Woordkennis in voortgezet onderwijs vaak nog onvoldoende. GeSiWo spoort lacunes in woordenschatbeheersing op.

Publicatie datum: 2002-01-01
Collectie: 33
Volume: 33
Nummer: 4
Pagina’s: 112-117

Documenten

corinn e se bregts uitbreiding van de woordenschat van de leerlingen ook zijn er toetsen op de markt zoals de woordenschattests aarnoutse 1993 en de wvordenschnttoets voor de bnigklas hacquebord woordkennis i n 1998 waarmee kan worden nagegaan hoe het gesteld is met de woordenschat van leerlingen voortgezet onderwijs vaak de score op deze toetsen geeft aan of de beheersing van de woordenschat van een leerling nog onvoldoende voldoende is om in het voortgezet onderwijs te kunnen slagen om gericht hulp te kunnen bieden aan leerlingen net een onvoldoende gesiwo spoort lac unes in woorden schat woordenschatbeheersing is het van belang te beheer s ing o p weten welk soort woorden een leerling niet of onvoldoende kent als een leerling moeite heeft met specifieke vaktaalwoorden zoals weerstand op veel scholen voor voortgezet ondenvijs wordt de populatie of fotosynthese dan zal dit blijken als de woordenschat van leerlingen in liet brugiaargenieten leerling deze woorden in een toets of in een tekst zodat neen kan beslissen of extra woordenschatlessen tegenkomt om problemen niet de beheersing nodig zijn op basis van de scores op de gediffe van vakspecifieke woorden op te lossen moet de rentieerde signaaltoets woordenschat cesiwo docent natuurkunde aardrijkskunde en biologie kunnen dergelijke ivoordenscliatlessen gericht worden het begrip van deze woorden vullen door uitleg op hiaten in de woordkennis van de leerling te geven en vakinhoudelijke kennis aan te reiken een slechte beheersing van instructiewoorden zoals niotiveren samen vatten en aangeven of alge lezen is voor leerlingen in het voortgezet mene schooltaalwoorden als ontwikkeling factoren onderwijs een belangrijke vaardigheid zonder en onderscheiden zal echter bij alle vakken een een goede leesvaardigheid kunnen leerlingen de struikelblok zijn deze woorden kunnen in inhoud van schoolboekteksten niet begrijpen en iedere schoolboektekst of toets voorkomen en is het voor hen lastig om de instructietaal in dus bij alle vakken problemen opleveren extra opdrachten correct te interpreteren om een uitleg van de vakdocent zal in dit geval niet tekst te kunnen begrijpen is bovendien een helpen de leerlingen moeten deze woorden goede beheersing van de woordenschat nodig leren begrijpen door er mee te oefenen door te zonder kennis van de betekenis van het ervaren wat er van hen verwacht wordt als ze merendeel van de woorden lukt het een leerling deze woorden in een toets of een opdracht niet om een goed beeld te krijgen van de tegenkomen inhoud van een tekst natuurlijk is er verschil tussen het aantal woorden dat leerlingen binnen categori e en woorde n de basisberoepsgerichte leerweg moeten kennen om te meten welk soort woorden leerlingen in en de grootte van de woordenschat die een de brugklas kennen en vroegtijdig eventuele havo vwo leerling moet beheersen er is echter hiaten in woordkermis op te sporen is de weinig verschil in het soort woorden dat gesiwo nazes 2001 ontwikkeld de gesiwo leerlingen in verschillende schooltypen moeten gedifferentieerde signaaltoets woordenschat is kennen binnen de context van het onderwijs een bewerking van de woordenschattoets voor de moet alle leerlingen schooltaalwoorden kennen brugklas hacquebord 998 en biedt de docent om teksten te kunnen lezen of ze nu deelnemen de mogelijkheid het algemeen niveau van aan het vnibo of het vwo woordenschatbeheersing te meten daarbij kan met de toets in kaart worden gebracht welk soort woord e n schat woorden de leerling onvoldoende beheerst de omdat woordenschatbeheersing zo n belang woordenschat die in de toets bevraagd wordt rijke aspect is van schoolse taalvaardigheid zijn er bestaat uit zeven categorieen woorden zie tabel heel wat materialen op de markt om in l over iedere categorie zijn er minimaal zeven studiehulpuren en mentorlessen te werken aan vragen in de gesiwo 2002 moer 11 2 categorie voorbeeld aantal vragen in de gesiwo 1 hoogfrequente woorde n mens schoen brengen 7 2 specifieke alledaagse woorden ober klomp aanleveren 8 3 instructiewoorde n vervangen verwerken vaststelle n 8 4 algemene schooltaalwoorden invloed eisen ontwikkeling 9 5 specifieke schooltaalwoorden concurreren sporen bevloeiing 8 6 taalnuanceringen woedend grinniken stokoud 8 7 signaalwoorden omstreeks ten eerste behalve 8 tabel 1 categorieen woorden van de gesiwo in het onderwijs krijgen de verschillende interpretatie van sc ore s categorieen woorden niet allemaal evenveel als een leerling 49 of meer van de 56 vragen aandacht de woorden uit categorie 1 en 2 goed beantwoordt betekent dat dat zijn worden bijvoorbeeld niet aangeboden en woordenscha t goed is m et een score tussen de geoefend omdat men die als bekend 40 en 48 is de woordenschatbeheersing vol veronderstelt het onderwijs richt zich vooral doende terwijl een score van 35 tot 39 het op de woorden in de categorie 5 en 6 in het predikaat zwak oplevert onder het aantal van onderwijs nederlands wordt als onderdeel van 35 is de totaalscore van de leerling te laag en het curriculum wel gewerkt aan het leren wordt dan ook het oordeel zeer zwak gegeven herkennen en interpreteren van woorden in als de score van een leerling aangeeft dat zijn categorie 7 maar in andere lessen wordt door de woordenschat voldoende is dan wil dat niet per meeste docenten niet gewezen op signaal definitie zeggen dat een leerling voldoende woorden in een tekst en wordt van deze kennis heeft van alle categorieen woorden het woorden geen gebruik van gemaakt om is mogelijk dat een leerling die 48 antwoorden leerlingen te leren hoe ze een schoolboektekst goed heeft 8 fouten heeft gemaakt binnen een moeten lezen of twee categorieen woorden in dat geval is er toch reden om de leerling extra hulp te bieden g e bruik van de gesiwo en met hein te werken aan uitbreiding van zijn de gesiwo bestaat uit 56 meerkeuzevragen de kennis van de categorie woorden die hij nog leerlingen krijgen een woord in een zin onvoldoende kent aangeboden en moeten aangeven wat dat woord betekent ze kiezen steeds uit drie alternatieven de g e siwo in d e pr aktij k en omcirkelen op hun antwoordblad het op veel scholen voor voortgezet onderwijs staat alternatief dat volgens hen het goede antwoord taalbeleid hoog op de agenda men is zich ervan is de docent kan de antwoorden makkelijk bewust dat er leerlingen aan het onderwij s nakijken niet behulp van een doorzichtig antwoordblad dat op het blad van de leerling gelegd wordt op basis van het totaal aantal fouten kan een algemene uitspraak gedaan worden over de woordenschatbeheersing van de leerling het is echter ook mogelijk de antwoorden van de l eerlingen nader te analyseren en de antwoorden in te vullen op een daarvoor ontworpen formulier of in te voeren in een eenvoudig computerbestand dat berekent hoeveel fouten de leerling in iedere categorie woorden heeft gemaakt cs e ji wo voorn s gescn u t voor vmvo 2002 4 moer 11 3 deelnemen die onvoldoende schools taalvaardig de 7 en 30 minuten in beslag gemiddeld bleek zijn om het onderwijs succesvol te doorlopen een afnametijd van 16 minuten voor deze op het stedelijk college eindhoven probeert leerlingen genoeg om antwoord te geven op de men hier iets aan te doen door in het eerste 56 vragen van de toets leerjaar alle leerlingen studiehulp aan te bieden van de 127 leerlingen behaalt 11 procent van de in blokken van zes weken krijgen leerlingen die leerlingen een score tussen de 35 en 39 en is dus dat nodig hebben extra spelling lees en zwak in woordenschatbeheersing bijna 3 woordenschatonderwijs om zo eventuele hiaten procent van de leerlingen heeft een zo lage score vroegtijdig weg te werken leerlingen die dat hun woordenschatbeheersing zeer zwak te ondanks de studiehulp uitvallen komen in noemen is er is echter ook ruim 9 procent van aanmerking voor hulp in de vorm van remedial de leerlingen in deze leerweg dat tussen de 49 en teaching ten behoeve van de studiehulp op het 56 scoort en dus over een goede woordenschat gebied van woordenschat is in het schooljaar beschikt van de 127 scoort het merendeel 2001 2002 de gesiwo ingezet om te bepalen voldoende wat neerkomt op een percentage van welke leerlingen in aanmerking komen voor 77 procent van de leerlingen in de basis studiehulp op het gebied van woordenschat en beroepsgerichte leerweg om keuzes te kunnen maken met betrekking tot als we kijken naar het profiel van de leerlingen de inrichting van die studiehulpuren met de score voldoende dan blijkt de conclusie verder was het de bedoeling de scores op de dat een voldoende woordenschat betekent dat gesiwo te gebruiken als instrument in de de leerling geen hulp nodig heeft iets te internationale schakelklassen om te bepalen of voorbarig in de groep leerlingen die voldoende de woordenschat van de leerlingen die gaan scoorden zijn er zeven die op een van de uitstromen voldoende is om zonder al te veel categorieen woorden een zeer lage score van 3 problemen deel te nemen aan de vorm van of minder behalen bij vier leerlingen betreft het voortgezet onderwijs die past bij hun cognitieve gebrekkige kennis van specifieke schooltaal capaciteiten met de toetsgegevens van de woorden waarvan er in totaal 8 in de toets leerlingen in andere afdelingen kan bovendien voorkwamen een leerling valt uit op kennis van bekeken worden met welk profiel de leerling in instructiewoorden ook over deze soort kan stromen om een zelfde start te hebben in de woorden werden in de toets 8 vragen gesteld brugklas als de leerlingen die via de reguliere zorgelijk is echter dat er ook twee leerlingen weg in de brugklas zijn ingestroomd met een voldoende totaalscore zijn die van de 7 om dit te onderzoeken is de gesiwo hoogfrequente woorden uit de toets er afgenomen bij alle brugklasleerlingen van vmbo respectievelijk maar 1 en 3 goed hadden de tot havo vwo om ervoor te zorgen dat de woorden in de andere categorieen bleken door toetsresultaten vergelijkbaar zijn is de toets hen wel voldoende beheerst te worden binnen alle afdelingen van het stedelijk college gebrekkige kennis van hoogfrequente woorden eindhoven in de maand november afgenomen kan een struikelblok zijn bij het volgen van het de leerlingen hadden dus allemaal 63 onderwijs ook al heeft de leerling voldoende onderwijsmaanden geteld vanaf groep 2 achter kennis van de andere categorieen woorden de rug toen zij de toets maakten vanwege de hoogfrequente woorden als altijd of achteraf populatie van de school waren de aantallen worden immers ook in schoolse contexten leerlingen in de leerwegen niet gelijk i n totaal gebruikt als de leerling dit soort woorden niet hebben 127 leerlingen van de juist interpreteert in een alledaagse context dan basisberoepsgerichte leerweg 100 leerlingen van zal het begrijpen van deze woorden in een de kaderberoepsgerichte leerweg en 21 schoolse context ook tot verwarring leiden leerlingen van de theoretische leerweg de toets verder blijken 8 van de 16 leerlingen die zeer gemaakt de brugklassen havo vwo telden zwak scoren drie of meer fouten te maken in de gezamenlijk 156 leerlingen vragen naar hoogfrequente woorden deze groep bestaat uit 4 autochtone en 12 allochtone b as i s b eroe p sge ri c hte l ee rweg leerlingen drie van hen beantwoorden alle 8 het afnemen van de gesiwo bij de leerlingen vragen over specifieke alledaagse woorden goed van de basisberoepsgerichte leerweg nam tussen maar maken veel fouten in de vragen ove r 2002 moer 114 signaalwoorden en algemene schooltaalwoor gerichte leerweg springen de fouten op de den h ulp aan deze groep zal moeten bestaan uit categorie hoogfrequente woorden in het oog steunlessen waarin niet alleen wordt gewerkt aan van deze leerlingen mag verwacht worden dat specifieke schoolse taalvaardigheid maar ook zij dit type woorden kennen het gaat immers aan het verhogen van de algemene woorden om woorden die behoren tot de basiswoor schat van de leerlingen denschat die leerlingen dus in alledaagse en in schoolse contexten tegenkomen het zijn ook ka derb e roe p sgeri c hte l ee rwe g niet alleen allochtone leerlingen die deze fouten de leerlingen in de kaderberoepsgerichte maken drie allochtone leerlingen en 6 leenweg hebben iets mee r tijd nodig om de autochtone leerlingen die voldoende scoorden gesiwo te maken gepuddeld doen zij er 17 op de toets maken 4 van de 7 vragen over minuten over om alle vragen te beantwoorden hoogfrequente woorden fout het gaat hier om maar er zijn ook leerlingen in deze leerweg die 9 van de 1 00 leerlingen er zijn echter slechts 18 3 d minuten voor de toets nodig hadden van de 100 leerlingen in de kaderberoepsgerichte van de 00 leerlingen in de kaderberoeps leerweg die alle vragen naar hoogfrequente gerichte leerweg blijken er 38 goed te scoren woorden foutloos kunnen beantwoorden vijftien de grootste groep leerlingen scoort net als in de van deze leerlingen hadden een totaalscore die basisberoepsgerichte leerweg voldoende op de het predikaat goed opleverde de andere 3 toets bij de kaderberoepsgerichte leerweg gaat scoorden voldoende op de toets in zijn geheel het om ruim 58 procent van de leerlingen terwijl het in de basisberoepsgerichte leenweg algem ene sc h oo l taalwoord e n ging om 77 procent van de leerlingen het het aantal fouten in de categorie hoogfrequente percentage leerlingen dat zwak scoort is echter woorden valt des te meer op als we dit aanzienlijk kleiner dan in de basisberoeps vergelijken met het aantal leerlingen dat de 9 gerichte leerweg 4 procent van de leerlingen toetsvragen naar algemene schooltaalwoorden behaalt deze score geen van de leerlingen in de goed beantwoordde slechte beheersing van kaderberoepsgerichte leerweg heeft de score deze categorie kan problemen opleveren omdat zeer zwak behaald het gaat om woorden die leerlingen in alle een onderzoek van de scores op de verschil schoolvakken tegenkomen lende categorieen woorden toont dat de van de 100 leerlingen in de kaderberoeps leerlingen die zwak scoren in alle categorieen gerichte leerweg zijn er 20 leerlingen die geen vragen een paar fouten maken het gaat hier om enkele fout maken in de vragen naar algen iene drie allochtone en een autochtone leerling dit schooltaalwoorden van die 20 leerlingen zijn er betekent dat de leerlingen in de vragen over overigens wel 17 die een totaalscore goed woorden in de categorie hoogfrequent ook hebben behaald en 3 leerlingen die de toets fouten maken net als in de vragen over voldoende hebben gemaakt de totaalscore bijvoorbeeld vakspecifieke schooltaalwoorden goed blijkt dus samen te gaan met een goede of algentene schooltaalwoorden beheersing van algemene schooltaalwoorden de groep leerlingen die een totaalscore tussen dit betekent echter niet dat geconcludeerd mag de 40 en 48 heeft behaald en dus voldoende worden dat deze leerlingen dus geen enkel scoorde blijkt ook ongeveer evenveel fouten te probleem hebben met woordenschat van de maken in vragen in de verschillende catego leerlingen die geen fouten snaken in de rieen een aantal leerlingen heeft echter iets algemene schooltaalwoorden zijn er slechts 6 meer problemen met woorden in de categorieen die ook alle vragen naar hoogfrequente algemene schooltaalwoorden en specifieke woorden foutloos hebben beantwoord schooltaalwoorden waarbij het aantal fouten in de categorie specifieke schooltaalwoorden hoger theoretisc he lee rweg en havo vwo is naarmate de totaalscore van de leerling dichter van de l eerlingen van de theoretische leerweg ligt bij 40 dan bij 48 en de havo vwo afdeling blijken er weinig moeite te hebben met het beantwoorden van de hoogfrequente woorden vragen van de gesiwo de havo vwo ook bij de leerlingen in de kaderberoeps leerlingen maken de toets in gemiddeld 1 1 2002 moer ii s minuten van deze groep heeft ruim 35 procent worden dat zij het nederlands mogelijk alleen in een score tussen de 40 en 48 of hoger behaald een schoolse context gebruiken en daardoor een en dus een voldoende woordenschatbeheersing woordenschat hebben opgebouwd die woorden iets minder dan 64 procent van de havo vwo bevat die voornamelijk op school gebruikt leerlingen heeft een goede woordenschat worden een andere mogelijke verklaring is dat beheersing er is slechts 1 leerling die met een de leerlingen zich onvoldoende hebben gecon score van 31 een zeer zwakke woordenschat centreerd op de vragen en antwoorden waarin beheersing heeft het aantal leerlingen in de deze hoogfrequente woorden verwerkt waren theoretische leerweg is klein het gaat dan ook omdat ze bij het zien van de vraag voor zichzelf om 1 klas van 21 leerlingen waarvan er 17 een de conclusie trokken dat het ging om een score goed en 9 een voldoende score behalen makkelijk woord en daardoor te weinig een leerling in deze klas heeft een score van 38 aandacht besteedden aan het lezen van de wat een zwakke woordenschatbeheersing alternatieven zij hebben dan min of meer per betekent de leerlingen hadden 12 minuten ongeluk het verkeerde antwoord gekozen nodig om alle vragen te beantwoorden om erachter te komen wat de oorzaak is van de leerlingen van de theoretische leerweg en de een lage score op toetsvragen over hoog havo vwo afdeling maken over het algemeen een frequente woorden kan een diagnostisch gesprek of twee fouten in de vragen over de categorieen niet de leerling gevoerd worden door met de algemene schooltaalwoorden specifieke alledaagse leerling te praten over een woord kan onder woorden taalnuances en signaalwoorden slechts zocht worden in welke mate de leerling de 15 leerlingen maken 3 of meer fouten in de betekenis van het woord kent wanneer dan vragen over woorden van de categorie specifieke blijkt dat er sprake is van een slechte beheersing schooltaalwoorden instructiewoorden en hoog van deze basiswoordenschat zal niet de leerling frequente woorden bij de eerste twee catego gewerkt moeten worden aan woordenschat rieen gaat het om woorden die behoren tot de uitbreiding waarbij ook aandacht kan worden schoolse woordenschat dat de leerlingen deze besteed aan de uitbreiding van de kennis van woordsoorten minder goed beheersen is begrij andere soorten woorden pelijk omdat het om woorden gaat die de leerlingen nog aan het verwerven zijn de hiaten conclusie in de kennis van specifieke schooltaalwoorden en de gesiwo blijkt niet name voor leerlingen in instructiewoorden kunnen verholpen worden de basis en kaderberoepsgerichte leerweg een door met de leerlingen gericht te werken aan de goed instrument te zijn om leerlingen met een uitbreiding van hun schoolse woordenschat van zwakke of zeer zwakke woordenschatbeheersing de 15 leerlingen zijn er echter 7 die 3 foute op te sporen doordat de gesiwo het mogelijk antwoorden geven op vragen naar de betekenis maakt de woordkermis van leerlingen gedif van hoogfrequente woorden deze leerlingen ferentieerd in kaart te brengen is het ook nuttig hebben echter wel alle 7 een totaalscore die als om deze toets door leerlingen van de voldoende geinterpreteerd wordt theoretische leerweg en het havo vwo te laten maken zwak of s lordig hoewel leerlingen in de theoretische leerweg en bij alle groepen die de gesiwo hebben havo vwo leerlingen de toets bijna allemaal een gemaakt blijkt een aantal leerlingen laag te score van 40 of meer behalen wil dat niet scoren op de vragen naar hoogfrequente zeggen dat hun woordenschat voldoende is om woorden dit is een opvallend gegeven omdat het onderwijs zonder problemen te doorlopen juist deze categorie woorden bekend veronder een gebrekkige beheersing van een bepaald steld wordt in het onderwijs wordt er dan ook soort woorden kan problemen opleveren die geen aandacht meer aan besteed het is de vraag zich niet per se beperken tot een schoolvak of de leerlingen die slecht scoren op vragen naar naarmate het niveau van de leerlingen hoger is hoogfrequente woorden ook inderdaad niet zal het verhelpen van hiaten in de woordkermis weten wat deze woorden betekenen in het minder tijd en inspanning van de docent vragen geval van allochtone leerlingen in de basis het is echter wel nodig om aan de problemen te beroepsgerichte leerweg kan geredeneerd werken door de resultaten op de gesiwo t e 2002 moer i16 analyseren kan gerichte hulp worden gegeven aan deze woorden besteden en met de in de basis en kaderberoepsgerichte leerweg leerlingen werken aan een brede ontwikkeling geven de scores van de huidige populatie van woordkennis aanleiding om te pleiten voor taalbeleid alle docenten besteden dan tijdens hun lessen auteurs geg even s aandacht aan algemene en vakspecifieke drs corinne sebregts studeerde letteren aan de schooltaalwoorden en stimuleren de ontwikke katholieke universiteit nijmegen en speciali ling van schoolse taalvaardigheid door leerlingen seerde zich in het onderwijs nederlands als te leren omgaan met instructie en signaal tweede taal zij is verbonden aan het oplei woorden het samen lezen van schoolboek d i ngscentrtun speciale onderwijszorg van teksten en het leren interpreteren van toets fontys hogescholen te tilburg zij is werkzaam vragen is hierbij van belang de leerlingen leren geweest als taalco rdinator op het stedelijk dan welke handelingen van hen verwacht college eindhoven en heeft als remedial teacher worden als in een opdracht of vraag bepaalde les gegeven aan tweede taalleerders instructiewoorden zijn gebruikt de lage scores op vragen over hoog frequente literatuur woorden tonen vooralsnog aan dat enen er niet hazes r de gesiwo de gedifferentieerd e vanuit mag gaan dat alledaagse woorden bij signaaltoets woo rdenschat utrecht f ontys leerlingen bekend zijn als docenten zich ervan vm130 team 2001 bewust zijn dat bij veel leerlingen in de basis en hacquebord h woordenschattoets voor de kaderberoepsgerichte leerweg ook het begrip bnigklas utrecht aps 1998 van hoogfrequente woorden nog onvoldoende aarnoutse c wvvrderrschnttests lisse swets gevuld is kunnen zij in hun onderwijs aandacht zeitlinger publishers 1993 dit a rt ikel is reeds eerder gepubliceerd in remediaal nummer 5 april 2002 2002 4 moer 117