die manier wordt elk delen en af te nemen en die voortdurend groepslid een deskundige voor een evaluerend optreedt hierdoor voelen leer bepaald deel van de groepstaak en kan zijn lingen zich vrijer om te spreken en vooral of haar bijdrage niet gemist worden voor de ook vrijer om betekenisonderhandelingen uitvoering van die taak aan te gaan het werken in groepen geeft elke individu ele leerling ook heel wat meer kans tot taal envoudige cooperatie gebruik de spreektijd is voor iedereen gro ter omdat er simultaan wordt gewerkt groepswerk met verdeelde informatie zoals dat vormen van effectieve samenwerking hierboven beschreven bestaat uit twee fasen en wederzijdse afhankelijkheid bovendien in een eerste fase verwerken de groepsleden het ontwikkelen van sociale vaardigheden individueel bepaalde informatie en in de twee en van een evenwichtige persoonlijkheid de fase gebruiken ze de informatie om samen 4a 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 een taak uit te voeren er is hier sprake van tweede fase de overlegfase het onder eenvoudige co8peratie met name in de staand voorbeeld is hiervan een illustratie de dierentuin op z n kop doelwoorden geschikt beschikbaar verspreiden indeling opdracht de jndelinq van de hokken in de dierentuin voldoet niet langer daarvoor zijn verschillende redenen vaarvan elke leerling er twee krijgt 1 de giraf krijgt binnenkort een jong en heeft dus een rustige plaats nodig 2 een van de leeuwen is gestorven 3 kleine kinderen zijn bang van krokodillen en vinden het dus niet leuk dat de krokodil len de eerste dieren zijn die ze te zien krijgen 4 er is pas een jong pandabeertje aangekocht 5 de apen maken zoveel lawaai dat de andere dieren er zenuwachtig van worden 6 de kameel verspreid t een nogal onaangename geur 7 roofdieren zitter beter niet in de nabijheid van hun natuurlijke prooien 8 er is geld beschikbaar voor de aankoop van twee wolven qf vier flamingo s qf een koppel rendieren bedenk een geschiktere indeling en geef aan welke van de drie vernoemde dieren kunnen aangekocht worden voor deze vernieuwde dierentuin organisa tie van de opdracht er wordt gewerkt in groepjes van vier elke leerling krijgt de opdrachtgeving met twee van de acht redenen en het oude en nieuw in te vullen plan van de dierentuin de leerlingen her schikken de dierentuin eerst individueel op basis van hun twee uitspraken fase 1 en leggen dan alles samen om tot een goede schikking van de dierentuin te komen fase 2 mei juni 1993 nummer 5 22e jaargang wp tweevoudige cooperatie nadat de leerkracht zelf een aantal goochel trucjes ten beste heeft gegeven verdeelt ze een verdergaande vorm van cooperatief de uitleg over daze trucjes ander de ieeprrlin werken tweevoudige coisperatie is in dit gen zodat in elke groep elk lid de uitleg over verband denkbaar in plaats van de infor een van de goocheltrucs in handen krijgt matievervvervende fase op individuele basis dan worden nieuwe groepen gevormd te laten verlopen kan ze ook in een samen zodat alle leerlingen met dezelfde truc bij werkingsverband opgezet worden namelijk elkaar zitten en deze samen goed kunnen met alle leerlingen uit de verschillende gros bestuderen en uitproberen als iedereen de pen die dezelfde informatie ter beschikking truc goed kan uitvoeren gaan alle leerlingen hebben gekregen de leden van deze terug naar hun oorspronkelijke groep waar nieuwgevormde groep kunnen elkaar dan ze om de beurt hun truc zo professioneel helpen om de informatie die ze hebben mogelijk uitvoeren terwijl de andere groeps gekregen ten volle te verwerken en bruik genoten samen proberen het geheim ervan baar te maken voor de daaropvolgende te achterhalen taak in de oorspronkelijke groep in meer ingewikkelde processen van informatiever werving moeilijkere teksten moeilijkere ver samengevat zijn dus de volgende werkvor werkingsvormen is dit zeker een nuttige men mogelijk waarbij slechts de twee tussenstap de activiteit goochelen is hier fasen werkvormen gegarandeerd coopera van een illustratie tief zijn een fase werkvorm overleg voor gemeenschappelijke taakuitvoering twee fasen werkvorm eernoudige cooperatie fase 1 fase 2 individuele opsporing overleg voor gemeenschappelijke verwerking van verdeelde taakuitvoering waarbij ieders informatie inbreng noodzakelijk is tweevoudige cooperatie fase 1 fase 2 cooperatieve opsporing overleg voor gemeenschappelijke verwerking van verdeelde taakuitvoering waarbij ieders informatie inbreng noodzakelijk is toepasbaarheid die in het materiaal van het steunpunt nt2 is uitgewerkt zie vonk 21 5 mei juni 1992 en samenwijs dec 1992 een van de in een woordenschatleerujn basisprincipes van het steunpunt nt2 is dat de verwerving van woorden in essentie interactieve werkvormen kunnen worden gebeurt via een uitgebreid en motiverend ingepast in een woordenschatleerlijn zoals taalaanbod in geschreven en gesproken nw 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 teksten en via herhaald gebruik van de beschreven zijn en het hele verhaal af is woorden in receptieve en produktieve acti dan evalueren ze samen hun schrigprodukt viteiten 1 in zijn geheel en vervolledigen en corrigeren interactieve werkvormen lenen zich daar waar nodig tot ze er samen tevreden over zeer goed toe in taken wordt zeer vaak zijn de inhoud van het verhaal gedicteerd gebruik gemaakt van teksten en als die zo door de afbeeldingen zet de leerlingen op gekozen worden dat de doelwoorden van een bepaald been wat het gebruik van dat ogenblik daarin voorkomen in een vol woorden betreft nadat ze hun opdracht doende verhelderende context functione hebben afgegeven mogen de leerlingen ren de betreffende teksten als aanbodska hun afbeeldingen samenleggen om te zien der voor de doelwoorden of als rechtstreek of ze hun opdracht tot een goed einde heb se aanleiding tot receptief gebruik ervan ben gebracht daarnaast kunnen bepaalde activiteiten zo opgezet worden dat de leerlingen haast automatisch bepaalde doelwoorden pro als vorm van differentiering duktief gaan gebruiken maar dat is uiter aard minder onder controle te houden interactieve activiteiten zijn waarschijnlijk meer dan om het even welke andere werk een voorbeeld hiervan is een schrijfop vorm erg geschikt voor differentiering de dracht op basis van een s tripverhaal die de taken kunnen zo opgezet worden dat in de leerlingen per twee moeten uitvoeren toewijzing van de deelopdrachten van fase leerling een krijgt afbeelding 1 3 5 en 7 en 1 rekening wordt gehouden met het taal leerling twee afbeelding 2 4 6 en 8 ze vaardigheidsniveau van de individuele leer mogen hun afbeeldingen niet a an elkaar ling dat kan op twee manieren laten zien leerling een beschrijft op papier wat er te zien is op afbeelding 1 en geeft dit 1 de teksten waaruit informatie moet door aan leerling twee deze doet hetzelfde opgespoord worden kunnen verschillen voor afbeelding 2 rekening houdend met in moeilijkheidsgraad de beschrijving van afbeelding 1 ze moeten immers samen een samenhangend verhaal een uitgewerkt voorbeeld hiervan is de vol maken en geeft dan het blad terug aan gende operatieve opdracht rond horrorfi leerling een die dan weer verdergaat het guren gaat zo verder tot alle afbeeldingen om in tegeloven en lekker bang van te mn doe woorden uit eerdere thema s nieuwe doelwoorden organisatie van de opdracht er wordt gewerkt in groepjes van vier elke leerling krijgt een van de onderstaande vier tek sten friaar an we hier slechts gedeelten geven tekst 1 demonen demoon is een tipnaminit van griekse oorsprpng die gebruikt wordt om te verwijzen naar geesten die geheimzinnige en angstaanjagende krachten bezitten in heel wat godsdiensten is er sprake van demonen in bepaalde natuurgodsdiensten zwart afrika azie oceanid speelt het geloof in demonen gin belangrijke rol en is de wereld met tal van goede en kwade geesten bevolkt mei juni 1993 nummer 5 22e jaargangvt verder zijn er ook de demonen die in de mens zelf huizen over wie ze dan een absolu te macht uitoefenen boze geesten van ziekte en waanzinnigheid die in alle culturen terug te vinden ajn ook in de westerse wereld was het geloof in derma demonen erg verspreid maar de opkomst van het wetenschappeli1k denken heeft de i van dat geloof sterk beverkt tekst 2 het monster van frankenstein in zijn duistere laboratorium ergens diep in het gebergte tracht professor frankenstein met de hulp yap zijn assistent fritz een te scheppen hij gebruikt daar voor beenderen en organen van lijken ae hid aa s e p n door fritz op kerkhoven en gal gevelden om ook nog aan hersenen te geraken wordt fritz naar het laboratorium van de meest nabijgelegen universiteit gestuurd zonder het te beseffen brengt deze de hersenen van een berucht misdadiger mee naar huis nietsvermoedend plant frankenstein deze hersenen in het lichaam van het wezen tekst 3 vampieren een vampier is een weien dat terugkeert uit de dood en blijft leven tussen zonsonder gang en zonsopgant pan slechts blijven leven door het bloed te drinken van echte levende wezens hij kan zich ook veranderen in een vleermuis overdag slaapt hij in zijn graf zo kan hij in theone n doorgaan hij kan enkel vernietigd worden door een zilve ren kogel of staak recht door zijn hart daarna rot hij onmiddellijk weg en valt uiteen tot stof zjn slachtoffers kunnen bevrijd worden met een kruisbeeld en gewijd water dit moet snel gaan want anders worden zij op hun beurt vampiers een vampier kan geen water oversteken en wordt afgeschrikt door knoflook en wolve tanden vampieren hebben puntige oren een lijkbleke gelaatskleur bloeddoorlopen ogen lange en scherpe vingernagels hun adem stinkt en hun lange puntige tanden zijn moeilijk te verbergen het kruisbeeld kan hun huid verbranden ze hebben geen spie gelbeeld tekst 4 weerwolven verhalen over weerwolven zijn omstig uit noord en west europa ze gaan over mensen die bij volle maan in w ven veranderen en bloeddorstig door de streek zwier yep in afrika doen soortgelijke verhalen de ronde over luipaardmannen ivtogelijk vinden de wcerwolf verhalen hun oorsprong in de mythen over noorse goden die zich in dieren konden veranderen ook bestaat er een zeldzame ziekte die erythropoietic protoporphyria heet waardoor ogen en huid rood worden de bovenlip van de zieke krult omhoog en laat de rode tanden zien als de huid aan licht wordt blootgesteld gaat ze bloeden in de middeleeuwen behandelden artsen dergelijke patienten soms door ze overdag op te sluiten en s nachts met bloed te voeden om te item wat ze overdag aan bloed verloren hadden verdere organisatie van de opdracht fase 1 de leerlingen met dezelfde tekst uit de verschillende groepen gaan dan bij elkaar zitten vw 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 bestuderen samen hun tekst en maken samen een inlichtingenfiche over de horro iguren die erin besproken worden de in te vullen fiche bevat de volgende rubrieken uiterlijke maim plaats enpwaar het yvezen voorkomt schadelijke iv whet wezen uitvoert mddelen van mtf m fase 2 iedereen gaat terug naar zijn of haar oorspronkelijke groep elke groep leigt nu de onder staande stukjes tekst en moet uitzoeken over welke horrorffguur het in elk stukje gaat bk groepslid is ondertussen deskundige voor een horrorfiguur dankzij fase 1 en zal dus een bepaald stukje daarmee in verband kunnen brengen de deskundige kan dan ook aan de andere groepsleen uitleggen waarom het stukje over dat harorfiguur gaat toe te waan tekststukjes dreigende wolken drijven rusteloos en angstaanjagend over een sombere hemel plots verschijnt een vaalbleke maan van achter de wolken ze werpt een schijnsel in de slaapkamer van de jonge vrouw een gedaante sluipt behoedzaam naar het bed over zijn schouders hangt een zwarte mantel in brede plooien met zijn klauwachtige handen grijpt hij de hals van de jonge vrouw en zet zijn lange scherpe hoektanden in haar hals bloed spuit tp voprschjin er volgt een afgrijselijk zuigend geluid het wezen begint aan zijn gruwelijke maaltijd er bestaan meldingen over kinderen die door apen en zelfs door een gazelle zijn groot gebracht ze werden allemaal in de wildernis aangetro ffen liepen op handen en voe ten en waren bang voor mensen op 2 februari 1993 meldden de kranten het geval van een junglekind dat gedurende dertien jaar in een kudde buffels leefde ergens in het westafrikaanse land ivoorkust de jongen was scnnbaar doof en kon niet praten hij brulde als een dier en sprong bij de nadering van mensen weg als een panter veel oude rituelen en gebruiken bij huwelijksplechtigheden waren oorspronkelijk bedoeld om het jonge bruidspaar te beschermen en van de oudste gebruiken is het dragen van een sluier als vermomming en als schild waarachter de bruid zich kan verschuilen vooral de chinezen zijn heel erg op hun hoede voor de gevaren die een bruid kunnen bedreigen tijdens haar tocht van het ouderlijk huis naar de huwelijksplechtigheid voor alle zekerheid wordt de bruid dan ook in een gesloten draagstoel overgebracht soms zelfs nog verpakt in een doos tijdens een traditionele russische bruiloft worden alle deuren ramen en schoorstenen helemaal afgesloten en gedicht soms is het uit voorzorg niet de echte bruid die op de plechtigheid verschijnt maar bijvoorbeeld haar broer dat is onder andere het geval in de baltische republiek estland in zuid indie verkleedt de vrouw zich als man en in de marokkaanse stad fez is het juist de bruidegom die zich in vrouwenkleren steekt mei juni 1993 nummer 5 22e jaargang vat deoffer van jack price de grimeur van de filmmaatschappij universal is erg omvangrg m boris karloff voor zijn nieuwe rol te maquilleren is dat wel nodig gedurende meer dan drie maanden heeft price opzoekingen gedaan en allerlei modellen uitgewerkt om iets heel dijzonderste maken van deze maquillage de juiste huidskleur vinden leverde heel wat problerger pp grijswit de tint die de lijk kleur het meest benadert geeft niet het gewenste effect onder de felle filmspots na zeven pogingen kiest price uiteindelijk voor een groenachtig grijs om de vingers dood te doen wordt zwarte make up gebruikt in de opdracht over horrorfiguren is de tekst deze manier een opdracht die hij of zij de over vampieren veel eenvoudiger dan bij baas kan eventueel dank zij een vooraf voorbeeld die over demonen deze laatste gaand samenwerkingsmoment in een is veel abstracter onder meer omdat naar homogene groep met andere leerlingen die veel handelingen in genominaliseerde vorm dezelfde opdracht hebben en dus een ver m a w via substantieven wordt verwezen gelijkbaar niveau van taalvaardigheid bezit het geloof in demonen de opkomst van ten in de oorspronkelijke heterogene het wetenschappelijk de iker l en omdat er groep kan daardoor elke leerling ongeacht veel onpersoonlijke uitdrukkingen worden het niveau van zijn taalvaardigheid zijn rol gebruikt ook zinsbouw en tekststructuur van deskundige met betrekking tot een zijn complexer een dergelijke tekst kan aan bepaalde horrorfiguur waar maken leerlingen met een grotere taalvaardigheid en of een grotere kennis van de wereld toe vertrouwd worden de tekst over 2 het soort informatie dat uit een tekst vampieren waarin hoofdzakelijk de hande moet worden gehaald of wat er met de lingen en kenmerken van een vampier in tekst moet worden gedaan kan even een vrij concreet perspectief worden opge eens varieren in moeilijkheidsgraad somd kan aan minder taalvaardige leerlin gen toegewezen worden iedereen krijgt op een illustratie hiervan is de volgende tijd kan gemeten worden alle leerlingen ongeacht hun niveau moeten een tekst lezen met betrekking tot de evolutie van tijdmeting waarvan de alinea s echter niet in de goede volgorde staan de bedoeling is dat de groepen een tijdbalk afleveren waarop de relevante perioden van tijdmeting zijn aan geduid met daarbij telkens een afbeelding van de overeenkomstige manier van tijdmeting in fase 1 worden daartoe twee soorten homogene groepen gevormd de zwakkere leerlingen krijgen een reeks afbeeldingen met vormen van tijdmeting en de opdracht de namen van soorten tijdmeting en de tijdsperiode waarin zie voorkwamen uit de verschillende alinea s te lichten zonnestaaf zonnewijzer kaarsklok slingerklok atoomklok enz en deze met de gepaste afbeelding te combineren de sterkere leerlingen moeten de alinea s in de juiste volgorde zetten in de oorspronkelijke heterogene groepen is de bijdrage van beide groepen onmisbaar voorde uitvoering van de gezamenlijke opdracht het maken van een geillustreerde tijdbalk t 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 tekst 1 tegenwoordig heb je geen excuses meer om thuis op school of op een afspraak te laat te komen je polshorloge loopt per dag hoogstens een paar seconden voor of achter vroeger was het heel wat moeilijker om afspraken te maken kom eten wan neer je schaduw tienmaal de lengte van je voet bedraagt zo werd in het oude griekenland omstreeks 500 voor christus aan de kinderen verteld eeuwenlang leefde de mens inderdaad heel dicht bij de natuur en met behulp n die natuur namelijk door te kijken naar de stand van de zon werd een a a t gindeling opgemaakt de dagtaak begon bij zonsopgang het eerste deel van de dagtaak eindigde op het middaguur wanneer de zon hoog aan de hemel stond en de dag eindigde wanneer de zon de horizon naderde dan viel de nacht en alle activiteiten hielden op uurwerken met tandwielen die door een veer of door de kracht van vallend water in beweging werden gehouden zijn er gekomen rond crdl gigi 1500 sinds die tijd zijn de mechanismen er steeds maar nauwkeuriger op geworden uurwerken werken nu op elektriciteit of op basisvan kwarts tegenwoordig kan men zelfs atoomklokken maken die een seconde in 1 700 000 jaar achterlopen uit de zonnestaaf is de zonnewijzer voortgekomen gedurende vele eeuwen van 2500 voor christus tot de zestiende eeuw waren zonnewijzers van allerlei vormen en ii de belangrijkste tijdmeter daarnaast bestonden er ook nog kaarsklokken die waarschijnyk in de negende eeuw in engeland zijn uit9evon fin en zandlopers die van een eeuw vroeger dateren o de egyptenaren waren waarschijnlijk de eersten die de tijd wat preciezer kon den indelen ze verdeettetcufw en de nacht in uren met behulp van de schaduw van een staaf die op een tijdschaal viel aan de lengte en de stand van de schaduw kon men zien hoe laat het ongeveer was s nachts lieten ze een vat met water door een opening langzaam leeglopen op de wand van het vat gif een tijdschaal aan hoever de nacht al was gevorderd ll de werking van een kaarsklok is heel eenvoudig op kaarsen waarvan men had uitgemaakt dat ze precies een dag lang brandden werden vierentwintig gelijke stukjes aangegeven telkens wanneer een van die onderdeeltjes was opge brand wist men dat een uur was verlopen een zandloper werkt op zand dat binnen een gepaalde tijd van de ene kant van de loper door een kleine opening naar de andere kant stroomt als al het zand is doorgelopen kan de zandloper omgedraaid worden en gaat de tijd opnieuw in o echt precieze tijdberekening werd pas mq9elukmet de uitvinding van de slin gerk wc die werd op het einde van de zestiende eeuw door de nederlander huygens ontworpen nara bogaert greet goossens steunpunt nederlands als tweede taal blijde inkomststraat 7 3000 leuven mei juni 1993 nummer 5 22e jaargang noot bibliografie 1 de analere basisprincipes zijn bogaert n g goossens het onderwyaanleren van woorden is klimopreeks een reis naar grotere taal gaan doel op zich maar een mogelij vaardigheid nederlands in samenwijs ke ingangspoort om de taalvaardig december 1992 heid in haargeheel te vergroten cohen e g designing groupwork het domein van woordenschat dat strategies for the heterogeneous prioritair dient behandeld te worden classroom new york london voor de doelgroep scholieren is dat teachers college press 1986 van de algemene schooltaalwoarden davidson h t worsham eds enhancing thinking through cooperative learning new york london teachers college press 1992 jaspaert k nederlands als tweede taal een programmatekst leuven steunpunt nt2 1991 johnson d w r t johnson learning together and alone cooperative competitive and individualistic learning englewood cliffs n j prentice hall 1975 nunan d ed collaborative language learning and teaching cambridge cambridge university press 1992 slavin r ed learning to cooperate cooperating to learn new york london plenum press 1985 van den branden kris tweede taal verwerving de rol van betekenison derhandeling leuven intern document steunpunt nt2 1992 vc 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993