Zin in lezen! Krachtige leeromgevingen voor begrijpend lezen in het eerste leerjaar?

3 zin in lezen krachtige leeromgevingen voor begrijpend lezen in het eerste leerjaar saskia timmermans uit het leven gegrepen tom 7jaar mama ik heb het lesje uit mijn boek helemaal gelezen mama flink tom en waarover ging het tom maar neen dat moesten we niet weten van de juf oor tom blijft lezen beperkt tot een kleinschalig implementatie onderzoek technisch lezen technisch lezen op te zetten van een aanpak begrijpend vormt weliswaar een noodzakelijke lezen in het eerste leerjaar voorwaarde om tot lezen te komen maar de uiteindelijke doelen van ons in dit artikel beschrijven we een deel van de leesonderwijs zijn begrijpend lezen en onderzoeksresultaten en maken we op basis liefst ook leesplezier hiervan vinden we daarvan een stand van zaken van het aan bevestiging in de eindtermen leerlingen vankelijk begrijpend leesonderwijs in vlaan moeten in staat zijn om informatie te deren op 2 vervolgens bespreken we het achterhalen in voor hen bestemde teksten lesmateriaal leesprikkels lesmateriaal voor zij moeten die informatie kunnen ordenen begrijpend lezen in het eerste leerjaar met en zich hierover een oordeel vormen dat lesmateriaal proberen we een antwoord te geven op de vraag hoe kan je werken als leerkrachten met zoveel mogelijk van aan begrijpend lezen vanaf het prille begin hun leerlingen de eindtermen willen behalen aan het einde van de lagere school dan lijkt vroeg werk maken van begrijpend lezen de wat denken leerkrachten boodschap de vraag is of leerkrachten van eerste leerjaar over het eerste leerjaar ook deze mening zijn toegedaan slagen ze erin hun technisch leesonderwijs leesonderwijs aan te vullen met begrijpend lezen dit is een van de vragen die het het onderzoek vond plaats bij leerkrachten uitgangspunt vormden voor het centrum eerste leerjaar in 20 nederlandstalige basis voor taal en onderwijs 1 k u leuven om scholen verspreid over de vlaamse rand februari 2007 nummer 3 36e jaargang 4 rond brussel de bedoeling was om in de voor het aanleren van technisch lezen maar eerste plaats meer inzicht te krijgen in het als leerlingen hierbij achterop hinken is dat denken en doen van leerkrachten over volgens de leerkrachten de verantwoorde leesonderwijs zij werden hierover persoon lijkheid van de leerlingen zelf lijk geinterviewd de dataverzameling vond plaats in de periode maart juni 2001 technisch lezen wordt door sommige leerkrachten niet alleen als een nood gevraagd naar het einddoel van hun lees zakelijke maar ook als een voldoende voor onderwijs antwoordt de helft van de leer waarde voor begrijpend lezen beschouwd krachten eerste leerjaar dat dat zowel als de basis van technisch lezen goed is technisch als begrijpend lezen is een min komt begrijpend lezen vanzelf het zou derheid heeft het in dit verband uitsluitend kunnen dat leerkrachten begrijpend lezen over technisch lezen of leesplezier uit hun niet vroeger aan bod laten komen omdat dit toelichting bij hoe ze dit einddoel trachten te meestal nog niet expliciet of slechts beperkt bereiken blijkt echter dat de meeste gebeurt in de methode en leerkrachten die aandacht uitgaat naar technisch lezen en methode niet in vraag stellen de omge het minst naar begrijpend lezen er is dus keerde redenering namelijk dat intensief een duidelijke spanning tussen wat leer oefenen op begrijpend lezen ook beter krachten beschrijven als finale doelstelling technisch lezen voor gevolg heeft wordt van hun leesonderwijs in het eerste leerjaar vrijwel niet aanvaard en de acties die ze daarvoor ondernemen meer dan de helft van de leerkrachten leerkrachten vinden technisch lezen brengt het avi niveau van de leerlingen in prioritair kaart dat is volgens hen vooral handig omdat ze zo een objectieve kijk krijgen op hun klas toch zijn er enkele leerkrachten technisch lezen is een prioriteit in het eerste die bedenkingen hebben bij het tempo leerjaar en het is ook voor alle leerkrachten waarin de avi testen moeten worden afge duidelijk waarvoor het staat het wordt nomen juist lezen is voor hen belangrijker belangrijk geacht voor de dan snel lezen een van hen verwoordt het kinderen en het is voor als volgt sorry dan heb ik liever een kind werken aan leerkrachten heel goed dat maar tien woorden leest en alles technisch lezen te onderwijzen en te correct dan een die twintig woorden leest betekent controleren werken aan en tien fouten die hebben dezelfde score veiligheid voor technisch lezen betekent een meerderheid van leerkrachten verplicht leerkrachten veiligheid voor leerkrach de leerlingen om boekjes te lezen op hun ten onafhankelijk van het avi niveau aantal jaren ervaring als leerkracht technisch lezen is immers een het avi niveau van de kinderen is ook in vele techniek die aangeleerd kan worden door er scholen het richtsnoer om groepjes kinderen uitleg over te geven en de techniek in te in te delen voor niveaulezen niveaulezen oefenen het is noodzakelijk dat de wordt over het algemeen op een traditionele methode vrij nauwgezet wordt gevolgd manier georganiseerd minstens eenmaal aangezien het vrij specialistische materie soms tweemaal per week zitten leerlingen in betreft leerkrachten zijn verantwoordelijk homogene niveaugroepjes bij elkaar om 36e jaargang nummer 3 februari 2007 5 beurtelings luidop een tekstje te lezen oefeningen aan zwakke lezers zelfs als hun volgens deze leerkrachten heeft niveaulezen probleem als een probleem van begrijpend heel wat voordelen het biedt de leerlingen lezen wordt beschreven extra oefenkansen voor technisch lezen het is stimulerend dat de leerlingen naar een er is maar een van de bevraagde leer hogere niveaugroep kunnen overgaan alle krachten die haar eigen onderwijsaanpak leerlingen komen op hun eigen niveau aan als mogelijke oorzaak beschrijft van even bod en de homogene groepjes zijn vooral tuele problemen bij de leerlingen de andere voor zwakke lezers positief volgens andere leerkrachten zoeken de oorzaak eerder bij leerkrachten zijn de nadelen van niveaulezen de leerlingen zelf anderstalige achtergrond te situeren op het vlak van de groeperings concentratieproblemen vorm homogene groepen zijn nadelig voor zwakkere lezers of anders geformuleerd leerkrachten confronteren de zwakke een zwakke lezer is beter af in heterogene lezers van hun klas niet of zo weinig groepjes aangezien hij zich daar kan mogelijk met moeilijkheden in teksten en of optrekken aan een sterkere lezer opdrachten enerzijds zou men kunnen veronderstellen dat dit voor de leerkrachten in de interviews is gebeurt vanuit een arg duidelijk waarvoor technisch lezen staat waan ten aanzien van motivatie is voor veel minder consensus en duidelijkheid is er bepaalde moeilijkheden sommige leer over begrijpend lezen en leesplezier de of uitdagingen in teksten krachten de motor leerkrachten lijken hier minder greep op te of opdrachten de leer en voor andere krijgen de meesten vinden begrijpend lezen krachten lijken bang dat leerkrachten het wel belangrijk maar ze geraken het er de leerlingen bij al te resultaat bijvoorbeeld niet over eens wanneer moeilijke teksten geen leerlingen aan begrijpend lezen toe zijn of succeservaringen kunnen wat begrijpend lezen precies inhoudt in opdoen anderzijds zijn de leerkrachten ook verband met leesplezier is het duidelijk dat bekommerd om het welbevinden van de motivatie voor sommige leerkrachten de betrokken leerlingen motor is hoe meer leesplezier je bij de leerlingen aanwakkert hoe meer en hoe leerkrachten vinden begrijpend beter ze zullen lezen en voor andere leesonderwijs niet evident leerkrachten het resultaat als leerlingen kunnen lezen dan vinden ze het leuk deze grote variatie in ideeen heeft in de eerste uit de intenties van leerkrachten bij de plaats ook een grotere variatie aan acties op omschrijving van het einddoel van hun het vlak van de aanpak van zwakke lezers leesonderwijs blijkt duidelijk dat ze zowel vrij lezen huistaken enz tot gevolg technisch als begrijpend lezen belangrijk vinden toch stellen we vast dat slechts bij zorg om zwakke lezers een minderheid onder hen extra inspannin gen gebeuren ten aanzien van begrijpend een zwakke lezer is volgens de meeste lezen het betreft hier initiatieven zoals leerkrachten vooral een leerling met niveaulezen waarbij de leerlingen mogen technische leesproblemen weinig of geen stillezen een aantal leerkrachten geeft toe leerkrachten geven extra begrijpend lezen dat stillezen bij hen weinig of niet gebeurt februari 2007 nummer 3 36e jaargang 6 een leerkracht getuigt hierover een kindje voor de betere lezers is en leerkrachten van het eerste leerjaar kan moeilijk stillezen zich bijgevolg bij zwakke lezers voornamelijk hoor dat stillezen dat is goed voor hogere concentreren op technisch lezen of dat er klassen ik moet horen bij sterke lezers wel maar bij zwakke lezers of ze het wel correct niet vrij flexibel mag omgesprongen worden lezen want dat technisch met avi scores bijvoorbeeld voor wat de ik moet horen of lezen moet er eerst goed keuze van boekjes betreft enz ze het wel correct ingeklopt worden lezen want dat technisch lezen leerkrachten vinden leesplezier begrijpend lezen is vol noodzakelijk moet er eerst gens sommige leerkrach goed ingeklopt ten complex en bijgevolg worden moeilijk te beinvloeden je leesplezier is voor alle leerkrachten een kan het enkel stimuleren belangrijke doelstelling de acties die ze en niet echt aanleren dat ondernemen om het leesplezier van hun zie je ook in de manier waarop leerkrachten leerlingen te verhogen zijn heel gevarieerd tegen het toetsen van begrijpend lezen en ook gericht op het motiveren van de aankijken er kan niet vastgesteld worden of kinderen bijna alle leerkrachten lezen regel de leerkrachten de intentie hebben om matig voor er zijn slechts enkele leer begrijpend lezen op dezelfde manier op krachten die hier naar eigen zeggen geen even regelmatige tijdstippen en met tijd voor hebben volgens hen genieten de genormeerde toetsen te controleren als meeste leerlingen hiervan en is dit voor de technisch lezen ze vinden het trouwens leerlingen vooral een stimulans om zelf te moeilijker te omschrijven hoe en waarom ze lezen begrijpend lezen controleren dat begrij pend lezen complex is kan ook afgeleid vrijwel alle leerkrachten geven de leerlingen worden uit het feit dat sommige leer de kans om vrij te lezen meer dan de helft krachten de tekst van hun toetsen begrij van de leerkrachten brengt regelmatig een pend lezen vooraf voorlezen en verklaren bezoek aan de openbare bibliotheek en of om zo al te veel problemen bij de leerlingen maakt regelmatig gebruik van het aanbod in te vermijden de klas schoolbibliotheek veel leerkrachten benadrukken in dit ver de veronderstelling van leerkrachten dat band het belang van vol technisch lezen en begrijpend lezen twee doende variatie in het vrijwel alle opeenvolgende processen zijn kan ver boekenaanbod van hier leerkrachten geven strekkende gevolgen hebben bijvoorbeeld uit wordt dan bijvoor de leerlingen de in verband met het bereiken van doel beeld aan boekpromotie kans om vrij te stellingen zou dit kunnen betekenen dat gedaan waarbij leerlin lezen technisch lezen wel en begrijpend lezen niet gen vertellen over wat ze voor iedereen haalbaar is of dat begrijpend gelezen hebben en zo lezen bijvoorbeeld enkel gereserveerd zou andere leerlingen aanzet zijn voor sterkere lezers zo getuigen een ten tot lezen of worden leerlingen aangezet aantal leerkrachten dat toetsen begrijpend om stil te lezen etc enkele leerkrachten lezen enkel betrouwbare resultaten ople geven als huistaak een motiverend boekje veren bij sterke lezers of dat stillezen enkel mee waarin leerlingen vrij kunnen stil lezen 36e jaargang nummer 3 februari 2007 7 leesprikkels technisch lezen begrijpend lezen en leesplezier geintegreerd leerkrachten hebben duidelijk vrij strakke ideeen over het lees onderwijs in het eerste leerjaar en tasten rond de aanpak van begrijpend lezen vaak in het duister leesprikkels lesmateriaal voor begrijpend lezen in het eerste leerjaar kan hen daarin ondersteuning bieden lezen zit als het ware verstopt leesprikkels bevat 30 stilleesactiviteiten voor het in de taak tweede en derde trimester van het eerste leerjaar in leesprikkels wordt geintegreerd aan technisch lezen begrijpend lezen en leesplezier gewerkt dit gebeurt op een taakgerichte functionele manier in een veilig klasklimaat worden kinderen bij elke activiteit in een situatie gebracht waarbij lezen een middel is om een motiverend en rele vant doel te bereiken lezen zit als het ware verstopt in de taak en leerlingen zijn zich er niet van bewust dat ze bijvoorbeeld wanneer ze de tekening van de boerderij van oom bas aan het afmaken zijn ook moeten lezen februari 2007 nummer 3 36e jaargang 8 36e jaargang nummer 3 februari 2007 9 leerlingen moeten ook de grenzen van hun handleiding bij deze taak worden enkele leesvaardigheid aftasten aangezien elke suggesties gedaan voor mogelijke vragen opdracht een bepaalde moeilijkheid of kloof ter ondersteuning van de leerlingen in deze bevat de moeilijkheidsgraad van een taak vragen staat de inhoud telkens centraal ligt iets boven het competentieniveau van waarom kleef je deze foto op die plaats de kinderen waardoor ze uitgedaagd waar zie je dat in de zin weet je niet welke worden om de taak aan te vatten het kan tekening hier hoort lees de zin eens heb bijvoorbeeld zijn dat de opdracht bij een je een tekening die daarbij past tekst moeilijk is zoals in de activiteit tom is ziek de leerlingen moeten dan het juiste medicijn zoeken voor verschillende zieke samengevat kinderen dat is geen eenvoudige opdracht en ook qua technisch lezen zijn de meer lettergrepige woorden in de beschrijvingen dit artikel is een bundeling van de belang van de medicijnen niet eenvoudig omwille rijkste bevindingen van een kleinschalig van het motiverende karakter van de op kwalitatief onderzoek bij twintig leerkrachten dracht gaan de kinderen echter graag aan eerste leerjaar met de bedoeling meer de slag met deze activiteit inzicht te krijgen in hun denken over en doen tijdens leesonderwijs terwijl een aangezien de kloof een belangrijk leer meerderheid van de leer potentieel betekent voor de leerlingen krachten zowel technisch vormt ze een noodzakelijk onderdeel van als begrijpend lezen als leerlingen moeten elke leestaak de leerkrachten moeten hun finale doelstellingen van de grenzen van leerlingen alle kansen geven om als actieve hun leesonderwijs be hun leesvaardig leerders de taak zelfstandig uit te voeren en schrijven blijkt uit hun heid aftasten zelf problemen te signaleren daarnaast gerapporteerde acties aangezien focust de leerkracht wanneer hij een leer dat technisch lezen toch elke opdracht een ling helpt om de moeilijkheid binnen een prioritair is over begrij bepaalde taak te overbruggen op de essentie van de pend lezen en leesplezier kloof bevat taak namelijk begrijpend lezen door leven heel verschillende stimulerende hoe wat waar wanneer percepties bij de leer en andere open vragen naar aanleiding van krachten dit gebrek aan eenduidigheid het gelezene zet hij bij de leerling een denk heeft een grote variatie aan gerapporteerde proces in gang dat gebeurt bij alle taken uit acties voor gevolg leerkrachten hebben leesprikkels zelfs de meest eenvoudige duidelijk nood aan ideeen en ondersteuning zoals bijvoorbeeld mijn fotoboek in deze om in het eerste leerjaar al echt aan taak stellen de leerlingen een fotoboek begrijpend lezen te werken leesprikkels samen door tekstjes te lezen en er de juiste kan daarbij een hele hulp betekenen foto bij te plaatsen in de leerkrachten saskia timmermans centrum voor taal en onderwijs saskia timmermans arts kuleuven be februari 2007 nummer 3 36e jaargang 10 noten 1 het centrum voor taal en onderwijs nieuwe naam vanaf januari 2006 voorheen centrum voor taal en migratie steunpunt nt2 is een universitair centrum ver bonden aan de k u leuven dat al sinds 1990 het taalvaardigheidsonderwijs nederlands in vlaanderen ondersteunt door middel van onderzoek de ontwikke ling van materialen en het bieden van begeleiding en nascholing het cto werkt samen met scholen bedrijven organisaties en overheden die werk willen maken van taalonderwijs nederlands vernieuwde website 2 het volledige onderzoeksverslag waarin ook de andere onderzoeksvragen uitge breid besproken worden is te raadplegen op 36e jaargang nummer 3 februari 2007