Zelfbediening in Zierikzee. Discussievaardigheid met leerlingenjury’s in het schoolonderzoek 6-vwo

jan van seters zelfbediening in zierikzee discussievaardigheid met leerlingenjury s in het schoolonderzoek 6 vwo discussie de sectie nederlands moedertaalonderwijs van de rsg prof zeeman in zierikzee heeft sinds 1975 discussievaardigheid in het schoolonderzoek 6 vwo de discussies worden beoordeeld en becijferd door leerlingenjury s willem van paassen deed in 1983 verslag van de inrichting van dit schoolonderzoek intussen is de opzet van het schoolonderzoek veranderd evenals de manier waarop de leerlingenbeoordeling tot stand komt jan van seters beschrijft namens de sectie de huidige stand van zaken sometimes 1 think pm doing discussievaardi g heid word t bepaald d oor leer not q uite so ve ry ba d a ll maste rs after all are lingenjury s zelfbediening dus just a tri fle mad in dit artikel beschrijf ik ons schoolonderzoek spreken luisteren in 6 vw o waarbij ik zoveel jan hanlo 2 mogelijk de ideeen en of praktische achter gronden voor onze keuzes aangeef achtereen de minister schrijft het duidelijk voor spreken volgens komen aan de orde het waarom van en luisteren moeten in het schoolonderzoek discussievaar d igheid in het schoolonderzoek worden getoetst de manier waarop dat moet de inrichting en uitvoering van dit onderdeel gebeuren is niet voorgeschreven de keuze is de voorbereiding daarop en de beoordeling wat dat betreft ruim wie de didactische win door leerlingen kel van handleidingen en methodes bin nenstapt wordt allicht aan een toetsvorm ge holpen als je daarmee niet tevreden bent ga waarom discussievaardigheid je zelf zoeken zelfbediening dus twaalf jaar geleden is onze sectie3 daarop de vraag naar het waarom van discussievaar overgestapt en dat bevalt ons wel we willen digheid in het schoolonderzoek kan kennelijk dat ook op onze leerlingen overdragen zelf niet helemaal retorisch zijn blijkens het onder keuzes maken en daarvoor verantwoordelijk zoek waarover ellie van der geest en lenneke willen zijn schouw in dit nummer schrijven zijn de in die opvatting past ook het principe van leer spreekbeurt en het reproduceren van de in lingenbeoordeling het schoolonderzoekscijfer houd van een beluisterde tekst of discussie o p 56 veel scholen nog steeds het m iddel om d e middelen geeft na te denken over die interac spreek en luistervaard i gheid te toetsen een tie en zich daarin te oefenen d e autonomiege flinke categorie ook toetst d eze vaardighe d en dach te vert aa ld n a ar de vakinhou d elij ke d oel tijdens een tentamen literatuur er blijken zelfs stellin g va n onze s e cti e lui dt da arom oo k scholen te zijn waar deze vaardigheden hele leerlingen worden achtereenvolgens nieuws maal niet in het schoolonderzoek zijn op geno gierig na a r zich be wust van en kritisch ten men ondanks de voorschriften d aart o e in het aanzien van hun eigen taa lgebruik en dat van e x amenbesluit an deren en beschikken over het inzich t en de tegen alle d rie he b ben w ij b ez w aren het middelen om hun handelen te wijzigen als zij weglaten mag volgens ons vanzelfsprekend daar aanleid ing toe zien en zij dat willen ee n niet spreek en luistervaardigheid zijn te be hele m ond vol maar in de p ra kt ij k is erme e te langrijk om ze in de totaalbeoordeling van een w erken leerling b uiten beschou w in g te l aten een ver voor onze lessen betekenen kritisch en als menging van doelstellingen in een schoolon z ij da t w illen ook d at w e onz e l ee rlinge n derzoek in casu kennis en inzicht in d e litera voorbereiden op situaties waarin hun autono tuur en spre k en luisteren vinden w e niet eer mie niet wordt erkend we vinden echter dat lijk tegenover een leerling zoiets nie t in een toetssi tua tie pa st b eter is op het oog passen de spreekbeurt en de het dan een com p lete communicatieve situat ie luistertoets nog het best in het examen besluit te creeren w aarin de partners een g elijk w aar daarmee zouden ze oo k een plaats in het on dig vertrekpunt he b ben leerlin g en on d er el der w ijs moeten he b ben b ij deze vormen rijst kaar dat is oo k de manier w aarop w e de leer echter het bezwaar dat ze g een recht doen lingen hun mondelinge taalvaar d ighei d laten aan de opvatting dat s p rek en en luisteren als ontw i kkelen met d e na d ruk o p laten d oor begrippen w eliswaar onderscheiden w orden middel v an ref lectie op interactieve taal g e maar in d e praktij k slechts zelden g escheiden bruikssituaties voorkomen h et t weede a rg ument voor onze keuze voor b ehalve dit taaltheoretische argument zien wij discussievaardigheid is zoals gezegd de con nog twee redenen om onze leerlingen te trai ceptualiserende functie van taalge b rui k d oor nen in gespre k svaardigheid de conceptualise te schrijv e n ma ar oo k d oor met el kaar te p ra rende functie van taalgebruik waarover later ten over een on d erwerp w o rd t het ord enen d en het mens en maatschappijbeeld van vermogen van mensen versterk t leerlin g en w aaruit we w erken krijgen op d ie manier overzicht over hun k en w ij kunnen ons prima vin d en in het autono nis van een ond er wer p z e k o m en tot inzicht miebegrip zoals griffioen dat ten grondslag in een probleem waardoor hun uiteindelij k e legde aan zijn didactie k voor het moedertaal stellin g name ten aanzien van d at on d erw erp onderwijs 5 opvoeden tot autonomie stelt leer b eter doordacht zal zijn lingen in staat zich te ont wi kk elen tot iemand o p voorw aard e dat moe d erta a lon d erw ijs er met een weloverwogen mening maatschappe gens over gaat en niet ergens over g aat lijk d it vind ik van 1 cultureel d it vind ik kan d iscussievaardighei d sond erwijs dus een mooi spannend lelijk aan een kunstuiting en belan g rijke b ijd rage leveren a an de p ersoonlij k daarmee vooral p ersoonlij k leerlingen groeien heidsont w i kke ling zowel met betrekking tot in het besef dat ze iemand zijn die gehoord het onder wer p w aarover wordt gepraat als mag w orden met betrekk ing tot het feit d at dat ind er d aad daarnaast is er het sociale aspect autonomie zo w erk t iets helder krij g en door er met ande krijgt gestalte in relatie met en tot anderen ren over te p raten elkaar ruimte gevend voor autonomie is pas w aard evol als je haar kunt en hel p en d b ij d e ontw i kk elin g van een e i g en afzetten tegen i d ealiter zetten n8 s st die van g e d achten g ang ieman d an ders op zo n werkelijkheid w illen we onze leerlingen voorbereid en staan voor je eigen autonomie en het recht op autonomie waarom discussievaardigheid van de ander erkennen ook in het schoolonderzoek heel vaak zal dat g e b euren door interactief mon d elin g taalgebruik d at stelt aan on d er je moet toetsen w at je on d erw ijst bij d iscus w ijs de eis dat je leerlingen de kans en d e sievaardigheid w orden w e echter steeds 57 geconfronteerd met de vraag of er wel be na vo l gende beschrijv i ng van het schoolonder trouwbaar getoetst kan worden hoe para zoek zal blijken maken we gebru ik van meer doxaal het ook mag klinken in vergelijking dere beoordelaars per leerling worden die be met als objectief bekend staande toetsvormen oordelaars getraind in beoordelen en maken als de luistertoets is voor ons een discussie we gebruik van een analytisch beoordelings de beste toets schema als laatste zekerheid hebben we inge de twee basiseisen die aan een toets gesteld bouwd dat de verschillende beoordelaars hun worden zijn betrouwbaarheid en validiteit ba oorde l en aan elkaar toetsen i n twee overleg sisprobleem is het evenwicht tussen die twee rondes een objectieve toets als de cito luistertoets garandeert een hoge meetbetrouwbaarheid maar is nauwelijks inhoudsvalide voor onder het schoolonderzoek wijs dat is gebaseerd op de hierboven ge inrichting en inhou d noemde uitgangspunten de vrijheid voor de leerling is te klein voor een discussie zijn de de uitgangspunten z i jn met het voorgaande waarderingen omgekeerd lagere meet be globaal geschetst nu de vert al i ng daarvan trouwbaarheid hogere inhoudsvaliditeit naar de praktijk want in de klas moet het uit rijlaarsdam wesdorp lijken in dit dilemma eindelijk gebeuren w a t daar gebeu rt beschrijf allereerst te kiezen voor de meetbetrouwbaar i k hieronder eerst geef ik een overzicht van heid dit conflict maakt het in principe de te onderscheiden fasen daarna bespreek ik nauwelijks mogelijk om tot een inhoudsvalide ze afzonder li jk meting te komen e zij baseren deze uitspraak op het gegeven dat normaal functioneel onder inrichting wijs zich niet verdraagt met de standaardisatie die nodig is om de meetbetrouwbaarheid te voorbereiding verhogen en de stelling dat een onbetrouwba 6 blokuren re meting niet valide kan zijn een betrouwbare training in beoordeling wel andersom en dat stellen zij veel minder groepen samenstelle n absoluut geldt natuurlijk hetzelfde een niet orienteren op onderwerpen inhoudsvalide meting kan geen goede toets twee weken voor schoolonderzoeksdatum opleveren bij een goede toets gaat het om gesprek met docent meer dan alleen de nauwkeurigheid van de goedkeuren onderwer p meting bespreken van gesprekspunte n net zo belangrijk is wat je meet wie het vo een week voor schoolonderzoeksdatum lume van bijvoorbeeld een huis wil weten kan groep verstrekt schriftelijk voorinformatie nog zo n nauwkeurige meetlat hebben als hij over het discussieonderwerp aan de klas zich beperkt tot het opmeten van alleen het met de gesprekspunten vooraanzicht en op basis daarvan een uit spraak doet over het volume is dat een onbe schoolonderzoek trouwbare uitspraak we lopen dan liever een docent wijst voor elke deelnemer een jur y keer om het huis heen en doen dan een aan aan een jury bestaat uit vier of vijf mede vaardbaar betrouwbare schatting maar wel leerlingen 5 min van het volume discussie 20 min zo is het voor ons ook met luisteren en spre beoordelingsronde 1 de verschillende jury s ken een luistertoets bijvoorbeeld is een in on komen afzonderlijk bijeen bespreken de ze opvatting onaanvaardbare reductie van een door hen te beoordelen deelnemer en ko complexe communicatieve vaardigheid tot een men tot een cijfervoorstel 15 min bijna geheel cognitief vraag en antwoordspel beoordelingsronde ii docent met verslagge luisteren is meer dan horen en begrijpen wat ver van elke jury vaststellen van schoolon de ander zegt derzoekcijfer 15 min meedelen van cijfer en motivering daarvoor wij stellen validiteit boven betrouwbaarheid door de leerlingen dat betekent uiteraard niet dat we de meetbe trouwbaarheid verwaarlozen zoals uit de hier 58 inhoud met leeftijdsgenoten overleg tijdens studie en werk bijvoorbeeld de opdracht die we aan de leerlingen verstrek een probleemoplossende discussie heeft het ken luidt als volgt het voeren van een infor bezwaar dat het risico er niet uit te komen mele meningvormende discussie in een groep door leerlingen als te bedreigend ervaren kan van vier deelnemers gedurende twintig minu worden een besluitvormende disussie is een ten er is geen gespreksleider vorm die de leerlingen zeker zullen tegenko deze opdracht omvat vijf elementen in de men als ze van school zijn ook daarin oefe eerste plaats het informele karakter van de nen we hen tijdens het werken in de klas die discussie dit vergroot de kans op gelijkwaar discussies hebben echter betrekking op het digheid van de deelnemers onderling belangrij werken zelf de voortgang van of de keuze ker voor ons is echter nog dat formalisering voor een thema bijvoorbeeld zodra daarvan van het gesprek versluierend kan werken op wordt afgeweken krijgt zo n discussie al gauw de natuurlijke mondelinge taalvaardigheid van een fictief karakter wat we in ieder geval de deelnemers voor een schoolonderzoek minder wenselijk het informele karakter van de discussie wordt vinden verder versterkt door het ontbreken van een het aantal deelnemers en de tijdsduur van gespreksleider van alle deelnemers wordt een twintig minuten worden bepaald door de mo gelijke inbreng verwacht met betrekking tot de gelijkheid voor iedere deelnemer zijn kunnen te taakfuncties in de discussie ieder is in gelijke tonen en de beoordeling praktisch haalbaar te mate verantwoordelijk voor de doelgerichtheid houden 8 meer dan vier deelnemers in dat en de structuur van het gesprek de helderheid tijdsbestek verhoogt de kans dat niet iedereen van de bijdragen de beurtwisseling enzo evenredig aan de beurt komt minder dan vier voort kan ervoor zorgen dat er te weinig impulsen als een leerling er blijk van geeft ook dat tot interactie zijn waardoor het gesprek stil aspect van een gesprek te kunnen bewaken valt langer dan ongeveer twintig minuten kan en beinvloeden gaan we ervan uit dat hij dat het gesprek niet duren omdat het zowel voor ook kan als gespreksleider we vinden name de deelnemers als voor de beoordelaars moei lijk wel dat een leerling die functie moet kun lijk blijkt die spanningsboog verder op te rek nen uitoefenen in het verleden hebben we ken ook uit praktische overwegingen hante dan ook wel gewerkt met een gespreksleider ren we de tijdslimiet vrij streng we streven het verhoogde de helderheid van de discus ernaar het geheel af te ronden binnen een les sies al wil dat niet zeggen dat daarmee ook uur van vijftig minuten de tijd die na de dis de prestaties van de deelnemers hoger waren cussie nog rest is nodig voor de jurybijeen in de praktijk blijkt het tweemaal beoordelen komsten omdat we die laatste niet aan een van iedere leerling eenmaal als gespreksleider strakke tijdslimiet hebben gebonden om geen en eenmaal als deelnemer echter een te grote beslissingen te forceren onder tijdsdruk loopt claim te leggen op de organisatie van het het in de praktijk vaak uit soms hebben we schoolonderzoek en het aantal beschikbare maar net genoeg aan een blokuur uren in een luxe klas van vierentwintig leer lingen kost het achttien lesuren extra wat re sulteerde in avondzittingen die wel heel gezel voorbereid ing lig konden zijn maar op den duur toch als vrij slopend ervaren werden en we zijn just a in de voorbereiding moeten twee aspecten on trifle mad derscheiden worden 1 het leren discussieren vanwege de conceptualiserende functie van 2 het leren beoordelen mondeling taalgebruik kiezen we voor een me ons onderwijs in mondelinge taalvaardigheid ningsvormende discussie de derde voorwaar heeft van brug k las tot eindexamenjaar voor de uit de opdracht ook al omdat de leerlingen leerlingen vaak nogal ongemerkt plaats wer die vorm het meest hebben geoefend bij het kend aan een thema praten ze met elkaar werken aan thema s naar aanleiding van boe klassikaal soms vaker in groepen n aar aanlei ken verhalen poezie enzovoort dat doen we ding van een zakelijke tekst een boek een ge omdat de leerlingen na school regelmatig met dicht een stelling enzovoort daar leren ze deze vorm te maken zullen krijgen gesprekken volgens ons heel wat van ook al zien ze dat 59 zelf niet altijd direct inhoud van de trainingslesse n m aar ze kunnen er meer v a n leren als ze het zel f wel z ien als ze zich bew ust w or d en van in een introd uct ieles wo r d en ac htereenvol g ens wat ze doen we willen niet alleen dat ze behandeld de organisatie van het schoolon doen w e w illen ook d at ze daarover na d en derzoe k de formele regels d ie van toepassing ken daarop reflecteren zijn bijvoorbeeld voor herkansing de precieze vaa k b lij ken leerlingen uit z ic h zelf moeizaam inrichting van een discussie zoals in de op tot reflectie te k omen a ls docent m oet je ze dracht w ordt genoemd de manier w aarop de uitnodigen in de k euze van het as p ect van voorbereiding gedaan moet worden en het be mondelin g e communicatie dat de docent aan lang van een g oede inhoud elij k e voorbereid ing de orde stelt op zo n moment zit de mogelijk van een discussie en uiteindelij k de opzet van heid een leerlijn te volgen zo beperken we de trainingslessen na een gesp rek in een b rugklas onze vrag en d aarna b ekij ken d e leerlin g en een video tot w er d er niet door elkaar g epraat kwam opname van een discussie zoals zij die moeten ie d ereen aan de beurt en h ield ie d ereen zich voeren we vra g en naar aanleiding van die vi aan het onder w erp in hogere jaren komen d eo aanvan k elijk zo open mo g elijk uitspra k en meer abstrac te begrippen als luisterhouding en oor d elen over d e deelnemers aan die dis non verbale signalen en dergelijke aan de orde cussie waarbij d e leerling en hun uitspraken grif fioen onderschei d t in het re f lectie p roces zoveel mogelij k moeten on d ersteunen met ver drie asp ecten opmerken verwoord en en wijzingen naar wat ze gezien en gehoord heb waarderen 9 b ehalve over hun eigen mondelin ben d oel van dit gesprek is het activeren van ge taalvaardigheid leren leerlingen op die ma aan wezige voorkennis nier ook iets over het beoordelen daarvan w aar kun moet je op letten hoe zeg je dat en in de volgende twee lessen wordt ingegaan op als het over iemand an d ers gaat h o e vertel je de taken en functies van deelnemers aan een dat die ander hoe geef je g erichte feed back discussie hier onderscheiden we taak en pro in het begin van 6 v w o begint de meer expli cesfuncties onder taakfuncties worden die ciete voorbereiding o p het schoolonderzoek in activiteiten verstaan die erop gericht zijn het een zestal blokuren 10 doel hiervan is voorna doel van de discussie te bereiken gerichte melijk de gerichte training in beoordeling be vraagstelling verheldering van het onderwerp oordelaars moeten weten d oor w elke factoren inhoudelijk adequaat reageren op andere deel ze beinvloed kunnen worden en natuurlijk nemers zijn activiteiten die daaronder vallen wat ze moeten beoordelen van de aspecten met procesfuncties bedoelen we gedrag dat van mondelinge taalvaardigheid die in het erop gericht is een goede sfeer te bereiken voorafgaande onder w ijs meer of minder impli het betuigen van instemming verbaal en non ciet zijn behandeld wordt nog eens precies verbaal ontspannende opmerkingen aandach omschreven wat daaronder verstaan wordt tig luisteren tegenstellingen tot elkaar probe hoe benoem je welk ged rag en hoe waar d eer ren te brengen bereid zijn naar anderen te je dat luisteren enzovoort deze explicitering van de criteria is in de een nadere invulling van deze functies wordt eerste plaats noodzakelijk om de beoordelaars gegeven als we praten over soorten luisteren op dezelfde lijn te brengen daarnaast vormen en typen sprekers met betrekking tot luisteren deze lessen een herhaling van w at de leerlin benadrukken we vooral dat dat een activiteit gen in d e voorafgaande jaren geleerd k unnen is waarbij ook en vooral psychologische facto hebben een stoomcursus die alleen andersom ren een rol spelen als kenmerken van een is opgezet dan de leerlingen gewend zijn is goede luisterhouding noemen we niet het eerst zo dat de leerlingen vanuit hun ei selectief luisten het geven van non verbale gen talig handelen naar een meta positie wor signalen en vooral empatisch luisteren vanuit den gebracht in d eze trainingsperiode begin de gedachtenwereld van de spreker nen we op meta niveau d e theorie wor d t dan sprekers worden ingedeeld aan de hand van toegepast als het beoordelen geoefend w ordt het model dat timothy leary ontwierp om in daarnaast merken we dat leerlingen die theorie termenselijke relaties te beschrijven met de ook betrekken op hun eigen mondeling taalge waarschuwing dat dergelijke modellen altijd drag en dat op die manier verbeteren voorzichtig gebruikt moeten worden willen w e 60 leerlin g en m et behulp va n d it m odel in zicht ge gesprek te monopoliseren dan is dat uitste ven in mogelijk e oorza ken van sprekersgedrag kend volgens ons hij geeft er dan blijk van hoe komt het dat iemand w revel op wekt bij begrepen te hebben dat zo n gesprek geen voorbeeld waarom hoor je sommige d eelne wedstrijd is die gewonnen moet worden mers nau welij ks en vervolgens vooral hoe leerlingen bepalen binnen zekere grenzen zelf kun je zo iemand het best b enaderen om toch het discussie onderwerp niet alleen vanuit de tot resultaat te k omen ten slotte oo k w at principiele keuzevrijheid maar ook omdat ge voor spreker ben je zelf en zie je aanlei d in g om bleken is dat prestaties sterk afhankelijk zijn dat te veranderen van het onderwerp 15 de grenzen die we stel a ls afsluiting van dit deel w ordt een rollen len zijn in de eerste plaats dat het een spel 1 2 uitgevoerd w aarbij via een observatie minstens enigszins controversieel onderwerp opdracht de genoemde begrippen praktisch ge moet zijn met het oog op een levendige dis bruikt w orden cussie verder adviseren we dringend een on derwerp te kiezen dat voor de leerlingen zelf n a deze theorie over mondeling taalgebruik een beetje dicht bij huis ligt hoe boeiend de besteden we aandacht aan het beoordelen en ver van m n bed show op tv ook mag zijn in de voornaamste problemen die daarbij een rol de klas werkt dat toch anders kies iets dat je spelen eigen positie raakt is dus ons advies al wa a ls eerste het streven naar objectiviteit en d e ken we wel voor een te nauwe interpretatie onhaalbaarheid daarvan w e praten over facto daarvan het moet niet te triviaal worden ren die oorzaak kunnen zijn van die onhaal leerlingen hebben soms de neiging zich te baarheid halo effecten sequentie effect onttrekken aan vraagstukken met de opmer normverschuiving signifisch effect en king daar denk ik nooit over na onze op contaminatie effecten 13 vatting is dan dat dat hoog tijd wordt mis d e twee a d rie lessen d aarna worden gebruikt schien zijn we daarin wel heel dwingend maar voor oefening in het beoordelen proefdiscus dan hebben we toch iets van lieve jongen sies worden bekeken en besproken waarna geen mening is geen doodzonde maar pas als ook de beoordeling en de manier waarop die je weet wat de keuzes zijn 1 8 tot stand gekomen is onderwerpen van reflec tussen deze twee uitersten kiezen leerlingen tie zijn onderwerpen als dienstplicht voor vrouwen recreatie op de kop van schouwen seksuele voorlichting op school en tot okto het schoolonderzoek de praktij k ber 86 oosterscheldewerken tijdens orien terende gesprekken over mogelijke onderwer aa nloo p pen blijken veel leerlingen iets geschikts te kunnen vinden al hebben ze wel vaak een de voorbereid i ng op het e igenl ijke schoolon klein duwtje in de vorm van een suggestie no derzoek beg i nt met het k i ezen van een dig voor leerlingen die zelf echt niets kunnen discuss i e onderwe rp en of het samenstel l en bedenken hebben we een aantal algemene on van een groep op beide punten gaan we uit derwerpen als bewapening kernenergie van keuzevrij he i d voor de l eerling de vo lgorde milieuvervuiling enzovoort waaruit ze een van d i e keuzes vers c hilt somm i ge groepen aspect kunnen kiezen voor hun discussie ontstaan op grond van gemeenschappe l ijke i n als een groep eenmaal een onderwerp heeft teresse anderen hebben e l kaar al eerder ge vastgesteld begint het verzamelen van infor vonden en zoeken dan samen een onderwerp matie artikelen de knipselmappen aktuele in in het l aatste geval wordt wel het gevaar ge formatie uit de ob zijn bijzonder handzaam signaleerd dat leer li ngen in een discussie onder boeken tv programma s een vraaggesprek hun kunnen presteren ze zijn bang te excel l e met een deskundige elke manier is goed ge ren en daarmee hun vrienden te verliezen richt spreken zoals we ook gericht schrijven het is h ierbij echter de vraag wat wordt ver hebben staan onder hun kunnen als dit betekent dat in deze verzamelfase is het nuttig leerlingen een dee l nemer rekening houdt met een m i nder erop te wijzen dat ze behalve voor een aantal vl otte prater zi ch inhoudt om ook die ander basisgegevens het best afzonderlijk naar infor aan het woord te laten i n p l aats van het matie kunnen zoeken dan zijn tijdens het 61 gesprek verschillende invalshoeken te ver een korte samenvattin g en e en inlei d en d e o p wachten wat de levendigheid ten goede merkin g op het volg en d e ges p re k s punt t e r w ijl komt voor d e toehoord ers duidelij k is dat het eerste twee weken voor de schoolonderzoeksdatum punt is afgesloten heeft de groep een gesprek met de docent he t zoe ken naar struc t uur is een van d e me est waarin ze het onderwerp toelicht en ter goed voor k omende p roblemen d ie leerlingen h ebben keuring voorlegt dit gesprek is allereerst inge dat hangt samen met een zich te vaak verlie bouwd als procesbewaking leerlingen kunnen z en in b ijzak en leerlin g en b lij k en z ich tij d ens zo niet te laat met hun voorbereiding begin z o n gespre k moeilij k te kun n en be perken in nen op die dag moeten ze minstens een glo het aantal bomen w aardoor h e t z icht o p het baal overzicht van hun onderwerp hebben en bos no g w el eens verloren d rei gt te g a a n een daarin de belangrijkste vragen herkennen oplossing die we da arvoor h ebbe n g ehanteerd een week voor de schoolonderzoeksdatum is een docent als technisch voorzitter te laten verstrekt de groep aan de klas een korte fungeren het grote nadeel daarvan was ech schriftelijke inleiding probleemschets van haar ter d at d e g es p re kken trechtervormig wer onderwerp deze kan zelf geschreven zijn den alle deelnemers gingen zich steeds meer maar het overnemen van een inleidend artikel t ot alleen d e docent richten is ook toegestaan het gaat erom dat de be gelukk ig staan tegenover d iscussies met bo oordelaars een beeld krijgen van het gespreks venstaan d e problem en oo k g enoeg discussies onderwerp een van de eisen die aan beoorde die een zinvolle en vaak leerzame uitwisseli ng laars gesteld worden is dat ze competent zijn van gedachten en meni n gen zijn op het gebied waarover wordt gepraat of ge schreven dit informatiestencil is daar een te de beoordelin g gemoetkoming aan al is dat dan ook beperkt het zou te arbeidsintensief zijn als elke leerling tijdens de d iscussie w ordt elke deelnemer ge voor elke discussie materiaal zou moeten ver obse rveerd door een jury van vier of vij f klas zamelen g enoten d e gr ootte v a n d e jury s is afhanke verder bevat het stencil drie a vier gespreks lij k van het aantal leerlingen ied ereen b eoor punten in de vorm van vragen of stellingen deelt mee ook deze helpen de beoordelaar bij het voor d eze jury s w orden door d e docent samen bereiden niet alleen inhoudelijk ze geven glo gesteld omdat dat niet geh eel w illekeuri g mag baal de structuur van het gesprek aan waar gebeuren op grond van literatuurstudie noemt door dat voor de beoordelaars gemakkelijker te r ijlaarsdam drie factoren d ie colleg a beoor d e volgen is ling negatief kunnen b einvloed en vrien d scha psrelaties beinvloeden de oordelen al is de discussi e dit ge d eeltelijk te ondervangen als in p l a ats van een algemene indruk een cijfer moet w or de discussie zelf verloopt niet volgens een den gegeven op basis van vooraf vastgest elde vast patroon een van de deelnemers opent criteria d aarnaast blij kt uit z ijn on d erzoek dat met het noemen van het eerste gesprekspunt de sekse van zo w el beoordela a rs als beoor geeft daarover kort zijn mening en vraagt reac deelden invloed heeft op de w aardering jon tie van de anderen daarna is het aan de deel gens en meisjes kennen aan jongens een ho nemers soms blijft het zo stroef en gefor gere score toe dan aan meisjes verder blijken ceerd als het begin nu eenmaal is als leerlin meisjes van meisjes minder p ositief commen gen geen overzicht hebben over hun onder taar t e krij gen dan van jonge ns oo k de aard werp weten ze de verschillende aspecten niet van de feed b ack versch ilt b ij jon g ens en meis met elkaar te verbinden waardoor een in stuk jes de laatste variabele die van invloed k an ken gehakte discussie volgt men legt het ei zijn op de beoordeling is het zogenaamde ten aanzien van het eerste punt vervolgens is image building h ieron d er verstaat men dat het even beklemmend stil en min of meer ten een beoordelaar een neg at iever oordeel geeft einde raad gooit iemand het volgende punt op om op die manier zelf een goed e ind ru k te ma tafel vaak wordt dit ook veroorzaakt door on k en hetzij op de d ocent hetzij op zijn klas ge zekerheid leerlingen durven dan juist niet het noten om met dat strengere oordeel te bew ij mes in het gesprek te zetten door bijvoorbeeld zen dat hij beter is dan die klasgenoten d i t 62 proces is onafhankelijk van het al of niet jury s zijn d ie pg ang hel d erhei d en structuur bestaan van negatieve relaties tussen beoorde van de d iscussie abst r a ctieniveau enzovoort laar en beoordeelde later komt d eze waard erin g van d e discussie om deze halo en contaminatie effecten tegen als geheel nog een keer terug als in de tw ee te gaan bij collega beoordeling moeten de ju de beoordelin g sronde een gemeenschap pelij k ry s dus minstens aan de volgende eisen vol re ferentiepunt nod i g is om de oordelen van d e doen ze moeten gemengd zijn qua sekse ze verschillen d e jury s met el k aar te ver g elij k en moeten werken volgens vooraf vastgestelde m et het oo g op die vergelij k ing stelt elke jury criteria en de beoordelaars moeten niet zelf ook een volgorde vast ten aanzien van de ook beoordeeld worden het best lijkt het de deelnemers w ie w as d e beste enzovoort jury s hun werk in afwezigheid van de docent te laten doen dan komt d e door de betreffende jury geob behalve de verdeling van de leerlingen over de serveerde deelnemer aan de beurt ieder juryli d vier jury s wijst de docent ook een voorzitter noteert voor z ichzelf een cijfer om te voor k o aan voor elke jury omdat deze in de tweede men dat ieman d zich direct al te veel laat lei beoordelingsronde zijn hele jury vertegenwoor den door d e g rootste schreeu wer van het ge digt zal de docent hier in ieder geval moeten zelschap d aarna geeft ie d er juryli d afzond erlij k letten op vriendschapsrelaties die de weergave zijn oordeel over de deelnemer aan de hand van het juryoordeel zouden kunnen beinvloe van zijn aante k eningen h ij p robeert hier b ij zo den veel mogelij k te ver w ijzen naar concrete voor beelden uit de discussie uit reac t ies en tijdens de discussie maken de beoordelaars tegen voorbeelden van andere juryle d en k an aantekeningen van wat ze waarnemen omdat dan nuancering van dat oordeel volgen iedere beoordelaar slechts een deelnemer de laatste fase van deze eerste beoor d elings hoeft te observeren en hij de zekerheid heeft ronde is de besprek ing van de deelnemer aan dat dat door nog drie of vier beoordelaars de hand van het beoord elingsmodel d it is wordt gedaan is de beoordelingstaak niet te voornamelij k b ed oel d om de juryled en een ge zwaar ieder jurylid heeft zo blijkt in de prak meenschap pelijk begrippenapparaat te g even tijk genoeg tijd om zodanig aantekeningen te aan de hand w aarvan d e indivi d uele oord elen maken dat hij achteraf een redelijk beeld van vergeleken kunnen worden de juryleden kun de betreffende deelnemer kan samenstellen nen zo nagaan of er inderdaad overeenstem de aantekeningen hebben vanzelfsprekend be ming is over w at er beoordeel d wordt o n trekking op de afgesproken criteria deze zijn danks het k unstma tige van het opsplitsen van opgenomen in een beoordelingsmodel zie bij mondelinge taalvaardigheid in verschillende lage de aantekeningen hoeven echter niet al aspecten vinden we in navolging van r ijlaars in die termen gesteld te zijn we hopen hier dam w esdorp het gevaar van een optredend mee te bereiken dat het gesprek na afloop in signifisch effect te groot bij een globale b eoor de jury in eerste instantie wat vrijer zal verlo deling 18 d aarnaast komt het gebrui k van het pen zodat ieder jurylid de kans krijgt zijn be beoordelingsmodel tegemoet aan de wens de vindingen op tafel te brengen invloed van vriendschapsrelaties te verkleinen het beoordelingsmodel mag niet w orden gein onmiddellijk na de discussie komen de vier ju terpreteerd als een nauwkeurige objectieve ry s afzonderlijk bij elkaar om hun deelnemer schaal d aarvoor blijft het ondan ks d e indeling te bespreken allereerst echter wordt de dis in een aantal categorieen nog te g lo b aal cussie als geheel gewaardeerd met goed m eer gedetailleerde modellen eventueel met voldoende matig onvoldoende we heb uitgebreide scoringsvoorschriften hebben ech ben deze stap ingevoegd om het effect van ter als nadeel dat de hanteerbaarheid omge normverschuiving te voorkomen een redelij keerd evenredig is aan de betrouwbaarheid en ke leerling zal in een slechte discussie anders objectiviteit in een onderzoekssituatie is dat beoordeeld worden dan in een heel goede dis geen bezwaar in de klas wel cussie de criteria voor deze waardering van de dis uiteindelijk wordt een cijfer vastgesteld waar cussie als geheel zijn nog niet vastgelegd in bij gestreefd wordt naar consensus het cijfer het beoordelingsmodel aanwijzingen voor de kent na deze eerste ronde een marge van ee n 63 half punt deze marge is van belang voor de heeft gegeven hierdoor willen we voorkomen tweede ronde dat deelnemers aan een discussie op verschil lende gronden beoordeeld worden in die tweede ronde komen de voorzitters van als alle deelnemers op die manier zijn behan de jury s bijeen met de docent om de definitie deld geeft iedere voorzitter de volgorde zoals ve cijfers vast te stellen de bedoeling is en in die door zijn jury is vastgesteld en het cijfer de praktijk gebeurt dat ook bijna altijd dat die voorstel voor zijn deelnemer definitieve cijfers op grond van consensus hierbij heeft hij zoals vermeld een marge van worden vastgesteld soms komt het voor dat een half punt in de praktijk doet zich namelijk de docent een duidelijk ander oordeel heeft soms de volgende situatie voor dan de leerlingen dan geldt de verdeling 50 groep a zegt 50 als cijfer komt er dan het gemiddelde onze deelnemer a krijgt een zeven van het leerlingencijfer en het cijfer van de deelnemer b was wel beter docent groep b zegt de gang van zaken tijdens deze tweede ronde onze deelnemer b was de beste van de vier is dezelfde als tijdens de eerste eerst wordt onze deelnemer b krijgt een zeven de gehele discussie besproken en gewaar de uitkomst zal in zo n geval liggen op een deerd om te zien of wat dat betreft over 6 8 voor deelnemer a en een 7 2 voor deelne eenstemming bestaat als dat niet het geval mer b absoluut gezien voor beide deelnemers is kan dat worden meegenomen als de beoor een marginaal verschil maar de ervaring leert delingen per deelnemer met elkaar worden dat voor leerlingen elk tiende van een punt be vergeleken langrijk is belangrijk genoeg om ruzie over te daarna wordt per deelnemer verslag gedaan krijgen zelfs als het niet om het eigen cijfer van het jurygesprek uit de eerste ronde zowel gaat daarnaast is er tussen de deelnemers a aan de hand van de observaties die daar de re en b een verschil ontstaan van bijna een half vue zijn gepasseerd als aan de hand van het punt dat blijkt voor iedereen dan reeel te zijn beoordelingsmodel ook de docent geeft zijn gezien het globale oordeel dat iedereen toch in oordeel bij voorkeur pas na de leerlingen om zijn hoofd heeft beinvloeding te voorkomen als een docent een dergelijk verschil kan een aantal oorzaken echter het vermoeden heeft dat de beoordeling hebben die allemaal onder de bekende beoor meer of minder aanzienlijk zal afwijken van de delingsproblemen vallen een verschil in beoor norm door welke oorzaak dan ook komt het deling van de discussie als geheel bijvoor ook voor dat hij begint met zijn oordeel het beeld of een iets andere interpretatie van de achteraf proberen te corrigeren van een oor cijferschaal door een van de jury s of een toe deel dat volgens de docent niet in over vallige samenstelling van een jury met alleen eenstemming is met wat er verwacht mag maar strenge beoordelaars worden is erg moeilijk en levert grote prakti als het verschil groter is dan een half punt sche problemen op leerlingen hebben dan al wordt de toegestane marge overschreden de gauw de neiging op hun strepen te gaan docent kan op dat moment nog niet ingrij staan maar die van de docent niet te erken pen hij zou daarmee in een te vroeg stadium nen de rechtmatigheid van deze inbreuk op de verantwoordelijkheid van de leerlingenjury s het principe dat leerlingen een cijfer geven is afnemen in plaats daarvan wordt de vaststel in grote mate afhankelijk van de integriteit van ling van het cijfer verdaagd naar een later de docent hij zal heel nauwkeurig moeten af tijdstip nadat de afwijkende jury opnieuw wegen waar dit principe niet meer opweegt te bijeen geweest is om op basis van de nieuwe gen zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van gegevens haar oordeel te heroverwegen het de individuele leerling liefst gebeurt dat nog diezelfde dag bijvoor naast zijn rol als beoordelaar heeft de docent beeld in een pauze om de versheid van de tijdens de tweede beoordelingsronde de taak waarnemingen niet teveel aan te tasten van gespreksleider hij stimuleert de voorzit het probleem ontstaat als die jury bij haar oor ters van de jury s hun opmerkingen te illustre deel blijft hoezeer het ook indruist tegen het ren en uitspraken te beargumenteren zodat systeem van leerlingenbeoordeling om niet een zo goed mogelijk beeld ontstaat van de eindeloos aan de gang te blijven zal de docent gronden waarop zijn jury een bepaald cijfer dan de beslissing moeten nemen we vinden 64 d a t d at pas in h et uit e rs te g eva l mag en d e in t e g enst e llin g tot d e laat maar waaien d ocent zal zijn beslissin g tegenover d e deelne houding als de d ocent er niet bij is verd er is mers en d e k las moeten verantw oorden uit he t in geval van ima g e building prettiger om principe maar ook om t e voork omen dat leer tegen een juryli d te ze g gen d at hij w el w at lingen het gevoel krij g en gew antrou wd te wor min d er stren g mag zijn d an in het andere geval d en en dus eig enlijk voor niks bezig te zijn dat hij er zich te makkelij k vanaf maakt g elu kk i g kom t dit niet vaa k v o or w ant we de b elan g rij ks te vr aag d ie wellicht o pko mt is vind en het jam m er als het z o moet maar voor w aarschijnlij k m aar k unnen z e dat wel ouders schoolleiding en ins pectie blijft d e le w el leerlin g en kunnen d at in het overgrote raar toch de eindverant woording dragen voor deel van de d iscussies k unnen w ij ons vereni de cijfers w e zijn oo k w at huiverig om die g en met de manier w aarop ze beoord eeld wor verantwoording totaal uit handen te geven den verder hebben w e tijdens een nascho wat dan t e doen met een g roe p die g es p eend ling s bijeen komst wa arop w e onz e opz et pre is en b lijft van elk inzicht in mondelin g e com senteer d en g emerkt dat d e observaties en municatie zo n groep d iscussieert w aarschijn oordelen van onze leerlingen overeenstemden lijk niet alleen heel matig de reflectie daarop met die van d ocenten die dezelfde discussie en daarmee het oordeel erover zullen zich ook op video zagen h et enige opvallende verschil slecht verd ragen met dat van een leraar vanuit w as dat de docenten vaak hogere cijfers zijn ver ant w oordelij kh ei d te g enover zijn vak gaven we behouden ons dan ook het recht voor in leerlin gen kunnen het dus mits ze op hun be te g rijpen als we het g evoel hebben dat er al oordelingstaak w orden voorbereid daarnaast dan niet opzettelijk fluctuaties ontstaan w orden ze gehol p en door onze opzet met in feite is dit een van d e grootste problemen t w ee rondes w aarin juryleden hun oordeel aan bij deze manier van beoordelen het succes is elkaar toetsen door erover te praten treden ontzettend afhankelij k van de motivatie en in eventuele b eoordelingseffecten aan het licht zet en d e integriteit van de leerlingen w elke de b eoordelaars worden zich nog eens e x tra maatregelen je ook neemt tegen mensen die be w ust van de g ronden w aarop ze tot een cij bewust d e boel w illen saboteren of zich aan fer gekomen zijn en moeten daarvan in feite hun taak onttrekken is geen kruid ge w assen rekenschap geven aan de andere juryleden en niemand zal w el hardop durven zeggen d at hij dat gebeurt ook de jurygesprekken zijn voor iemand w il pak ken o f bevoor d elen d aarvoor de meeste leerlingen de meest reele en meest lijk t ons d e sociale controle d ie juist bij d eze intensieve besluitvormende discussie die ze tij vorm van jurybeoordeling met overleg aanwe dens hun schoolloopbaan voeren vaak wordt zig is te groot maar zou het echt zo opvallen er dan ook beter gediscussieerd dan tijdens als bijvoorbeel d iemand met een hoge plaats in het schoolonderzoek de sociale rangorde van de klas zich normaal gesproken niet zo d ruk maakt in een beoorde lingsges pre k en bij een van zijn vrienden w el beslui t duidelijk zijn mening laat horen m isschien een extreem voorbeeld algemener het proces is beschreven maar er ligt nog een is dat we na een aantal discussies soms een toezegging het antwoord op de vraag waar verwaarlozing van de beoordelingstaak consta om vinden we leerlingenbeoordeling zo belang teren bij leerlin gen is het in het b egin nog rijk spannend voor een deel is de lol er w el af na het kost meer tijd een discussie met beoorde een paar maal en ze bekommeren zich minder ling vergt vaak twee lesuren leerlingen vin om storende invloeden nemen eerder genoe den het niet altijd even leuk soms blijkt een gen met een matige argumentatie van een an tiende van een punt onoverkomelijk het is der jurylid en voeren zo hun beoordelingstaak niet perse betrouwbaarder dan een beoordeling min d er nau wg ezet ui t dan w ij zou d en willen door alleen de docent het voordeel van de in d it is w el te ondervangen door als docent te tersubjectiviteit dreigt verloren te gaan door de rouleren lan g s de jurybijeenkomsten in de geringere beoordelingsvaardigheid van leerlin eerste ronde w eliswaar ontstaat dan het eer gen der gesignaleerde gevaar van image building en toch willen we het principe niet loslaten maar dat is dan in ieder geval te constateren de trainingslessen en de schoolonderzoeken 65 horen door de grote betrokkenheid van de leer van schrijf p restaties liet zien in verg elijkin g lingen tot de meest swingende in onze school met een didactiek van docentenrespons 20 de ook voor het gevoel van de leerlingen het oorzaken van d at g e brek aan verschil z ijn nie t aantal absenten ligt tijdens deze lessen lager duid elij k maar d e d idactiek werk te w el i n de dan het gemiddelde notoire telaatkomers ken w oorden van r ijlaars d am moet eerder gespro nen plotseling hun verantwoordelijkheid tegen ken worden van een 1 1 stan d d an van 0 0 over klasgenoten maar er is meer dan deze leerlingenrespons als basis van een d id actie k randverschijnselen mag dus niet zonder meer terzijde geschoven het zijn geen leereffecten die vanuit een klas w orden sesituatie te bewijzen zijn maar ook zonder m et betrekking tot mondelinge taalvaardi g heid onderzoek zijn wij er op basis van gezond in het bij z onder lij kt dat ener z ijds niet op te verstand redeneringen van overtuigd dat de gaan m ondelin g taal gebrui k hee ft een veel hierna te noemen leereffecten optreden minder planmatig k ara kter dan schriftelijk d at in de eerste plaats een effect in de persoonlij kan een gestructureerde aanp ak wa arbij de in ke groei van leerlingen als ze op deze manier vloed van feed back in latere taalgebruikssitua ieren verantwoordelijkheid te dragen dat wil ties moet terugkeren in d e we g staan zeggen actief leren daarmee om te gaan is a n d erzijds moet hierbij wel in aanmerking g e dat een wezenlijke ontwikkeling in hun per nomen w orden dat de belangrijkste winst in soonlijkheid het is goed als leerlingen die van eerste instantie niet geboekt k an w orden in school gaan kritiek kunnen hanteren zowel het plannen van mondelin g e communicatie actief als passief als ze geleerd hebben dat h et is veel meer een kwes tie van d e attitude feed back een maximale kans op resultaat w aarmee interactie w ordt aangegaan juist dit heeft als het direct zakelijk positief en ato aspect lijkt meer in aanmerking te komen voor mistisch is 19 maakt dat hen beter weerbaar een didactiek met leerlingenrespons a ls er g e tegen kwalitatief slechte kritiek zo n leerling werkt wordt op basis van dit principe k an weet een opmerking als het was meestal on tussen docent en leerlin g en en tussen leerlin zin maar je houding was wel aardig naar gen onderling een vertrouwensklimaat ont waarde te schatten staan waarin het veilig genoeg is voor leerlin meer direct betrokken op mondelinge taalvaar gen om inderdaad niet bang te hoeven zijn digheid heeft het leren omgaan met feed back voor een gesprek als voor een wedstrijd die ook positieve effecten als leerlingen zich be perse gewonnen moet worden wust zijn van de manier waarop feed back ver m ondelinge communicatie heeft daarbij het werkt wordt beschikken ze over de kennis om voordeel dat de feed back veel sneller o p de misverstanden op dat vlak te voorkomen communicatie kan volgen dan bij schriftelijk daarnaast zal ervaring met beoordelingsproble taalgebruik daarnaast is de ontvanger onmid men als halo en contaminatie effecten invloed dellijk in staat zijn performance te wijzigen kunnen hebben op het herkennen van eigen naar aanleiding van de feed back die hij k rijgt vooroordelen ten aanzien van een gespreks omstandigheden die de werking van de feed partner of situatie en vooringenomenheid bij back versterken de ander een les waarin mondelinge taalvaardigheid tijdens het leren beoordelen praten we niet al centraal staat kan er dan als volgt uitzien de leen over de manier waarop de feed back discussie wordt gehouden waarna een deelne wordt gegeven maar ook over de inhoudelijke mer zijn zelfoordeel geeft dan volgt feed back kwaliteit iemand die feed back krijgt wordt op van andere deelnemers zij zijn immers de eni die manier uitdrukkelijk uitgenodigd heel expli gen die uit de eerste hand kunnen aangeven ciet te reflecteren op zijn communicatieve welke invloed een bepaald gedrag gehad heeft prestatie en zijn zelfoordeel te toetsen aan het op de communicatiepartners d aarna geven de oordeel van anderen observanten een afstandelijker reactie alle hoe sterk het leereffect daarvan is weten we partijen reageren op elkaar 2 1 niet als we ter vergelijking kijken naar wat natuurlijk zal niet elke les zo verlopen maar rijlaarsdam zegt over effecten van leerlingen afgewisseld met bijvoorbeeld schriftelijke re respons op het stellen zien we dat deze di flectie in een logboek waarbij de opdracht dactiek geen duidelijk verschil in vooruitgang eventueel vergezeld gaat van door de docen t 66 ge k ozen aandachtspunten maakt zo n aan pak ten zijn er m aar zoals meestal z iet het er op leerling en tot aan d achti g e taalge b rui k ers p a p ier idealer uit dan in de p rak tij k en d aar he b ben w e mee t e ma ken d aar praten w e dat gaat niet in een keer wij moeten ook eer over met elkaar m et ons vieren zon d er der in het curriculum met een dergelijke gespreksleider heel informeel gestructureerde aanpak beginnen de aanzet noten literatuur van paas sen 1983 r ijlaarsdam van paassen geest e ll ie van de r lenneke schouw vijftien jaar smi ts 1983 geeft ee n u i tge breidere besch rij s choolonderzoek nede r lands restaurat ie en vernieu v i ng en ve rantwoo r d i ng van de opzet en tra i w i ng i n moer 1987 5 n i ng op dat moment gr i ff i oen j m m v h damsma a j evenboe r j an han l o the english maste r hanlo 1951 tegenspraak handelingsori entatie voor de leraar ne met betrekking tot discussi evaardighei d voora l derlands in het voortgezet onderwijs groningen ton brandenbarg marti n broekenra en ep pl et 198 2 te met w ill em van paassen hebben z ij vo r m han l o jan the varnished het geverniste gegeven aan d it schoolonderzoek 1951 1952 herdrukt i n verzamelde gedi chten schouw van der geest 1987 amsterdam 197 0 griffioen 1982 paassen wil lem van spreken en zwi j gen i n zierik r ij laa rs dam we s dorp 1984 zee in levende talen 3 78 januari 1 983 vanu it het standpunt van de onderzoeker kan r ijla a rs da m g c w b e oorde l en van discu ssievaa r de keuze voor meetbetrouwbaarheid natuur lijk digheid constructie van analytische schema s voor vee l leg i ti eme r zij n in de kl as ontbreken t ijd en de beoordeling van discussieleide r en discuss iedeel mogelij kheden om sl echts een va riabe l e en n iet nemers amste rdam sco 198 2 meer te operati ona li seren daar moeten we een r ij laarsdam g lee rlingenrespon s een kansrijke di oordee l geven ov er het totaa l dactiek voor het stellen een verslag van een litera 8 r ijl aa rsdam va n paassen sm i ts 1983 tuuronderzoek naar effecten van leerlingenrespons 9 griffioen 1982 peer evaluation 1 op sta lvaardigheid amsterdam 10 m i ss ch i en ten ove rvl oede onder een blokuur sco rappo rt 27 198 4 verstaan w ij twee aaneenges loten l essen in r ij laarsdam g c w effecten van leerlingenrespons he tze l fde vak op aspecten van sta l vaardigheid d i ss uva ver 11 g r iff ioen 1982 sc he ne n a ls sco ra ppo rt 88 am s terdam 1986 12 voorbeelden van dergeli jke ro ll en s pelen zi jn te r ijlaarsdam ge rt willem van paassen jan smits v inden i n de didactische h and le id i ngen het syllabus voor de orientatiemiddag discussievaardig moo is t i s echter een r o llenspe l dat is toegesne heid in het schoolonderzoek levende ta l en den op de eigen si tuat i e van l eerl ingen amsterdam coevo r den 198 3 13 aan deze te r men is helaa s niet te ontkomen ri j l aarsdam g h wasdorp het beoordelen van z i e v o or een omschr ij vi ng rijlaa rs dam we s taalvaardigheid in het onderw ijs nederlandse onder dorp 1984 en de bekende dida c t i sche zoeks resul taten op het geb i ed van het meten van de handboeken schrij f spreek lees en lu istervaardigheid amste r 14 rijl aarsdam van paa ss en sm i t s 1983 dam sco rappo rt 28 1984 15 rijl aa rsdam 1982 16 d i t lijkt in tegensp r aak met de autonom i ege dachte heel formee l geredeneerd moet een lee rli ng daar i n ook de keuze hebbe n om n i et na te denken om geen me ni ng te hebben we vi n den het echter we l hee l vrij b lijvend om op d i e man i er l eer li ngen in feite aan hun lot over te l a ten dat doe je a ls je ze laat k i ezen zonder ze te l aten kenn ismaken met alternatieven 17 r ijlaar s dam 1984 18 r ijlaarsdam wasdorp 1984 19 r ijlaarsdam 1984 20 r ijlaarsdam 1986 21 g riffioen 1982 geeft een aanta l d i re c t toepa s bare fe ed bac kr e ge ls 67 bijlag e de deelnemer aan de d isc u ssie naam onderwerp a houd i ngen t a v onde rwe rp en overige deelnemer s hartelijk 5 4 3 2 1 onvriendelijk geanimeerd 5 4 3 2 1 apathisch onbevooroordeeld 5 4 3 2 1 sta r er bij betrokken 5 4 3 2 1 onverschillig b fun c tioneren tij dens de d iscussie komt op voor haar zijn mening 5 4 3 2 1 komt onvoldoende op voor haar zijn mening laat anderen uitprate n 5 4 3 2 1 va lt anderen in de rede is bereid andere meningen 5 4 3 2 1 keurt iemands meningen te overwege n zonder meer af betrekt de anderen bij het gesprek 5 4 3 2 1 trekt z ich van de andere deelneme rs weinig aa n is bereid naar anderen te luisteren 5 4 3 2 1 is alleen met zichzelf bezig is bescheiden in haar zijn spreken 5 4 3 2 1 monopol isee rt het gespre k houdt de lijn van de discussie 5 4 3 2 1 werkt afleiden d in het oog stelt vragen ter verduidelijking 5 4 3 2 1 doet geen pogingen die bijdragen tot verhelderin g stelt verschillende men i ngen 5 4 3 2 1 heeft wein ig oog voor tegenover elkaar continuiteit c taalgebru i k vlot 5 4 3 2 1 aarzelen d gematigd 5 4 3 2 1 emotioneel ge laden gemakkelijk te begrijpen 5 4 3 2 1 moeilijk te begrijpen goed te verstaan 5 4 3 2 1 onduidelij k 68