Publicatie datum: 2000-01-01
Auteur: Kris Van den Branden
Collectie: 29
Volume: 29
Nummer: 3
Pagina’s: 3-19
Documenten
zeven vragen over taakgericht onderwijs en een poging tot antwoord erop kris van den branden taakgericht onderwijs is in dit tijdschrift al herhaaldelijk aan bod gekomen dat is niet geheel onterecht zeker nu blijkt dat taakgericht onderwijs wereldwijd uitgroeit tot een veelbesproken en steeds meer toegepaste didactiek taakgericht onderwijs roept echter geregeld vragen en discussies op vooral als het gaat om de toepas sing ervan in concrete klascontexten in deze bijdrage wil ik een poging doen om een antwoord te bieden op de meest gehoorde vragen in dat verband dit artikel is geen inleiding op taakgericht onderwijs daarvoor verwijs ik de lezer graag naar andere publicaties die zijn opgenomen in de literatuuropgave colpin e a 1997 van den branden kuiken 1997 van avermaet van den branden 1996 long crookes 1992 vraag 1 vanuit verwante gebieden als pragmatiek is taakgericht onderwijs en sociolinguistiek en vanuit uitgebreid nu echt zo nieuw wetenschappelijk onderzoek steeds meer ingang vindt zie o a ellis 1994 gallaway oals ik al eerder aangaf van den richards 1994 vygotsky 1978 long branden 1996 is in de mij bekende robinson 1998 wells 1981 binnen deze publicaties nooit beweerd dat taakge visie wordt de nadruk gelegd op het feit dat mensen taal verwerven om er functionele richt onderwijs nieuw zou zijn dat neemt echter niet weg communicatieve dingen mee te doen en door er functionele dingen mee te doen al dat zowel didactici als leerkrachten zich vaak afzetten tegen de vermeende nieu doende leren met andere woorden en van wigheid van taakgericht onderwijs niks uit dat al doende leren dat wil zeggen van nieuws onder de zon oude wijn in nieuwe uit dat functioneel taalgebruik de betekenis vaten roepen didactici niks nieuws dat van woorden en de regels van de grammati doen wij allemaal al lang roepen leer ca afleiden en verder verfijnen de term ana lytisch is wel eens op dit leerproces geplakt krachten maar samen met zijn tegenhanger synthe tisch zaait die term waarschijnlijk meer ver warring dan duidelijkheid oude wijn in nieuwe vaten voortbouwend op die visie op taalverwer om te beginnen met de didactici inder ving is de taakgerichte methode een poging daad taakgericht onderwijs is niet nieuw om mensen binnen een onderwijscontext achter de coulissen van de taakgerichte op een al doende manier taal te laten ver didactiek ligt een visie op taalverwerving die werven binnen taakgericht onderwijs leren jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang in mensen weginstructies aan een ander cient kan worden ingericht opdat alle leer geven door weginstructies aan een ander te ders maximaal taal verwerven in die zin is pogen geven ieren ze brieven schrijven taakgericht onderwijs geen dogma maar door brieven te pogen schrijven niet dus een hypothese die ook door haar voorstan door eerst expliciet les te krijgen over de ders steeds weer in vraag wordt gesteld woordenschat de grammaticale construc ties of de strategieen die bij het geven van weginstructies en het schrijven van een brief dagdroom om de hoek komen kijken de taak waar mee leerders in taakgericht onderwijs wor is taakgericht onderwijs nieuw voor de den geconfronteerd is met andere woorden doorsnee leerkracht sommige leerkrach een directe doorslag van datgene wat leer ten zullen hevig het hoofd beginnen schud ders in het echte leven of in de rest van het den getuige de bovenvermelde kreet dat onderwijs al naargelang hun behoeften doen wij toch allemaal al lang en inder met de doeltaal moeten kunnen doen in daad een aantal leerkrachten kan ongetwij beide gevallen is taal of beter het begrijpen feld bestempeld worden als taakgericht en produceren van talige boodschappen zelfs avant la lettre de vraag is of die vast een middel om bepaalde wereldse en stelling opgaat voor het gros van ons leer vaak niet talige doelen krachtenkorps iedere te bereiken iets interes de taak waarmee leerders in voorstander van taak sants te weten komen taakgericht onderwijs worden gericht onderwijs heeft een infobrochure te een bepaald beeld van geconfronteerd is een directe pakken krijgen een onderwijs voor ogen doorslag van datgene wat leerders in auto kopen je kennis het echte leven of in de rest van het als hij droomt van hoe van de wereld uitbrei onderwijs met de doeltaal moeten het er in de praktijk den een poppenhuis in kunnen doen zou moeten uitzien zij zien dan flink gemoti mekaar knutselen nog wat langer opblijven als er dus al iets veerde leerders die samen actief een uitda nieuws is aan taakgericht onderwijs is het ging te lijf gaan op een zelfontdekkende zijn consequente keuze voor functionele manier leren daarbij intensief taal gebruiken taken in de lange lijn die van doelstellingen en op een leerlinggerichte manier onder over onderwijs naar toetsing loopt steund worden door een bezielende leer kracht als diezelfde voorstanders de klas dat impliceert uiteraard dat taakgericht intrekken en er observaties verrichten of er onderwijs verwant is met communicatief de immense lading observatie onderzoek onderwijs en notioneel functioneel onder op naslaan die in de loop van de afgelopen wijs om er naar twee te noemen alhoewel dertig jaar bij mekaar is geharkt ontkomen ook die termen in de loop der decennia zijn ze niet aan de vaststelling dat het doorsnee uitgegroeid tot paraplutermen die kunnen beeld in de doorsnee klas flink wat verschil dienen om zowat iedereen droog te hou len met hun dagdroom vertoont den maar goed neen dus vanuit didac tisch oogpunt is taakgericht onderwijs niets wie de beschrijvingen van klasinteractie van nieuws en claimt het dus ook niet het patent bijvoorbeeld hajer 1996 musumeci 1995 op principes zoals actief leren leerlingge of rymenans geudens 1994 vergelijkt richt ondersteunen en dergelijke taak met die van barnes 1973 en edwards gericht onderwijs is niet meer en niet minder furlong 1978 moet met een brok in de dan het antwoord dat op dit moment door keel vaststellen dat de meest recente een aantal deskundigen wordt gegeven op beschrijvingen als twee druppels water op de vraag hoe taalonderwijs het meest effi de oudere gelijken leerkrachten zijn al der mn 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 tig jaar het meest aan het woord geven nog groepswerk als hoofdingredient steeds de voorkeur aan docerend onder wijs kappen taal en taalgebruik op in ontel een taak is geen werkvorm taakgericht bare kleine houtblokjes de leerlingen luiste onderwijs is bijgevolg geen keuze voor ren absorberen en proberen juiste een bepaald soort werkvormen een werk antwoorden te geven vorm is uiteindelijk het is dus geen won iedere voorstander van taakgericht maar een organisato der dat gezien de in onderwijs hee ft een bepaald beeld risch patroon dat het drukwekkende bewijs van onderwijs voor ogen als hij samenspel van de aan last en de tijdsperiode droomt van hoe het er in de praktijk wezige actoren in de waarover die is uitge zou moeten uitzien zij zien dan flink klas be regelt wie strooid vele observa gemotiveerde leerders die samen praat er op welk mo toren het woord tradi actief een uitdaging te lijf gaan op ment met wie wie tioneel in de mond een zelfontdekkende manier leren doet wat wie werkt nemen er is dus ten daarbij intensief taal gebruiken en op met wie samen geen minste als het ideaal een leerlinggerichte manier enkele werkvorm is beeld van de taakge ondersteund worden door een heilig dat weten we richte didacticus nage bezielende leerkracht ondertussen wel geen streefd dient te worden enkele werkvorm is nog werk aan de winkel veel leerkrachten krachtig genoeg om voor alle leerders in alle staan trouwens zelf te trappelen om dat omstandigheden en voor alle doeleinden werk aan te vatten dus ja wat de praktijk krachtige leeromgevingen te scheppen en betreft behoren taakgerichten tot het te blijven scheppen precies omdat doel kamp van de leerkrachten begeleiders en stellingen ook op het vlak van taalvaardig didactici die eindelijk nieuwe dingen in de heidsonderwijs zeer verscheiden zijn en klas willen zien gebeuren omdat alle klassen die uit meer dan een leerling bestaan per definitie heterogeen zijn moet in onderwijs en dus ook in taak gericht onderwijs een grote variatie aan vraag 2 werkvormen gehanteerd worden onderwijs is dus niet taakgericht omdat er in groepjes waarom toch altijd die omslachtige wordt gewerkt en ja een les kan ook taak instructies en ingewikkelde werkvormen gericht zijn als er niet in groepjes wordt gewerkt zoals boven gesteld is de link tus het is vreemd maar taakgericht onderwijs sen doeltaak en pedagogische taak een wordt door sommigen vereenzelvigd met essentieel criterium om taakgerichtheid in ingewikkeld groepswerk een taak is pas te schatten de gekozen werkvorm is dat een taak indien er in groepen wordt veel minder gewerkt die dan bij voorkeur om de haver klap worden hersamengesteld carrousel toch is het geen toeval dat in concrete reali en waarbij de informatie nodig om de taak seringen van taakgericht onderwijs zoals uit te voeren verdeeld is waarom makkelijk bijvoorbeeld de methode de toren van als het ook moeilijk kan dit is een veren babbel voor het basisonderwijs of de ging en scheeftrekking van waar taakgericht tatami reeks voor het secundair onderwijs onderwijs voor staat en tegelijk een mooie er zo vaak groepswerk voorkomt een voor illustratie van hoe termen zoals taakgericht de hand liggende aanleiding hiervoor is het onderwijs willens nillens hun eigen leven feit dat in de doelstellingen van die cursus leiden sen de ontwikkeling van de productieve vaardigheden met name spreekvaardig jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang c heid een belangrijke plaats inneemt in lijn aan het woord komt uiteraard zijn ook hier met het taakgericht denken kunnen we stel weer geen spijkerharde garanties te bieden len dat om spreekvaardig te worden een die bestaan in het onderwijs immers niet leerder veel moet spreken of om merrill en zijn er ook andere werkvormen te beden swains 1985 banale maar ondertussen ken om vele leden aan het woord te laten wel historische uitspraak nog eens te cite ren one learns to speak by speaking om te vermijden dat ik nieuwe mythes de lucht injaag wil ik hier benadrukken dat in een klas kan echter niet iedereen vrijelijk groepswerk ook bijzonder vruchtbaar kan aan het woord komen om onderwijspro werken naar de ontwikkeling van de recep cessen ordelijk te laten verlopen zeker klas tieve vaardigheden zo sta je soms als klas sikale processen is het observator je duimen aangewezen dat op elk groepswerk wordt dan ook vaak en vingers af te likken moment slechts een par naar voren geschoven als een als je ziet hoe vaardig tij aan het woord is middel om op hetzelfde moment sommige groepjes dat uit het boven aange meerdere leerders aan het woord te leerlingen met aller haald interactie onder kunnen laten en die leerders zo al lei informatiebronnen zoek blijkt dat dit over doende hun productieve vaardigheid teksten internet wegend de leerkracht is te laten ontwikkelen sites jeugdencyclo laat ik hier zelfs buiten pedieen cd rom s beschouwing zelfs als leerlingen altijd aan om kunnen gaan wat voor een schat aan het woord zouden zijn dan nog zou tijdens inzichten ze daaruit halen en hoe snel ze klassikale momenten in een klas van 25 de ieren tenminste als ze de ruimte krijgen om individuele spreektijd van leerders behoorlijk een stukje wereld zelf te exploreren en als kort blijven groepswerk wordt dan ook ze intrinsiek geinteresseerd zijn in dat stukje vaak naar voren geschoven als een middel wereld samenwerking met anderen kan om op hetzelfde moment meerdere leerders hier bijzonder vruchtbaar werken het maakt aan het woord te kunnen laten en die leer dat leerlingen in het omgaan met informatie ders zo al doende hun productieve vaardig bronnen mekaar kunnen aanvullen he ik heid te laten ontwikkelen heb nog iets gevonden over gevonden informatie van gedachten kunnen wisselen deze theoretische mogelijkheid maakt gezamenlijk de betekenis van sommige groepswerk echter niet per definitie zalig ik woorden en flarden tekst kunnen constru heb zelf en anderen voor mij bijvoorbeeld eren hun eigen mening moeten verdedigen de schryver e a 1998 gewezen op de gezamenlijk kunnen werken aan rapportage potentiele contraproductiviteit die sommige enzovoort opnieuw kan de werkvorm en groepswerken hebben bijvoorbeeld omdat bijvoorbeeld die van de verdeelde informatie de opdracht slecht gekozen is of de instruc helpen om intense interactie te bevorderen ties onduidelijk gegeven worden of omdat maar het is zeker geen must een voetbal een lid van de groep steeds het woord match is ook een voetbalmatch als er geen neemt en daardoor de spreekkansen van spectaculaire doelpunten worden gescoord de anderen verpulvert precies aan dat laat taakgericht onderwijs kan soms heel simpel ste gevaar kan met het principe van de ver worden gerealiseerd zonder carrousels deelde informatie verholpen worden door zonder groepen zonder achterwaartse re ieder lid een eigen stukje informatie te tro s in de winkelhaak taakgericht onder bezorgen dat de andere leden niet hebben wijs kan zelfs heel klassikaal of moet ik zeg en door ieder lid te verplichten zijn stuk gen klassiek ogen maar dan heb ik het informatie over te brengen is iets meer over klassiek in de vorm en zoals u weet garantie geboden dat iedereen wel degelijk een goeie discussie over onderwijs en een in 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 discussie over goed onderwijs gaan niet je weg in een labyrint te vinden of theorieen over vorm maar over inhoud een taart is over het verdwijnen van de dinosaurus van niet lekker omdat ze rond is maar omdat ze de aardbodem in dit laatste geval zal de de juiste ingredienten bevat motivatie van de teerder om informatie te verzamelen en daarover te rapporteren veel groter zijn de talige eisen die in de dinotaak drukpers of dinosaurus aan de leerder worden gesteld kunnen ech ter als de tekst en de taak goed gekozen ik wil hier nog aan toevoegen dat de zoge zijn volkomen overeenstemmen met die in naamde ingewikkeldheid binnen taakge de molecule of drukperstaak uit in acade richt onderwijs niet alleen ontstaat via de mische taal geschreven teksten vol met werkvormen maar ook via de fictieve werel schoolse constructies impliciete verbanden den die er soms in worden opgeroepen van en tussentitels de kernboodschap halen cursisten wordt binnen sommige taakgerich die boodschap vergelijken met informatie uit te methoden verwacht dat zij zich verplaat andere bronnen een overzichtelijk en helder sen in de wereld van braziliaanse straatkin gestructureerd verslag opstellen etc deren misdadigers en detectives motivatie door sommigen gebombardeerd astronauten ontdekkingsreizigers en spre tot de motor achter taalverwerving wordt kende afwasmachines hierdoor zou de binnen taakgericht onderwijs opgedreven indruk kunnen gewekt worden dat taakge om leerders energie te doen investeren in richte lesmaterialen zondigen tegen een van het uitvoeren van bepaalde taken motivatie de basisbeginselen van het taakgericht wordt zo een uiterst belangrijk criterium om onderwijs namelijk de directe link tussen pedagogische taken van doeltaken af te lei doeltaken en pedagogische taken dat hoeft den echter niet per se het geval te zijn het gaat hier immers vooral om wat een leerder bin maar opnieuw ook als er geen fictieve nen een taak met taal moet doen en minder werelden worden gebruikt om de motivatie over de contextuele inbedding van die taak van leerders op te krikken ook als er geen het probleem is dat niet bebaarde zeerover of alle dingen die leerders een voetbalmatch is ook een een wandelende boom met taal zouden moeten voetbalmatch als er geen door het beeld lopen kunnen doen cf doel spectaculaire doelpunten worden kan onderwijs taakge stellingen even interes gescoord taakgericht onderwijs kan richt zijn zo heb ik ooit sant of boeiend voor die soms heel simpel worden in een basisschool leerders klinken zo gerealiseerd zonder carrousels leerlingen van het der moeten adolescenten zonder groepen zonder de leerjaar aan het zeker in de huidige achterwaartse retro s werk gezien die naar in de informatiemaatschappij winkelhaak aanleiding van het in staat zijn om vanuit grootouderfeest een verschillende bronnen informatie rond een wegbeschrijving voor hun oma en opa aan bepaald onderwerp te verzamelen en op het schrijven waren die beschrijving moest basis daarvan kort verslag uit te brengen ervoor zorgen dat de grootouders de weg aan anderen dat klinkt als doeltaak niet van de schoolpoort naar de feestzaal moei meteen opbeurend zeker niet als het gaat teloos konden vinden niks fictiefs alles om informatie rond de structuur van molecu levensecht en heel taakgericht uiteraard len of de geschiedenis van de drukpers moeten hier kosten batenanalyses gemaakt worden als fictieve werelden eerder een de situatie verandert natuurlijk helemaal als rem vormen voor het doen van de leerder die informatie te maken heeft met trucs om of als leerders zo verblind worden door de jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang fictieve wereld dat ze de essentie van de schijnselen of slaapziekte en het werkt op taaltaak uit het oog verliezen kan beter dit moment aan een taakgerichte multi gekozen worden voor mediale basiscursus levensechte taken zon ook als er geen fictieve werelden voor laaggeschoolde der toeters en bellen volwassenen daarmee worden gebruikt om de motivatie anderzijds als fictieve van leerders op te krikken ook als er heb ik en passant ook werelden dienstig kun geen bebaarde zeerover of een de mythe uit de wereld nen zijn aan het princi wandelende boom door het beeld geholpen dat laag pe van het al doende lopen kan onderwijs taakgericht zijn geschoolden niet met leren omdat ze leer multimedia aan de ders aanzetten tot doen en volhouden bij slag zouden kunnen cf vanmontfort 1999 dat doen moet je de wandelende boom niet aan de deur laten staan meer nood aan structuur het derde argument namelijk dat laagge schoolden moeilijk al doende leren en struc vraag 3 turen moeten krijgen aangereikt is dus het kan taakgericht onderwijs ook met enige dat echt serieus is te nemen het laaggeschoolde volwassenen boort namelijk recht de diepte in naar de basisvisie van hoe laaggeschoolde volwas er wordt regelmatig gesuggereerd dat taak senen taal verwerven het mij bekende gericht onderwijs niet mogelijk is voor laag onderzoek biedt echter geen bevestiging geschoolden de redenen die hiervoor het voor de hypothese dat laaggeschoolden vaakst worden aangegeven zijn meer gebaat zijn met een gestructureerde 1 laaggeschoolden hebben moeite met al expliciete cursus het probleem is dat er die moeilijke werkvormen sowieso weinig onderzoek naar taalverwer 2 laaggeschoolden hebben moeite om ving door laaggeschoolde volwassenen is zich in te leven in fictieve werelden die gebeurd maar het beschikbare empirisch in taken worden opgeroepen materiaal lijkt wel te suggereren dat net 3 laaggeschoolden hebben nood aan hooggeschoolden het makkelijkst uit de meer structuur zij kunnen moeilijk er voeten kunnen met expliciet onderwijs impliciet taalleren larsen freeman long 1991 ellis 1999 een van de redenen waarom hoogge het antwoord op 1 en 2 is snel gegeven schoolden het tot hooggeschoolden heb het vertrekt gewoon van een verkeerd beeld ben gebracht is net dat zij goed met expli van waar taakgericht onderwijs voor staat ciete abstracte informatie overweg kunnen zoals hierboven aangegeven kan taakge richt onderwijs perfect gerealiseerd worden met eenvoudige werkvormen en zonder fic ze vragen erom tieve werelden wat die fictieve werelden betreft is het zelfs zo dat de motivatie van soms wordt hiertegen opgeworpen dat laaggeschoolden net aangescherpt kan laaggeschoolden om expliciet onderwijs worden door taken een sterk realiteitsgehal vragen dat heeft uiteraard te maken met te mee te geven het steunpunt nt2 heeft het feit dat het onderwijs dat zij in het verle in het verleden reeds meerdere taakgerichte den hebben genoten precies zo docerend cursussen voor laaggeschoolde volwasse en expliciet was mensen bouwen nu een nen ontwikkeld en voorlopig hebben we maal vaak een perceptie op van hoe iets nog geen meldingen van vergiftigingsver hoort te zijn vanuit hun ervaringen van hoe 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 iets was leerkrachten doen er goed aan 1995 van gorp 1997 kern van de zaak is die vraag naar explicitering niet zomaar dat expliciete aandacht voor hoe een gram onder de mat te vegen de verzuchtingen maticaregel in mekaar steekt of voor wat van cursisten moeten enerzijds au serieux een bepaald woord nu precies betekent genomen worden maar mogen anderzijds volstrekt niet uit den boze is binnen taakge geen handrem vormen voor de zoektocht richt onderwijs long 1998 plaatst taakge naar de methode die op lange termijn de richt onderwijs in dat verband trouwens pal taalverwerving van laaggeschoolden het in het midden tussen het meest traditionele sterkst bevordert en hen zo goed mogelijk vormgerichte grammaticaonderwijs aan de in staat stelt om datgene met taal te leren ene kant en exclusief betekenisgericht doen wat ze zouden moeten kunnen met onderwijs aan de andere kant dat lijkt mij andere woorden de klant is in dit verhaal geen onlogische voorstelling van zaken de wel een belangrijke participant met wiens kwestie draait mijns inziens vooral om 1 wensen moet rekening gehouden worden hoe en wanneer die expliciete uitleg wordt maar hij is geen dictatoriale koning de kans gegeven en 2 welk gevolg aan die uitleg is reeel dat een eenzijdige nadruk op gram door de leerder gegeven moet worden maticaonderwijs net bij laaggeschoolden voor onoverkomelijke transferproblemen zorgt in de praktijk moet dus gezocht wor hot spots den naar manieren om al is het maar om de motivatie van de cursisten hoog te hou wat 1 betre ft is het essentieel dat taakge den in te spelen op hun vraag naar explici richt onderwijs systematisch vertrekt van tering maar dan op zo n manier dat hun betekenisvolle taken leerders worden in taalverwerving de groei van hun vaardig een functionele context gevraagd bepaalde heid om de taal functioneel te begrijpen en boodschappen te begrijpen en te produce produceren niet in het gedrang komt ik ga ren nu is het een kenmerk van een goede daar bij het antwoord op de volgende vraag taak of van een krachtige leeromgeving dieper op in dat er een uitdaging in zit iets nieuws een kloof tussen wat de leerder al met de doel taal kan aanvangen en wat hij met diezelfde taal moet kunnen om de taak uit te voeren vraag 4 een kloof kan bijvoorbeeld opduiken in bepaald taalaanbod dat de leerder niet is er plaats voor grammatica binnen begrijpt of in bepaalde boodschappen die taakgericht onderwijs hij maar niet gezegd krijgt zoals hij het wil of zoals het zou moeten nelson 1981 heeft vaak wordt beweerd dat taakgericht onder dit soort problemen binnen functionele wijs de antipode is van expliciet grammati motiverende contexten hot spots voor taal caonderwijs expliciet woordenschatonder leren genoemd want net dan bestaat de wijs kortom van alles mogelijkheid dat de wat door de voorstan de klant is in dit verhaal wel leerder de grenzen van ders van taakgericht een belangrijke participant met zijn eigen kunnen ver onderwijs als traditio wiens wensen moet rekening legt neel wordt afgedaan gehouden worden maar hij is wie echter de literatuur geen dictatoriale koning welnu indien een leer volgt weet dat zulks der binnen een bete opnieuw een onnodige scheertrekking van kenisvolle taak zoals het luisteren naar een de werkelijkheid is cf long robinson weerbericht of het begrijpend lezen van een 1998 skehan 1998 van den branden tekst aan een ander de betekenis vraagt jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang mit van een woord dat een essentiele rol in de degelijk begrepen heeft een aantal keer de taak speelt kan expliciete uitleg niet alleen juiste regel re produceren binnen bepaalde perfect van pas komen maar ook meteen oefeningen om ervoor te zorgen dat de in een functionele gebruikscontext geinte oefening wel degelijk toelaat om het begrip greerd worden net zo met grammatica van die bepaalde regel te controleren en dat wie binnen een bepaalde taak vergelijkin de aandacht van de teerder niet van diezelf gen moet maken tussen verschillende feno de regel wordt afgeleid gaat het hier in de menen zal tegen de vorming van de trap regel om geisoleerde oefeningen ook bin pen van vergelijking aanbotsen en zich daar nen woordenschat en strategieenonderwijs misschien vragen over stellen wat uitleg kan vaak hetzelfde patroon worden vastge daarover kan voor de leerder op dat steld moment verhelderend werken en soms zelfs helpen om bepaalde passages beter te op leerdersniveau heeft de oefening de begrijpen of bepaalde boodschappen beter bedoeling dat het geleerde geautomatiseerd te formuleren wordt cf anderson 1983 vanuit die auto matisering zou de teerder dan in staat zijn het bovenstaande geeft wel aan dat het in om het geleerde toe te passen in meer eerste instantie de teerder is die bepaalt eisende communicatieve contexten maar wanneer er op vorm grammatica woord daar wringt precies het schoentje er betekenis wordt in is ondertussen behoor gezoomd en niet de taalverwerving is immers een lijk wat onderzoek leerkracht of de metho grillig eigenzinnig pad dat iedere bimmel 1999 larsen de expliciete informatie leerder onbewust en bewust freeman long 1991 wordt met andere voor zichzelf uittekent long robinson woorden geent op het 1998 dat aantoont dat functioneel gebruik van de taal door de leer voor heel veel leerders de overgang van gei der en op datgene wat de teerder tijdens soleerd inoefenen naar het gebruik van de dat proces opmerkt dat durft bij de ver ingeoefende elementen in natuurlijk taalge schillende leerders in een klas wel eens te bruik waar de toepassing van het ingeoe verschillen taalverwerving is immers een fende element geintegreerd moet verlopen grillig eigenzinnig pad dat iedere teerder met de toepassing van tal van andere nor onbewust en bewust voor zichzelf uitte men en regels verre van eenvoudig is kent eenheidsworst komt er bij sommigen gegarandeerd weer uit en blij ft bij anderen binnen taakgericht onderwijs wordt aan het onaangeroerd op het bord liggen verstrekken van expliciete info geen onmid dellijk waarneembaar effect verbonden de leerder hoeft het woord waarover hij expli betekenisvolle luchtbel ciete info heeft gekregen niet in een goed zinnetje gebruiken of er een definitie van te hoe de teerder verwacht wordt op de gege geven de leerder moet de regel niet tien ven expliciete informatie te reageren boven keer toepassen in een oefening het gaat er vermeld punt 2 is hier onlosmakelijk mee in eerste instantie om dat de aandacht van verbonden in het klassieke grammaticaon de teerder door een bepaald item is getrok derwijs wordt na het verstrekken van expli ken zo sterk dat hij daarover meer wil ciete info al dan niet vanuit concrete voor weten expliciete info komt aan die behoefte beelden om productie of reproductie tegemoet niet meer niet minder binnen gevraagd de teerder krijgt te horen hoe een taakgericht onderwijs is er van geisoleerde bepaalde regel in mekaar zit en moet expliciete info dus weinig tot geen sprake prompt om te bewijzen dat hij het wel geen isolement bij het aanbieden van de nm 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 expliciete info en ook geen kunstmatig iso streven leerkrachtgedragingen hoe meer je lement bij het zogezegd automatiseren van het gevoel krijgt dat je de ingredienten van die expliciete kennis nee alles speelt zich een soep beschrijft in een poging te vertel af binnen dezelfde betekenisvolle luchtbel len hoe lekker ze wel is soep ja want net wie daarbuiten wil treden zal moeten vast zoals je met een lepel kan vertellen datje de stellen dat de bel onherroepelijk spat soep lekker vindt of niet zo kan je vaak na een luttele vijf minuten vaststellen hoe goed een leerkracht wel is vaak heb ik het gevoel dat taakgericht les vraag 5 geven of moet ik zeggen goed lesgeven wordt er niet veel van de leerkracht veel meer met een bepaalde attitude dan verwacht met specifieke vaardigheden te maken heeft mag de leerder al doende leren ik zou het me voor wat deze vraag betreft krijgt hij daartoe de ruimte mag de leerder heel makkelijk kunnen maken en gewoon in onvervalste ontdekkersstijl gewapend antwoorden natuurlijk de maatschappij met machete en schatkaart en zich vast heeft toch het recht om veel van leerkrach klampend aan de mouw van zijn kompanen ten te verwachten van een metser ver zijn eigen stappen wagen in de jungle of wacht je toch ook dat zijn muren loodrecht wordt hij door de touroperator op een bus en oerdegelijk in me gezet en nare winkels kaar staan ik weet ech ingeduwd waar hem ter dat ik met dit ant maar hoe meer je poogt om lijsten lederen jassen en tapij woord op het hart van aan te leggen van na te streven ten in de strot worden veel leerkrachten trap leerkrachtgedragingen hoe meer geduwd waarom hij want het suggereert dat je het gevoel krijgt datje de helemaal niet heeft sommige leerkrachten ingredienten van een soep beschrijft gevraagd gelooft de de neiging zouden ver in een poging te vertellen hoe leerkracht voldoende in tonen om aan hun job lekker ze wel is de leer kracht van de hun voeten of iets leerder of blijft hij hals anders te vegen en dat is een mythe die ik starrig al zijn geld inzetten op zijn eigen nog veel meer verfoei dan enkele van de mythische onderwijskracht gelooft de mythes die er over taakgericht onderwijs de leerkracht in de gezamenlijke leer kracht wereld worden ingezonden van een groep van leerders in hun poten tieel om mekaar aan te vullen op te tillen voort te duwen improvisatietheater het lijstje verwante vragen kan aangevuld wat wordt er binnen taakgericht taalonder worden maar de geest van het verhaal is wijs dan precies van de leerkracht ver hopelijk duidelijk leerkrachten bereiken wacht ondanks de resem nascholingsses mijns inziens meer als ze hun leerlingen niet sies die ik rond dit thema al heb gegeven in de eerste plaats zien als personen die iets blijf ik het moeilijk vinden om dat duidelijk al wel of niet kunnen maar als personen die onder woorden te brengen de termen in staat zijn om iets te leren voor sommige motiveren ondersteunen leerlinggericht lezers mag het verschil op het eerste held differentieren vallen dan en de negatie gezicht triviaal zijn toch is het dat niet de ve termen niet domineren niet teveel doce eerste basishouding kan hij het of kan hij ren niet teveel corrigeren maar hoe meer het niet drukt de leerkracht in de rol van de je poogt om lijsten aan te leggen van na te evaluator de controleur de selecteerder de jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang in tweede basishouding impliceert een leer kunnen fungeren wordt gevormd door de kracht die leerders tot actie stimuleert hen doelstellingen van specifieke taken en van observeert en ondersteunt waar nodig de de cursus in het algemeen rol van de leerkracht is in taakgericht onder wijs dus minstens even centraal als in leer essentieel is dat binnen taakgericht onder krachtgedomineerd onderwijs alleen staat wijs een doelstelling niet in termen van ele de rol van de leerkracht minder uitgeschre menten worden uitgedrukt die specifieke ven hier geen scenario dat slaafs gevolgd woordenschat of die bepaalde regel maar moet worden hier geen draaiboek dat in termen van vaardigheden en essentieel letterlijk wordt afgedramd hier wat meer is evenzeer dat een vaardigheid niet iets is improvisatietheater hier veel meer inspelen dat je aan anderen overdraagt maar iets op wat de andere acteurs de leerlingen dat je anderen zelf laat ontwikkelen het doen zien zeggen en iedere individuele competentiegevoel van de leerkracht lijkt acteur een gepast me in dit soort onder antwoord geven op de leerkracht is als het ware de wijs dan ook het sterkst zijn specifieke vraag levende brug waarlangs de leerder te worden opgekrikt op hier schuilt de diffe omhoog kruipt het houvast van de het moment dat die rentiatie binnen taak leerkracht de paal waaraan de leerkracht het compe gericht onderwijs die leerkracht zich vasthoudt om als brug tentiegevoel van de is niet zozeer leer te kunnen fungeren wordt gevormd leerling aanzwengelt stofgericht groep a door de doelstellingen van specifieke het doet me heel sterk de moeilijke tekst en taken en van de cursus denken aan de ouder groep b de gemakke in het algemeen die zijn dochter voor de lijke maar leerlingge eerste keer de verte in richt alle leerlingen de rijke tekst met veel ziet duiken op haar tweewielige fiets ook al exploratiemogelijkheden en iedere leerling heb je er uren achter gelopen en twintig ondersteund op zijn niveau keer moeten zeggen voor je kijken door trappen toch denk je dan als ouder daar gaat ze ze kan het dat heeft ze toch maar het houvast mooi geklaard en de dochter die denkt hier ga ik ik kan het dat heb ik toch maar bij het horen van dit soort raadgevingen mooi geklaard voelen sommige leerkrachten de grond onder hun voeten bewegen waar vind je binnen dit kader nog een houvast mijns inziens is die gelegen in de doelstellingen vraag 6 leerkrachten die binnen specifieke taken is taakgericht onderwijs niet typisch en over taken heen een duidelijk zicht heb ben op wat hun leerders uiteindelijk met de een nt2 didactiek doeltaal moeten kunnen doen proberen bij de ondersteuning van leerders ook duidelijk om maar meteen op de vraag te antwoor vast te stellen wat die leerder binnen een den taakgericht onderwijs is in wezen geen taak en over taken heen met taal al kan taaldidactiek de onmiddellijke aanleiding het is de kloof tussen die twee leerder en tot deze vraag is uiteraard de vaststelling taak die overbrugd dient te worden de dat de meeste literatuur over taakgericht leerkracht is als het ware de levende brug onderwijs te vinden is in het veld van de waarlangs de leerder omhoog kruipt het toegepaste linguistiek met name die over houvast van de leerkracht de paal waaraan tweedetaalonderwijs ook in vlaanderen is de leerkracht zich vasthoudt om als brug te taakgericht onderwijs binnengeslopen via 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 het poortje van het nt2 onderwijs en is ver de derde graad basisonderwijs in klasse volgens aan een leven binnen het nt1 98 oktober 99 kan de lezer de enthousias onderwijs begonnen te leerkracht hubert wat de integratie van ook binnen het orals hierover bezig nt1 en nt2 betre ft stel zaakvakkenonderwijs valt er veel te horen het door de ik vast dat er in het zeggen voor een activerende vlor begeleide clim vlaams basis en secun didactiek waarin leerlingen al project dat beoogt dair onderwijs steeds doende inzichten opdoen over hoe leerders van het basis minder apartheidsden de wereld eruit ziet en in mekaar en secundair via co ken aanwezig is dat is steekt en waarbij de leerkracht operatief leren met maar goed ook aange vooral tot taak heeft die wereldorienterende zien de doelstellingen leerervaringen van de leerlingen projecten te confronte die op taalvaardigheids maximaal te ondersteunen ren is taakgericht ook niveau aan allochtone en de manier waarop bin autochtone leerlingen gesteld worden nen het ervaringsgericht onderwijs en pro dezelfde zijn de eindtermen aangezien jectonderwijs aan wereldorientatie en zaak zowel allochtone en autochtone leerlingen vakkenonderwijs wordt gewerkt heeft veel vooral die uit kansarme gezinnen het moei raakpunten met de taakgerichte principes lijk hebben met de eisen die de school aan taalvaardigheid stelt en aangezien zowel ook op het niveau van het hoger onderwijs allochtonen als autochtonen ervan kunnen bijvoorbeeld in sommige lerarenopleidingen profiteren om met andere leerders vooral neigt de didactiek steeds meer in de rich die van andere taalvaardigheidsniveaus ting van een activerende didactiek de samen te werken slavin 1994 van den namen die hierop geplakt worden zijn branden 1997 van den branden in press divers gaande van probleemgestuurd leren valt er steeds minder te zeggen om nt1 en tot begeleid zelfstandig werken maar wat nt2 in aparte hokjes te steken de aanpakken gemeen hebben is dat ze onderwijs minder zien in termen van een maar het hoeft niet zo nodig tot taal beperkt richtingsverkeer van de leerkracht naar de te blijven de principes die achter taakge leerlingen en als transmissie van kennis richt onderwijs steken zijn zonder enig pro maar veeleer als een context waarbinnen bleem over te dragen op andere vakken en leerders zelf en samen tot constructie vakgebieden ook binnen het zaakvakken van betekenissen kunnen komen de leer onderwijs valt er veel te zeggen voor een der staat centraal en krijgt de kans om een activerende didactiek waarin leerlingen al rechtstreekse confrontatie met een stukje doende inzichten opdoen over hoe de wereld aan te gaan al doende leren dus wereld eruit ziet en in mekaar steekt en waarbij de leerkracht vooral tot taak hee ft die leerervaringen van de leerlingen maxi maal te ondersteunen ook hier valt veel te vraag 7 zeggen voor een veel minder docerende rol is er eigenlijk al enig effect van taak van de leerkracht en een veel meer explore gericht onderwijs waar te nemen rende rol van de leerlingen een aantal pro jecten voor het zaakvakkenonderwijs heb ben die boodschap alvast begrepen onder effect verstaat men meestal dat met het wop project gesubsidieerd door het taakgerichte taalmethoden leerders snel en onderwijsvoorrangsgebiedenbeleid lim goed taal verwerven in onze op efficientie burg ovgb past de taakgerichte didactiek gerichte maatschappij wordt daar dan toe op het wereldorientatie onderwijs van meteen achter geplakt beter dan met y jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang andere methoden op wetenschappelijke 1 de perceptie van leerkrachten wijze een onomstotelijke band vaststellen hoe reageren leerkrachten op taakge tussen taalverwerving en een bepaalde richte ideeen en materialen in hoever didactiek is echter andere koek het mooi re ervaren zij een breuk met hun eigen ste bewijs hiervoor is dat leerkrachtstijl wat is vanuit methodologisch de leerder staat centraal en krijgt de de invloed van taak oogpunt methodeverge kans om een rechtstreekse gerichte ideeen en lijkend onderzoek inmid confrontatie met een stukje wereld materialen op hun dels failliet is verklaard aan te gaan al doende leren dus welbevinden en be er blijken immers zoveel trokkenheid hoe kij factoren mee te spelen die niet direct zijn ken zij tegen hun leerlingen aan wat terug te voeren op de gekozen methode en zijn hun verwachtingen ten opzichte die elk hun eigen effect zouden kunnen van zwakke leerders hebben op het uiteindelijke leerresultaat dat al wie anno 1999 durft te verklaren dat 2 het gedrag van leerkrachten in de klas methode a voor leerder x effect y hee ft in hoeverre passen leerkrachten hun gehad zich op zeer glad ijs begeeft interactiestijl in de klas aan hoe diffe rentieren zij zijn zij in staat zwakke zo valt het bijvoorbeeld heel moeilijk te leerders te ondersteunen scheppen zij bepalen of een bepaalde methode al dan een veilig klasklimaat en krachtige leer niet in de praktijk is omgezet is materiaal omgevingen dat zichzelf taakgericht noemt wel taakge richt of slechts gedeeltelijk gebruikt de 3 de perceptie van leerlingen leerkracht dat materiaal wel op de geeigen hoe reageren leerlingen op nieuwe de manier of brouwt hij er zijn eigen bier materialen en werkvormen vinden zij mee dit laatste aspect alleen al valt niet te taakgericht taalonderwijs uitdagend onderschatten observatie onderzoeken to motiverend leerrijk ervaren zij een nen duidelijk genoeg aan dat als twee leer breuk met het onderwijs dat ze voordien krachten eenzelfde les uit eenzelfde metho genoten wat is de invloed van diverse de geven daar twee verschillende lessen uit onderwijsvormen op het welbevinden volgen dat is ook logisch zeker voor wie en de betrokkenheid van de leerders rekening houdt met het feit dat onderwijs ontstaat door de interactie van unieke indivi 4 het gedrag van leerlingen in de klas duen en de toetsen waarmee taalvaardig voeren de leerlingen de taken uit heid getoetst wordt zijn die wel valide en doen zij moeite om kloven te overbrug betrouwbaar ik zou zo nog een eind kun gen komen alle leerlingen op het pro nen doorgaan maar dat zou de lezer niet ductieve vlak voldoende aan bod echt verder leiden onderhandelen zij met mekaar het lijkt me hier zinvoller om erop te wijzen 5 leereffecten effecten op taalverwer dat als men het over effect van taakgericht ving nederlands onderwijs heeft men effect breed moet worden leerders spreek schrijf luis definieren effect moet gezocht en dus ter en leesvaardiger in het nederlands onderzocht worden op ten minste vijf onder welke omstandigheden groeit niveaus hun taalverwerving het snelst is die groei afhankelijk van teerder of con textfactoren mt 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 op elk van deze niveaus is wat onderzoek voldoende schoolnabij en praktijkgericht betreft slechts sprake van brokken en frag moet zijn nascholing waarbij een leerkracht menten op het eerste niveau blijkt inder op video wordt opgenomen en de video daad dat taakgericht onderwijs in haar fun opname nadien met de nascholer wordt damenten voor een breuk zorgt met de besproken lijkt mij een voorbeeld van een heersende ideeen van veel leerkrachten krachtige werkvorm in dit verband de duran 1994 linsen 1994 markee 1997 werkvorm vertrekt immers van het concrete dat wordt niet door alle leerkrachten als handelen van de leerkracht de bespreking problematisch ervaren alhoewel weerstan zet de leerkracht spontaan aan om over zijn den ook niet uit de lucht zijn nascholing en eigen handelen zeer bewust te reflecteren begeleiding dienen hier op een gepaste wij het in vraag te stellen en naar alternatieven ze mee om te gaan een dogmatische hou te zoeken ding waarbij taakgericht onderwijs wordt voorgesteld als te nemen of te laten of als wat 3 de percepties en 4 het gedrag van het enige heilige goed lijkt me niet de leerlingen betreft wordt in een aantal publi meest aangewezen strategie te zijn er valt caties en kleinschalige onderzoeken het meer te zeggen voor een begeleiding die enthousiasme van de leerlingen voor taak vertrekt vanuit de beginsituatie en de speci gerichte lessen bevestigd colpin van fieke behoeften van de leerkrachten scho gorp 1997 van den branden 1995 len in kwestie en die daarop op een inter timmermans van eekelen 1999 dat actieve wijze met participatie van alle heeft op zijn beurt dan ook weer een gun partijen vernieuwing tracht te enten stig effect op het welbevinden van de leer kracht de pauw 1999 deed een klein op het tweede niveau is er weinig onder schalig onderzoek naar de perceptie van zoek voorhanden jaspaert linsen 1997 laaggeschoolde volwassenen tijdens een en een aantal kleinschalige observatie taalcursus en stelde vast dat vooral het onderzoeken bijvoorbeeld marien 1999 onderwerp van de les voor hen belangrijk brijker 1999 tonen aan dat de heterogeni was naarmate het onderwerp aansloot bij teit onder leerkrachten groot is sommige hun behoeften waren zij enthousiast over leerkrachten vinden in taakgericht materiaal de les vanmontfort 1999 rapporteert over en de taakgerichte visie de hefboom die ze het grote enthousiasme van laaggeschool nodig hebben om inderdaad anders te gaan de cursisten die met taakgerichte multime lesgeven anderen bedden taakgerichte diale leermiddelen aan de slag mogen de materialen gewoon in hun ouwe getrouwe motiverende kracht van taken blijkt dus zeer doceerstijl in wat het veranderen van leer vaak het gewenste effect op te leveren krachtgedrag betreft blijkt dat een combi natie van invoering van materialen en op het niveau van de leerresultaten ten slot gepaste nascholing wellicht het meest zo te is er om de redenen die ik hierboven heb den aan de dijk brengt uiteengezet niet veel door de invoering van sommige leerkrachten vinden in onderzoek aanwezig materialen kunnen leer taakgericht materiaal en de dat direct op de gestel krachten concreet aan taakgerichte visie de hefboom die ze de vraag antwoordt de slag de nascholing nodig hebben om inderdaad anders wel is er veel indirect kan daarbij helpen om te gaan lesgeven anderen bedden onderzoek aan te hun gedrag te verfijnen taakgerichte materialen gewoon in halen van den bran en het inzicht in de hun ouwe getrouwe doceerstijl in dens onderzoek 1997 achterliggende princi toont aan dat leerlin pes verder op te bouwen zeker hier moet gen van een taakgerichte opdracht met benadrukt worden dat die nascholing informatiekloof wel degelijk op productief jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang 111w vlak leren en dat zij mits zij goede onder hoe dan ook helt de balans naar het posi steuning krijgen van de leerkracht of van tieve over in vergelijking met pakweg tien een andere leerling ook via motiverende jaar geleden zijn steeds meel leerkrachten taken begrip van taalaanbod opbouwen dat ervan overtuigd dat een didactiek die de ze voordien niet begrepen van den actieve leerder centraal stelt nodig en nuttig branden 1995b van den branden in press is en zijn er ook meer leerkrachten die zich doughty williams 1998 presenteren een binnen de interactie met hun leerlingen reeks onderzoeken waaruit blijkt dat vorm anders proberen te gedragen en dat laat gerichtheid binnen betekenisvolle contexten ste wordt door de leerlingen dan weer fel een positievere invloed op de grammaticale gesmaakt ontwikkeling van taalleerders heeft dan het oude uitleg en drill onderwijs long 1999 voegt daar een indrukwekkende lijst onder zoek aan toe waaruit blijkt dat impliciete herformuleringen been gebreekt heeft tot slot die zijn been gebroken meer effect heb ben op de correctheid van productie dan de centrale vraag van dit soort artikelen is expliciete verbeteringen been gebreekt en blijft of het onderwijs erin slaagt krachti gebroken wat de directe link taakgericht ge leeromgevingen te scheppen waarbin onderwijs taalverwerving betre ft durven nen alle leerders de doelvaardigheden maxi enkel jaspaert linsen 1997 voorzichtige maal kunnen ontplooien of een les dan positieve conclusies trekken uit hun evalu strikt genomen aan de kenmerken van atie onderzoek toch zijn ook zij zich zeer taakgericht onderwijs beantwoordt is van bewust van de wankele empirische basis minder belang ook hier geldt het aloude waarop ze zich bevinden en de methodolo motto het is niet omdat er unox of gische haken en ogen aan dit soort onder campbell op het etiket staat dat de soep zoek lekker is kris van den branden steunpunt nt2 blijde inkomststraat 7 3000 leuven kris vandenbranden arts kuleuven ac be mt 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 bibliografie anderson j the architecture of cognition cambridge harvard university press 1983 barnes d language in the classroom walton hall open university press 1973 brijker m vanzelfsprekend leren een onderzoek naar mogelijkheden voor een optima le interactie in de klas licentiaatsthesis katholieke universiteit leuven groningen 1999 colpin m b linsen k van gorp taakgericht taalvaardigheidsonderwijs in gids voor het basisonderwijs diegem kluwer editorial 1997 p curr 3030 1 29 de pauw v een kleinschalig experiment over expliciet impliciet taalonderwijs voor laaggeschoolde anderstalige volwassen tweedetaalleerders leuven steunpunt nt2 intern document 1999 de schryver a j leysen j van den hauwe waar moet ik gaan zitten wat moet ik doen het geven van duidelijke instructies bij taken vonk 27 3 1998 p 33 41 doughty c j williams focus on form in classroom second language acquisition cambridge cambridge university press 1998 duran g wegen en omwegen naar een grotere taalvaardigheid nederlands een praktijkbeschrijving uit het secundair onderwijs in vlaanderen in s kroon t vallen red nederlands als tweede taal in het onderwijs praktijkbeschrijvingen uit nederland en vlaanderen s gravenhage nederlandse taalunie voorzetten 46 1994 edwards a v furlong the language of teaching meaning in classroom interaction london heineman publishers 1978 ellis n implicit second language learning issues and implications paper gepresen teerd op aila 99 tokyo 1999 ellis r the study of second language acquisition oxford oxford university press 1994 g allaway c b richards eds input and interaction in language acquisition cambridge england cambridge university press 1994 hajer m leren in een tweede taal interactie in vakonderwijs aan een meertalige mavo klas groningen wolters noordhoff 1996 jaspaert k b linsen succes verzekerd effecten van taakgericht onderwijs moer 1997 6 p 362 373 jan feb 2000 nummer 3 29e jaargang mt larsen freeman d m h long an introduction tot second language acquisition research new york longman 1991 linsen b met vallen en opstaan de introductie van taakgericht taalonderwijs een praktijkbeschrijving uit het basisonderwijs in vlaanderen in s kroon t vallen red nederlands als tweede taal in het onderwijs praktijkbeschrijvingen uit nederland en vlaanderen s gravenhage nederlandse taalunie voorzetten 46 1994 long m h focus on form in task based language teaching esl university of hawaii working papers 1998 p 35 49 long m h g crookes three approaches to task based syllabus design tesol quarterly 26 1 1992 p 27 55 long m h recasts in sla the story so far paper gepresenteerd op aila 99 tokyo 1999 long m h p robinson focus on form theory research and practice in doughty williams 1998 p 33 55 marien f interactie in de onthaalklas een onderzoek naar de invloed van lesmateriaal de leerkracht en de leerlingen licentiaatsverhandeling katholieke universiteit leuven 1999 markee n second language acquisition research a resource for changing teachers professional cultures the modern language journal 81 1997 p 80 93 musumeci d teacher learner negotiation in content based instruction communication at cross purposes applied linguistics 17 3 1995 p 286 325 nelson k toward a rare event cognitive comparison theory of syntax acquisition insights from work with recasts in p dale d ingram eds child language an inter national perspective baltimore university park press 1981 rymenans r v geudens taalgebruik in de klas zijn daar nog vragen over in r appel red het nederlands in de niet taalvakken lezingen van de algemene conferentie van de nederlandse taal en letteren 1992 den haag nederlandse taalunie voorzetten 42 1994 skehan p a cognitive approach to language learning oxford oxford university press 1998 slavin r preventing early school failure research policy and practice boston allyn and bacon 1994 swain m communicative competence some roles of comprehensible input and comprehensible output in its development in s gass c madden eds input in second language acquisition rowley mass newbury house publishers 1985 mf t 29e jaargang nummer 3 jan feb 2000 timmermans s y van eekelen juf ik stop niet meer als ik lees taakgericht remedierend lezen in de basisschool in r rymenans h de jonghe red het schoolvak nederlands verslag van de twaalfde conferentie beigem amsterdam stichting conferenties het schoolvak nederlands 1999 p 390 395 van avermaet r k van den branden taakgericht onderwijs theoretische uitgangs punten in von werkgroep nt2 red taakgericht taalonderwijs een onmogelijke taak deurne uitgeverij plantyn 1996 blz 9 20 van den branden k negotiation of meaning in second language acquisition a study of primary school classes dissertatie katholieke universiteit leuven 1995a van den branden k begrijpe wie kan over onbegripsproblemen bij leerlingen en hoe ermee omgaan spiegel 13 1995b p 31 47 van den branden k taakgericht onderwijs de puntjes op de i in het schoolvak nederlands verslag van de negende conferentie utrecht aps 1996 p 51 60 van den branden k effects of negotiation on language learners output language learning 47 4 1997 van den branden k does negotiation of meaning promote reading comprehension a study of multilingual primary school classes reading research quarterly in press spring issue 2000 van den branden k f kuiken taakgericht taalonderwijs een nieuw geluid moer 1997 6 p 281 290 van gorp k ogen vol verwondering contouren van een taalbeschouwingsdidactiek waarom wat en hoe in h ringnalda red taalbeschouwing in het basisonderwijs verslag van twee studiedagen den haag nederlandse taalunie 1996 vanmontfort m een kwestie van drempels de computer als bijkomende ondersteu ning voor laaggeschoolde anderstalige volwassenen in de taalles nederlands in e huls b weltens red artikelen van de derde sociolinguistische conferentie delft uitgeverij eburon 1999 p 463 473 vygotsky l mind in society cambridge harvard university press 1978 wells g learning through interaction the study of language development cambridge cambridge university press 1981 jan feb 2000 nummer 3 29 e jaargang 1st