Woord zoekt woord. Werkvormen voor woordenschatverwerving in het basisonderwijs.

woord zoekt woord werkvormen voor woordenschat verwerving in het basisonderwijs marleen colpin katinka de croon kathleen rossenbacker mieke vandenbroucke koen van gorp machteld verhelst het grote struikelblok voor veel migranten kinderen in het huidige basisonderwijs is de typisch schoolse taalvaardigheid die vereist is om de lessen op school te kun nen volgen met name woordenschat speelt daarin een belangrijke rol woorden zijn de sleutelelementen tot het begrijpen van een taal bovendien worden door middel van woorden weer andere woorden verworven woord zoekt woord hoe meer woorden gekend zijn hoe makkelijker ook aan andere nog onbekende woor den een betekenis kan worden toegekend e keuze voor onderwijs waarin krijgen in werkvormen in het onderwijs een belangrijke plaats is welke werkvormen zijn voldoende efficient weggelegd voor woorden en effectief als middel om woorden aan te schat wordt nog verder bieden te expliciteren en consolideren ondersteund door het feit dat maar tevens om de traditionele elementen wanneer rond woorden gewerkt als de vier vaardigheden spelling en gram wordt tegelijkertijd taal in al haar matica te oefenen met behulp van welke aspecten aan bod komt woorden wor werkvormen kunnen de doelstellingen van den namelijk niet aangeleerd als geisoleerde het taalvaardigheidsonderwijs bereikt wor kenniselementen maar worden verpakt in den zinvolle boodschappen waar kinderen naar luisteren die ze lezen en waarop ze kunnen werkvormen zijn tegen deze achtergrond reageren door te praten of te schrijven via niets anders dan activiteiten of taken die de woorden worden leerlingen geintroduceerd leerkracht organiseert om bepaalde doel in en begeleid doorheen de vier vaardighe stellingen te realiseren inherent aan taal den lezen luisteren spreken en schrijven vaardigheidsonderwijs is dat in dit soort daarom is woordenschat een goede ingang onderwijs doelen op het niveau van de taak naar het verhogen van de schoolse taal gesteld worden wat moeten leerlingen vaardigheid de taal in haar geheel komt op kennen en kunnen om op school te functio deze manier aan bod y neren de taken moeten van die aard zijn dat ze de hoe kan dit alles nu een concrete invulling leerlingen in de gelegenheid stellen om de mei juni 1993 nummer 5 22e jaargang vi doelwoorden woorden waarvan het onder communicatief zinvolle wijs veronderstelt dat ze in een bepaald leerjaar door de leerlingen gekend moeten opdrachten zijn in een zo natuurlijk mogelijke situatie te naast de eerdergenoemde algemene selec ontmoeten en te gebruiken het gaat er dus tiecriteria zijn er specifieke criteria die de om situaties te creeren waarin de leerlingen keuze van taken beinvloeden wanneer we op een natuurlijke manier met schooltaal uitgaan van een didactiek waarin woorden ieren omgaan schatonderricht centraal staat maar waar in weliswaar de vier vaardigheden volledig geintegreerd zijn en voldoende aandacht capaciteiten en behoeften krijgen moet een taak allereerst en boven al communicatief zinvol zijn leerlingen algemeen gesteld dienen taken geselec moeten betrokken zijn bij wat ze doen ze teerd te worden op basis van wat kinderen moeten intrinsiek en extrinsiek gemotiveerd op een bepaald moment kennen en kunnen zijn om een bepaalde taak uit te voeren in enerzijds en op basis van wat kinderen het huidige taalonderwijs is de afstand tot moeten kennen en kunnen anderzijds de taak voor veel kinderen te groot de capaciteiten en behoeften van leerlingen en motivatie om een taak tot een goed einde de doelstellingen die het onderwijs zich te brengen ontbreekt vaak stelt spelen dus een belangrijke rol bij het het is dan ook nodig om de leerlingen dui maken van de keuzes voor werkvormen delijk te maken wat het verband is tussen kinderen in de lagere klassen van het datgene wat zij moeten doen en dat wat basisonderwijs zullen dan ook vaker gecon het hun oplevert de leerlingen moeten een fronteerd worden met mondelinge taken en reden hebben om de taak uit te voeren het met teksten die dicht bij de leefwereld van bewustzijn van die reden beinvloedt de deze kinderen liggen terwijl kinderen in de motivatie om de taak hoe moeilijk ook te hogere klassen eerder schriftelijke taken en volbrengen in positieve zin een voorbeeld teksten die verder van hun dagelijkse leef kan dit illustreren wereld liggen te verwerken zullen krijgen het begrip lekst moet daarbij zeer breed stel leerlingen moeten intensief luisteren opgevat worden van een zoekertje in de naar de leerkracht deze leest een routebe krant tot een informatieve tekst over kern schrijving voor die zij moeten volgen op een energie van een boodschappenlijstje tot plattegrondje dat zij voor zich hebben lig een radiobericht kortom alle mondelinge gen wanneer deze opdracht wordt gege en schriftelijke produkten waarmee kinde ven zonder nadere inkadering zonder reden ren in hun dagelijkse leven geconfronteerd te geven waarom de leerlingen de route kunnen worden en waarmee zij receptief moeten volgen zal een aantal leerlingen en of produktief moeten kunnen omgaan onvoldoende gemotiveerd zijn om daadwer bij de keuze van dergelijke teksten in het kelijk intensief naar de leerkracht te luiste onderwijs moet goed voor ogen worden ren de leerlingen hebben een stimulans gehouden dat een van de belangrijkste nodig wanneer nu eerdergenoemde taak doelstellingen van het onderwijs het uitbrei zou worden ingebed in een context van den van de kennis van de wereld is een schat zoeken en leerlingen zouden moeten luisteren naar een routebeschrijving om uiteindelijk bij de schat uit te komen dan wordt de leerlingen een reden gegeven om te luisteren en zal het belang van goed luisteren eerder worden ingezien 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 natuurlijke contexten communicatief zinvol is zal meestal de gelegenheid bieden tot interactie aan de eis van communicatieve zinvolheid taalvaardig zijn in een taal impliceert het kan de eis van natuurli ce contexten gekop begrijpen en produceren van uitingen in die peld worden een taak is vaak pas commu taal en voldoende vaardig in een taal word nicatief zinvol wanneer zij is ingebed in een je alleen in interactie met andere gebruikers zo natuurlijk mogelijke context dat wil zeg van die taal gen de taak waarin doelwoorden aan bod communicatie verloopt normaal gezien tus komen moet een natuurlijke context vor sen minimaal twee personen die beide op men voor die woorden het is de bedoeling gelijke basis deelnemen aan een gesprek dat de leerlingen zich niet bewust zijn van en die beide ook het verloop van het het feit dat zij al doende aan het leren zijn gesprek kunnen bepalen in schoolse con wel moeten zij zich bewust zijn van de zin text betekent dit een actieve betrokkenheid volheid van datgene wat zij moeten doen van alle leerlingen om dit te bereiken moet naarmate kinderen ervaren dat in een taak er communicatie zijn tussen leerkracht en een echte betekenisvolle boodschap leerlingen en tussen leerlingen onderling schuilt waarover gepraat kan worden communicatief zinvolle leerkracht leerling waarmee zij iets kunnen doen zullen zij ook interactie betekent dat de leerkracht een geneigd zijn moeite te doen om deze bood open houding aanneemt t o v zijn leerlin schap en dus ook de woorden naar zich gen hij zij is bereid de leerlingen op te toe te halen en te verwerken nemen in het gesprek rekening te houden het onderwijs dient leerlingen te motiveren met hun ervaringen hen te erkennen als door communicatief zinvolle opdrachten te gesprekspartner en hen de mogelijkheid te geven bijvoorbeeld een knutselopdracht of geven tot het nemen van initiatief een spannend verhaal intrinsieke motivatie bijvoorbeeld het houden van een gesprek of de opdrachten zo in te kleden dat de kin naar aanleiding van een gezamenlijk uitge deren ze willen aanpakken extrinsieke voerde opdracht waarin de leerlingen de motivatie kans krijgen hun ervaringen gevoelens en in het volgende voorbeeld een knutselop meningen naar voren te brengen dracht ziet u een manier waarop woorden worden aangeboden zonder dat de kinde leerling leerling interactie is nog belangrij ren zich daarvan bewust zijn ze hebben de ker dan leerkracht leerling interactie woorden nodig om de opdracht uit te voe interactie komt gemakkelijker tot stand in ren en ze zullen dan ook gemotiveerd zijn kleine groepen en onder gelijken in kleine om de boodschap te begrijpen verwerken groepjes is de kans het grootst dat alle leer de doelwoorden zijn onderstreept lingen aan bod komen hierdoor krijgt elke individuele leerling veel meer kans op taal leerkracht nu gaan we zelf een bril gebruik en dus veel meer kans op verwer maken ik zal jullie uitleggen hoe jullie dat ving van woorden vaardigheden en andere moeten doen eerst knippen we de bril aspecten van taal daarbij komt dat leerlin h elemaal uit pasma knippen we de openin gen beter en liever van elkaar leren dan van gen voor de ogen uit probeer zo precies volwassenen mogelijk te knippen taken die gekozen worden moeten deze interactie tot stand brengen en bevorderen iedereen moet actief betrokken zijn bij de gelegenheid tot interactie gekozen taken het volgende voorbeeld is illustratief voor de manier waarop leerling communicatief zinvolle taken brengen een leerling interactie in een communicatief zin ander criterium met zich mee een taak die volle taak tot stand kan worden gebracht mei juni 1993 nummer 5 22e jaargangvi binnen het themakader van lekker en en het materiaal waarmee we de leerlingen vies een thema voor het tweede ieerjaar confronteren moet daar ook zoveel moge waarin onder andere ook op smaak wordt lijk blijk van geven intercultureel moet in dit ingegaan wordt een experiment door de geval worden opgevat als het zich kunnen kinderen uitgevoerd een smaakproef inleven in een ander in een andere situatie binnen deze activiteit krijgen leerlingen zon in een andere cultuur kinderen moeten der dat ze zich daar bewust van zijn woor zich bewust worden van het feit dat er meer den aangeboden en worden tegelijkertijd de is dan hun eigen kleine leefwereld dat er vaardigheden luisteren spreken en schrij meerdere culturen zijn en dat deze culturen ven geoefend een andere kijk op de wereld met zich mee interactie vindt plaats doordat cie leeer6ngen brengen het voorgaande moet duidelijk in groepjes van drie a vier kaderen moeten gemaakt hebben dat het voorkomen van wprrkken en elkaar hun smaakervaringen moe een gekleurd kind in een verhaal op zich ten vestellen waarop analere kinderren uit de niet voldoende en zelfs niet noodzakelijk is groep dan weer kunnen mageren wanneer om een taak als intercultureel te bestempe de leerkracht heterogene groepen wat taal len het volgende voorbeeld kan dat illustre vaardigheid betreft samenstelt kan tevens ren differentiatie plaatsvinden de meer taalvaar digen kunnen de minder taanaard gen uitleg in een thema voor het eerste leerjaar dat geven en ondersteunen hiervan hebben onder andere gaat over de problemen die je zowel de meer als de minder taanaardigen kunt hebben met het dragen van een bril profijt binnen een en dezeffde taak kunnen komt onder meer als taak een turnles voor zo dingen worden gedaan op verschillende kinderen die normaal geen bril dragen niveaus waarbij de ultieme doelstellingen ervaren in deze activiteit hoe het is om wel voor alle leeringen dezelfde zit een bril te moeten dragen de leerkracht kan hierop nog eens extra de aandacht leerkracht 9k zal iangzaam en duidelijk vestigen door deze kinderen te vragen naar zeggen wat june moeten doen we hebben hun eigen ervaringen met een bril hoe is vier bekers nodig die we vullen met vier ver het om een bril te dragen kun je d an nog schillende soorten c1rank allerlei gevaarlijke en wilde spelletjes spe an kind in elk groepje krijgt een blinddoek len wat zijn de voordelen wat zijn de voor ziff ogen laat dit kind van elke beker nadelen rank proeven om te pnderzoeken welke smaak de drank heeft drink langzaam zorg datje je niet verslikt je moet aan de andere kleuteronderwijs kinderen in je groep vertellen wat je proeft een ander kind in de groep schrijft kort op het voorgaande kan worden doorgetrokken wat geproefd werd later kun je dan met naar het kleuteronderwijs de werkvormen elkaar overleggen of iedereen goed die daar gehanteerd worden om woorden geproefd heeft aan te leren zijn eveneens communicatieve natuurlijke interactieve en interculturele taken in plaats van stereotiepe taal oefe interculturele taken ningen die kleuters moeten maken om een bepaald aantal woorden te ieren tenslotte moeten de taken waarmee de binnen het kleuteronderwijs ligt die keuze leerlingen geconfronteerd worden zeker in nog meer voor de hand dan in het lager het geval van heterogene multiculturele onderwijs de aard van het kleuteronderwijs klassen zoveel mogelijk intercultureel zijn leent zich immers goed tot het werken met we leven in een multiculturele samenleving taken die beantwoorden aan de hierboven y 14 22e jaargang nummer 5 mei juni 1993 genoemde criteria en in het kleuteronder wijs bleek het een en ander mis te gaan op het vlak van het natuurlijk en communicatief noot zijn van het taalaanbod door van taken te vertrekken komen woorden op het tweede plan te staan dat betekent niet dat ze min 1 schoolse taalvaardigheid wordt niet der belangrijk zijn integendeel het hele spontaan verworven da arom is een proces van woorden leren wordt in feite uitgewerkte didactiek voor woorden omgedraaid kleuters zijn bezig met pretti met die taa lvaardigheid als uitgangs ge motiverende taken en via dat bezig zijn punt noodzakelijk voor een nadere worden woorden op een natuurlijke manier beschrijving van deze zogenaamde verworven dat interactie in dat proces drie fasen didactiek aanbieden belangrijk is spreekt voor zich expliciteren en oefenen van woorden verwijzen wij naar de extra uitgave van vonk 22 februari 1992 en de besluit bespreking in vonk 22 5 mei juni 1993 de uiteengezette manier van werken vereist een grote inzet en betrokkenheid van zowel leerkrachten als kleuterleid st ers die inspanningen zullen echter beloond worden door het feit dat kinderen actief betrokken zijn bij de taken en gemotiveerd zijn de opdrachten uit te voeren woorden zullen op deze manier woorden vinden en alle kinderen niet alleen autochtone kinderen uit de bredere sociaal economische milieus zullen de kans krijgen voldoende taalvaardig te worden om toegang te krijgen tot de kennis die op school wordt overgedragen maneen celpin e a steunpunt nederlands als tweede taal blijde lnkomststraat 7 3000 leuven mei juni 1993 nummer 5 22e jaargang to