Woordenschatverwerving

foru m komen wat een woord ongeveer betekent de leer lingen moeten zich leren afvragen of de betekenis van het woord belangrijk is voor het begrijpen van de tekst helge bonset of het woord in de tekst wordt uitgelegd of ze een deel van het woord misschien wel kennen woordenschatverwervin g of de voorgaande of volgende woorden en zinnen de context aanwijzingen bevatten of ze een omschrijving kunnen geven van het woord die goed past in de zin en de tekst in moer 1993 1 schrijft van wendel dejoode in het kader van een onderzoekje naar de be wat hierboven staat geldt ook voor afkortingen en handeling van woordenschatverwerving in voor uitdrukkingen aandacht voor regelmatig voor vakdidactische handboeken en schoolboeken komende uitdrukkingen en voor verschillende soor maar ook in het onlangs verschenen neder ten jargon heeft de voorkeur boven het bespreken en innds in de bnsisvorminq een praktische didactiek leren van spreekwoorden en gezegden die amper een bonset e a 1992 wordt aan woordverwerving rol spelen in het dagelijks taalgebruik niet veel aandacht geschonken het blijft bij reclametekst en andere advertenties lenen zich goed een vermelding van de boeken van schijf en voor behandeling van afkortingen in schoolboeken taks van een praktische didactiek verwacht ik komen veel moeilijke woorden voor en allerlei uit meer met name zou men heel concreet moe drukkingen zijn onder andere te vinden in de krant ten aangeven hoe een aspirant docent kan werken aan de woordenschatuitbreiding van zijn leerlingen p 13 uitbreiding van de woordenschat in het algemeen vindt vooral plaats door veel te lezen en door te le re n de boeken van schijf en taks worden in ons moeilijke woorden niet geisoleerd te zien in plaats boek inderdaad vermeld in het kader van het van de contextloze oefeningen die in veel taalboeken hoofdstuk schoolboeken p 2 66 2 67 daarnaast aangeboden worden die meer controleren dan leren hebben p 46 48 van het hoofdstuk lezen pleiten wij voor een contextgebonden benadering van betrekking op woorden uitdrukkingen en woorden bijvoorbeeld aan de hand van de vragen die afkortingen begrijpen ik laat de bewuste tekst hierboven genoemd zijn hieronder volgen zodat moer lezers zelf de juistheid en geldigheid van van wendel de o pbou w w oo rd e n uit d rukkin ge n en afk ortin joode s beweringen kunnen nagaan csn vanaf jaar 1 wordt structurele aandacht besteed aan de bovengenoemde technieken om de betekenis van een woord af te leiden in het begin moeten teksten klassikaal gelezen worden om de leerlingen vertrouwd te maken met het zoeken naar woordbetekenissen op woorden uitdrukkingen en afkortingen verschillende manieren de leerlingen moeten een aan begrijpen tal keer ervaren dat ze meer weten dan ze denken de eerste oefenteksten moeten daarom zo gekozen wor esse nti e woorden ui td rukkin gen e n afkortin den dat de context duidelijke aanwijzingen bevat voor gen b eg rijp e n de betekenis van een onbekend de betekenis van moeilijke woorden de verschillende woord kan in het woordenboek op worden gezocht technieken moeten afzonderlijk uitgelegd en geoefend maar zodra er meerdere onbekende woorden in een worden voordat de leerlingen zelfstandig kunnen be tekst voorkomen kost dat eigenlijk te veel tijd in de palen hoe een betekenis het beste achterhaald kan wor eerste plaats moeten leerlingen dan ook leren om door den in de loop van jaar 2 moeten ze zelf met de moei te lezen als ze een onbekend woord in de tekst tegen lijke woorden in een tekst kunnen omgaan komen heel vaak immers wordt het woord verderop uitgelegd of wordt het op andere wijze duidelijk uit de les s u gg es ties w o ord e n uitdrukkin ge n en a f context daarbij is aandacht nodig voor de verschillen kortinge n de manieren om er zonder het woordenboek achter te laat de leerlingen een tekst helemaal lezen zonder t e 1993 2 moer 73 stoppen als ze iets niet snappen laat ze woorden aan foru m strepen en dus onderscheiden die ze helemaal niet en woorden die ze maar half kennen laat klassikaal een of meer woordraadtechnieken op deze woorden los de leerlingen profiteren dan ook van elkaars ken peter nieuwenhuijsen nis en inzicht geef de leerlingen bij een tekst schriftelijke oefenin lezen en gen rond een van de genoemde technieken bijvoor beeld samengestelde moeilijke woorden verdelen in eenvoudig spellen stukken waarvan wellicht iets bekend is laat de leerlingen zelf zinnen maken met moeilijke woorden waarvan ze de betekenis hebben achterhaald ook als ze een woord in het woordenboek hebben op in zijn redactionee l in moer 8 van 1 99 2 heeft gezocht henk lammers h e t onder meer over het gi laat de leerlingen woorden omschrijven in hun eigen gantische t e n onderzoek naar leesprestaties woorden laat leerlingen aan elkaar uitleggen wat een van scholieren in 3 2 landen de nederlandse woord betekent scholieren van negen en van veertien jaar be laat elke week een of meer leerlingen een woord in haalden hierbij lage scores en tot lammer s te brengen dat ze buiten school of bij een ander vak leurstelling kwamen ons basis en voortgezet tegenkwamen en niet kenden zo mogelijk met de zin onderwijs hierdoor weer negatief in het erbij dit woord en de betekenis ervan worden klassi nieuws aanleiding tot deze reactie vormt kaal besproken misschien weet een andere leerling de echte r niet de teleurs telling van d e oud betekenis wel er worden enkele zinnen mee gemaakt hoofdredacteur naar de verrassing die de vol en het kan opgenomen worden in een klasse woor ledige uitslag van het onderzoek bij mij te denboek weeg bracht dat nu juist d e finse leerlingen oefen dit onderdeel van het leesproces met alle dit kampioensc hap gewonnen hadden sinds tekstsoorten die in de klas aan bod komen booij e a 1 97 9 nam ik heimelijk aan dat in finland slecht gelezen werd wat is het geval via diverse bronnen i s bij on s een onderzoek beke nd geworde n van d e engel s en ga spar en brown vincent van heuven 197 6 is erover begonnen booij e a citee rden hem in hun studi e boek en uit eraard heeft onlangs molen wijk 1 9 92 2 h e t opnieuw opgerakeld in zijn niet geh eel objectieve studie in het onde rzoek van gaspar en brown werden twee groepen leerlinge n vergeleken waarvan er een normaal l e erde lezen terwijl de andere gro ep leerde le zen via het zogeheten initial teaching alpha bet dit kan worden begrepen als een schrijf zoals je spreekt spelling van het engels de ita groep had het lezen en s chrijven s neller onder de knie maar later bleek dat de gewone groep toch superieur was die las later sneller en scoorde hoger op begripstoetsen de on derzoekers meende n dit te kunnen interprete ren als e en gevolg van de eenvoudige schrijf wijze wie zo leert lezen leert niet verder kijken dan zijn neus lang is opvallend ge no e g keert dit beeld in alle bronnen terug het vat samen met dat de leerlingen maar een te 74 moer 1993 2