Zoek de aardappels

nel hofmeester leonie huishof reactie o p cito toetsen voor nt2 zoek de aardappels in moer 1988 1 werd het pakket tweede taalonderwijs op maat van het cito aangekondigd door middel van een beschrijving van een onderdeel uit dit pak ket de lexicon toetsen in onderstaand artikel leveren leonie huishof en nel hofmeester commentaar op het inmiddels verschenen materialen en toetspakket nel hofmeester is docente nederlands als tweede taal en betrokken bij de na scholing alfabetisering in het nederlands van analfabete anderstaligen van het project volwassenen educatie aan de universiteit van amsterdam leonie huishof werkte van 1980 tot 1987 bij het ministerie van onderwijs in suriname naast methodiek en toetsontwikkeling verzorgde ze onder meer al fabetiseringscursussen voor aukaans talige vrouwen ze is nu werkzaam als onderzoeker taalvaardigheid bij plataforma die organisashonnan antianoy aru bano in delft op het artikel van nel hofmeester en leonie huishof wordt vervolgens gerea geerd door linde van den bosch en ineke wolfhagen schrijfsters van het hier voor genoemde aankondigende artikel diagnostische woordenschattoetsen voor volwassen allochtonen in moer 1988 1 de doelgroe p een handle i d i ng toetstake n hoewe l de u i tgave tweede taa lo n derwijs op themati sc h lex ico n maat oo rs p ro nkelij k b edoe l d wa s voor l eer diagnoseformulieren krachten eigen taal en cultuur geeft de luxe verantwoordin g wijze van uitgeven al aan dat het cito een remedie r end tw ee d e ta al o n de r w ijs vee l grotere g roep men s e n w il bere iken 2 bundels het p a kket bestaat u i t h et mate riaa l zou bru i kbaar z ij n voor allerl ei vo rmen van onde r wijs die zi c h ri chten op he t 22 ieren van de nederlandse taal aan anderstalige nologie die losgemaakt kan worden van haar volwassenen verantwoording p 5 een der specifieke sociale contexten street merkt ook mate omvangrijke doelgroep lijkt in tegen op dat taalvaardigheid een maatschappelijk be spraak met de ambitieuze titel van het pakket paald verschijnsel is en dat inhoud en eisen tweede taalonderwijs op maat maar hoop verschillen per maatschappij en maatschappe doet leven en de uitgebreidheid van het pak lijke groepering deze opvatting komt echter in ket waarin iedere te nemen stap uitgelegd en de verantwoording niet voor toegelicht wordt belooft veel goeds de keuze voor het concept van taalvaardigheid de meest voor de hand liggende vraag voor dat ten grondslag zal liggen aan het hele pak welke doelgroepen dit maatwerk bestemd is ket toetsmateriaal wordt uiteindelijk taalvaar wordt echter mage rtjes beantwoord het ma digheid in termen van communicatieve func teriaal richt zich op cursisten die reeds gealfa ties zoals binnen het model van levelt en betiseerd zijn in de eigen en de nederlandse kempen verantwoording p 14 de argu taal p 15 maar zich voor wat betreft de mentatie voor dit uitgangspunt ontbreekt of vaardigheid in het nederlands bevinden op een het zou de opmerking moeten zijn dat de niveau van beginners of half gevorderden ver deelvaardigheden in dit model hierarchisch ge antwoording p 5 ordend zijn zodat het zich uitstekend leent het is onduidelijk of en hoe deze twee niveaus voor het operationaliseren van taalvaardigheid corresponderen met de twee onderscheiden ni verantwoording p 15 maar je kiest toch veaus waar de toetsen mee werken elemen niet voor een theorie omdat die zo handig is tair en basisniveau een verdere omschrijving hierbij blijft het echter niet als volgend alge van de eerstgenoemde niveaus ontbreekt ook meen uitgangspunt wordt gesteld de deel het niveau van de vooropleiding in het land vaardigheden zoals onderscheiden binnen het van herkomst blijkt er niet toe te doen terwijl model van levelt en kempen komen overeen het voor de vaststelling van leerdoelen leerin met wat in de theorie van canale en swaine houden en werkwijze van essentieel belang is theorie over tweede taalverwerving au om te weten of je cursisten jonge academici teurs de grammaticale competentie wordt ge zijn of ouderen die ooit twee jaar voo rt gezet noemd ondanks het feit dat we groot onderwijs volgden belang toekennen aan de socio linguistische en desondanks stellen de auteurs een hulpmiddel de strategische competentie als onderdeel van te hebben ontwikkeld zodanig dat het toe de communicatieve competentie in zijn geheel gesneden kan worden op de individuele be beperken wij ons tot toetsing van de gramma hoeftes van de cursist en ibid wat die be ticale competentie cursivering auteurs hoeftes zouden zijn c q hoe je achter leerwen verantwoording p 14 sen zou moeten komen en hoe je die met toet ook hier ontbreekt verdere argumentatie ter sen en materialen invult daar laat de ver wijl op deze stelling het nodige valt af te din antwoording zich verder niet over uit gen weliswaar is bij de constructie van de toetsen uitgegaan van receptieve theorieen receptie begrip gaat vooraf aan produktie van uitgangspunte n taal wil je de werkelijke taalkennis weten dan moet je deze vaardigheden apart meten maar hoe kom je aan taalinhouden als je leerachter men gaat eraan voorbij dat deze theorieen het gronden en leerdoelen van cursisten buiten be expliciet en geisoleerd aanbieden en of toetsen schouwing laat en hoe maak je dat tot on van grammaticale kennis niet propageren lit derwijs op maat jens 1984 verder wordt de theorie van cana voor het antwoord op de eerste vraag zijn de le en swaine als referentiekader gebruikt ter samenstellers de boeken ingedoken in de ver wijl zij toch duidelijk stellen dat communica antwoording stellen ze het begrip taalvaardig tieve functies en grammaticale kennis geinte heid centraal en vergelijken voor de objectivi greerd in een communicatieve situatie teit twee visies op taalvaardigheid de engelse aangeboden en getoetst dienen te worden antropoloog brian v street street 1984 zou het invullen van het juiste woord in een zin beide theorieen rekenen tot de autonome mo terwijl die zin geen verband houdt met de rest dellen dat wil zeggen opvattingen die taal van de zinnen lijkt dan ook vooral op de prak vaardigheid beschouwen als een neutrale tech tijk van het traditionele vreemde talenonder 23 wijs vgl piet van kampen 1987 de verschil woorden beheerst tenminste 80 daarvan lende denkbeelden over tweede taalverwer en daarom de elementaire respectievelijk basis ving zoals die zich op dit moment in neder kennis van het nederlands bezit land ontwikkelen hebben de auteurs niet bij in hoeverre iemand dan met de nederlandse hun ideevorming over uitgangspunten betrok taal uit de voeten kan in en buiten het leslo ken kaal wordt niet in de scoregegevens vermeld op welk moment neem je nu precies zo n de andere pijler waarop dit pakket t2 rust is toets af na enig zoeken blijkt uit de handlei woordenschat de woorden die beheerst moe ding p 15 e v dat het niet gaat om het ten worden zijn afkomstig uit twee woorden soort toetsen waar men in het veld altijd lijsten die speciaal ontwikkeld zijn voor men naar op zoek is namelijk bruikbaar toetsmate sen die nederlands als vreemde sic taal le riaal voor intake gesprekken dit t2 pakket is ren de woordenlijst elementaire kennis echter bestemd voor momenten tijdens de beersmans en beheydt 1983 en het basis cursus woordenboek nederlands de kleijn en nieuw bij de signalering van een taalprobleem van borg 1983 deze woordenlijsten zijn geba een cursist seerd op frequentietellingen het woord moet om de keuze te helpen bepalen van respectievelijk 30 of 5 keer voorkomen op een lesinhouden willekeurige verzameling van 100 000 woor als je tijdens de lessen merkt dat een cursist den aangevuld met onderzoek naar woorden consequent fouten maakt in een bepaald taal die voor de dagelijkse taalsituatie het meest onderdeel heb je ons inziens geen toets meer noodzakelijk zijn dit maakt het aanbod van nodig om dat nog eens vast te stellen de les woordenschat erg algemeen dat houdt bij inhoud bepalen aan de hand van toetsen lijkt voorbeeld voor iemand die etc docent is in ons eveneens omslachtig en niet doeltreffend geen maatwerk voor haar die de administratie als je samen met cursisten beslist aan welke van haar leerlingen moet bijhouden teamver thema s gewerkt gaat worden vermijd je in ie gaderingen moet kunnen volgen haar belan der geval dat je tijd aan thema s besteedt gen bij de directie van de school moet verdedi waar geen cursist op zit te wachten gen en vakliteratuur in het nederlands moet het lesmateriaal wordt voorafgegaan door bijhouden ook geen maatwerk voor straatve theorie en bestaat uit gers beladers van vuilnisauto s administratief een verwijzingsschema waarin voor ieder medewerkers archiefpersoneel beroepen van thema en grammatica onderdeel het betref allochtonen aan wie wij op dit moment les fende materiaal uit bestaande methodes is geven gezocht suggesties voor werkvormen praatplaten maatwerk in de praktij k een apart tekstenboek het theoretisch gedeelte en het verwijzings wa ar voo r is h e t mater ia al dan w el b r uikba a r schema lijken ons vooral voor beginnende aa n de e ne kant l ij kt h et bedo e ld t e z ijn a l s t2 docenten handig de aanvulling die de an m a t e ri a al naa s tbe s taande method es v oor ne dere onderdelen op het reeds bestaande mate derl and s aa n a n d e r st al i ge n me n ver w ijs t n a ar riaal bieden is niet vernieuwend maar zit de de overeenkomstige thematiek maar aan de gelijk in elkaar andere kant li jkt het mater i a a l op z i ch een me wij hebben ons bij nadere bestudering vooral thod e we begi nnen met een t oe ts om een be gericht op de toetstaken en de daarbij beho p a a l d h i aat vas t te ste ll en we gaa n ve r vo l rende handleiding en diagnoseformulieren in g ens m e t b e h ul p van het remed ierend mat e het vervolg gaan we eerst in op de inhoudelij ri a al a an de s lag waarb ij we l v erwez e n wo rdt ke kant van de toetsen daarna wi l len we en naar de d i verse methodes toetsen opni euw kele opmerkingen maken over het berekenen en als de to et s sc ore vol doe n de i s gaan we van de score door met de volgende toets hebbe n we n a verloop van tijd alle toetsen op deze wijze doo rlop e n dan ku nn e n we zeggen d a t de be t re f f e n d e cursi st 888 r es pect iev e l ij k 2044 24 de toetsta ken grond van d e cursis t en er w ordt gesproken van cult uurfair h et m a t eriaal laat dat echter de toetstaken vormen zonder meer het belang niet zien he t is niet w at wij cultuurfair wil rijkste onderdeel van het ontwikkelde materiaal len noemen een paar voorbeelden en wel om de volgende redenen uit lexicon 2 b ij het thema r eizen ver 1 het materiaal is ontwikkeld door het cito keer is een van de te produceren woorden het instituut voor toetsontwikkeling het w oord k offer b ij een cultuurfaire toets 2 op basis van de behaalde scores wordt be mag verw acht w orden d at op d e dia g nose paald of er een hiaat is dat gevuld dient te formulieren eveneens het correcte w oord worden met een deel van het remedierend valies opgenomen wordt omdat dat bij materiaal voor beeld bij cursisten met een surinaamse 3 aan het remedierend materiaal op zich culturele achtergrond zeer wel bekend is wordt geen waarde gehecht het is alleen w ij k rijgen de in d ru k dat weinig flex ibel is bruikbaar als er tekortkomingen bij de cur omgesprongen met de w oordenlijsten die sist geconstateerd zijn dat er wat zou kun de basis vormen van d e toets h eel nadruk nen mankeren aan het gebruikte materiaal kelijk blijkt dit uit o p merkingen in de hand of aan de wijze van les geven staat niet ter leiding waarbij woorden als zoen en cinema discussie hoewel het ontwikkelen van re niet geaccepteerd w orden de woordenlijst medierend materiaal door het cito er toch bevat immers alleen kus en bioscoop zie op wijst dat er iets met de bestaande ma h andleiding p 3 9 en 43 h et betreffende terialen niet in orde moet zijn niveau is wel bereikt als de cursist het in de verantwoording stellen de auteurs dat bij w oord kus produceert maar niet bij het het ontwikkelen van de toets getracht is reke woord zoen ning te houden met de andere culturele achter een ander voorbeeld uit dit lexicon betreft basisbehoefte n h i jvn l lo l u 25 j ak ic 1 j bli g ee eu 1 1 e l c i c l de afbeelding bij de tekst basisbehoeften reizen verkeer gekookt eitje servetten een pak melk o f zijn het hondebrokken briefjes van vijf zij reist per spoo r soms eisen de opdrachten wel een erg ge detailleerde kennis van de nederlandse sa a zij reist met de trein menleving wat te denken van wijche n b zij reist met de auto heeft maar een klein in te vullen sta c zij reist met de bus tionnetje morfologie de afbeeldingen op de illustraties verwijze n en het refereren aan een andere b ete kenis nauwelijks naar een multiculturele samenle van het w oord dan de meest gangbare ving de inrichting van de huizen de voe d at gebeurt bijvoorbeeld in lexicon 3 dingsmiddelen kleding en dergelijke refere waarbij renner ver w ijst naar w ielrenne r ren eerder aan een traditioneel westeuro en niet naar hardloper pees middle classleefmilieu vrije tijd hoewel de schrijvers aangeven gebruik t e maken van illustraties om geen beroep t e h ij is een goede renner hoeven doen op de leesvaardigheid van cur sisten zijn wij van mening dat de illustra a hij kan goed d ansen ties die bij de diverse toetstaken gebruik t b hij kan goed zwemmen worden wel degelijk een soort leesvaardig c h ij kan g oed fietsen heid vereisen voor het juist beantwoorde n van de vragen is het noodzakelijk miniem e t en w at te doen als het ant woord er al verschillen in de tekeningen te kunnen on staat zoals bi j de volgen d e op dracht lexi derscheiden een voorbeeld uit syntaxis 3 con 2 7 is hierboven afgebeeld bovendien is de kwaliteit van de illustraties slecht boom sommige toetstaken w erken ver w arring in de hand w at te denken van weinig gang bare uitdrukkingen zoals reizen per spoor 1 onder dit w oord staat ee n 26 de score voor d e juis te scorebere kening w orden in de h an d lei d in g aan w ij z ing en g e g even b ij de toetsta ken lexicon 4 en synta x is 4 w ordt ver l meld dat onder bepaalde voorwaarden andere antwoordmo ge lij k h e d e n d an aangeg even even eens g oe d gereken d mog en wo r d en bij d e overige toetstaken hebben d e gegeven ant woordmogelijkheden een min of meer dwin gend karakter zowel de produktieve als de re ceptieve toetsta ken bevatten echter opdrach rj ten met meerdere ons inziens juiste ant w oordmo g elijkheden en k ele voorbeelden uit lexicon 2 3 deze kinderen zijn met de bal aan het ter w ijl sommige toetstaken meer goede ant woordmogelijkheden op kunnen leveren zijn er andere onduidelijk wat gevolgen heeft voor de scoreberekening enkele voorbeelden syntaxis 1 5 zo het al zichtbaar is wie de sprekende is w ie de aangesprokene n is zijn blijft geheel onduidelijk i yr i i i 1 deze man is aan het a hij praat tegen haar b hij praat tegen hem c h ij praat teg en hen syntaxis 1 d e instructies op pagina 8 gaan ervan uit da t op de illustratie niet zichtbaar is waarom een handeling plaats vindt en dat een vra a g als w aarom li g t de man dus niet relevant zou zijn 2 d eze man is aan het h et systeem van meerkeuzevragen dat gehan teerd w ordt bij een deel van de toetstaken 27 wordt niet in de verantwoording of handlei noot ding toegelicht het is onduidelijk waarom soms 3 soms 4 alternatieven geboden wor l eren o f remedieren den de invloed van raden op de score ten aa nz i en van h et th eore t isch g ed eelte w illen w e nog ee n op m er k ing m ake n d e ter m d iag interpretatie blijft onbesproken nostisc h e to ets is in d e on d erwijslitera tuur een een aantal meerkeuze opdrachten biedt een al i ng e b urgerd b e g rip de c ombina t ie m e t de te r m ternatief dat misschien niet het beste ant re m e d ie r end l e s m ateriaal l ev ert echt er een dui woord is maar desondanks niet echt fout ze d elij k e ve r w ijzi ng n a ar d e m e d isc he wereld op ker voor cursisten op elementair niveau is het z olan g je d ie tw eed e taal nie t vol d oend e b e kunnen onderscheiden van het beste antwoord heers t be n je zie k en m oet er iets aan ged aan van een ander ook wel goed antwoord veel w ord e n de to et s ste lt de di agnose en h et voor te veel gevraagd geschreven r e m e d ierend m ater iaal is he t med icijn dat de willig e p atient maar heeft te sli kk en a ls e en d erg elij k e visie n iet b edo el d wordt is h et ko rt om het pakket maakt de belofte van z aa k d e z e te r m en zo s po ed i g mogelij k t e h e rz ien tweede taalonderw i js op maat niet waar er i s een a l g emeen pakket toets en en materialen literatuur same n ges teld dat v a nuit een eenzijd i ge vi si e o p taa l vaa r d i ghe i d en tweede taa l verwe rv ing is tw eede taalo n der wijs op maat ontwikkeld ju i st omdat het cito zo n gezag cito postbu s 1034 6801 mg a rn he m t el 085 h ebbend in st ituut is als het gaat om toetsen 52 1 111 prijs f 85 b es t elvr 36668 hadden we verwacht dat d i e we l goed i n e l kaar zouden z i tten n a echter zoveel haken en k a mp en p van een twee d e taal leren is de een h eid ve rbr e ken in les jrg 6 okt 1987 nr 3 1 o g e n g eco n st ate e rd te hebben vragen w ij ons af w a t d e betrouwbaa r he i d i s va n deze d i ag li tjens piet plaa ts en functie van grammaticale in no st i s c he toet sen s tructie in het intensie ve tweede taalon der wijs de recep tieve benadering nader beschou w d u ni versiteit van am ster d a m 198 4 street b rian v literact in theory and practice cam bridge university p ress 198 4 28 reactie op zoek de aardappels derdelen woordenschat en tekstbegrip een on derscheid gemaakt tussen cursisten die nog op de eerste plaats moet hier het volgende nauwelijks nederlands beheersen en cursisten worden rechtgezet het pakket tweede die zich op dit gebied reeds de meest basale taalonderwijs op maat dient dan wel besteld te vaardigheden hebben eigen gemaakt respec worden bij het cito maar zoals zowel op de tievelijk beginners en half gevorderden omslag als op ieder van de afzonderlijke delen staat vermeld is het totale pakket tot stand 2 het toetsen van grammaticale kennis gekomen in samenwerking met het werkver voor de meeste moedertaalsprekers op de ba band taal en minderheden van de letterenfa sisschool is expliciete aandacht voor de culteit van de katholieke universiteit brabant meeste grammaticale deelvaardigheden zoals kub het cito draagt hierbij de verantwoor die in de toets worden onderscheiden niet zo ding voor het toetsgedeelte en de kub voor relevant zij hebben die voor een groot deel het remedierende gedeelte aan beide gedeel successievelijk in de loop van hun taalontwik ten wordt evenveel belang gehecht keling verworven voor zowel kinderen als vol wassenen die het nederlands als tweede taal we willen hier achtereenvolgens op de belang leren t2 leerders ligt dat echter anders zij rijkste kritiekpunten van hofmeester en huls komen plotseling en meestal onvoorbereid in hof ingaan een nederlandse omgeving terecht omdat de ene grammaticale deelvaardigheid de andere 1 de doelgroep vooronderstelt klanken i woorden zinne n zoals uit de inleiding van de handleiding en de tekst is het zinvol na te gaan welke ze verantwoording blijkt is de toets in eerste in verworven hebben en ook lesmateriaal te ge stantie ontwikkeld voor het onderdeel neder bruiken dat onder meer specifiek gericht is op lands binnen de etc cursus nu is het een die deelvaardigheden zo n gestructureerde misvatting te denken dat de cursisten van de aanpak is des te noodzakelijker als men be etc opleiding zich voor wat hun vaardigheid in denkt hoe gering het contact is dat het nederlands betreft reeds op een niveau t2 teerders hebben met het nederlands in ver van gevorderden bevinden de praktijk wijst gelijking met t1 teerders bovendien blijken anders uit het is een utopie te veronderstel grammaticale regels met name voor een groot len dat cursisten hun belangen kunnen verde aantal volwassen t2 teerders veel houvast te digen bij de directie teamvergaderingen kun bieden daarmee is niet gezegd dat wij het nen volgen en vakliteratuur in het nederlands belang van een geintegreerde aanpak van kunnen bijhouden zonder de grondbeginselen grammaticale kennis en communicatieve func van het nederlands onder de knie te hebben ties in communicatieve situaties functioneel het pakket tweede taalonderwijs op maat is taalgebruik niet onderkennen in het remedie derhalve niet afgestemd op specifieke beroeps rende lesmateriaal worden dan ook allerlei uitoefeningen en daarmee samenhangend vak werkvormen in die richting geboden echter jargon maar is gericht op stimulering van de toets is een diagnostische toets en wil een grammaticale vaardigheden en woordenschat toets diagnostische waarde hebben dan dient die voorwaarden zijn om tot een zodanige be de beheersing van beperkte goed afgebaken heersing van het nederlands te komen dat de leerdoelen te worden vastgesteld een toets eventueel meer beroepsgericht taalonderwijs die zowel grammaticale kennis als kennis van mogelijk wordt het hanteren van de uitdruk communicatieve functies in communicatieve king tweede taalonderwijs op maat heeft dan situaties wil vaststellen zal desgevolg globale ook geen betrekking op het afstemmen van re informatie opleveren hieruit kunnen geen het onderwijs op specifieke beroepsuitoefenin specifieke aanwijzingen voor de inrichting van gen maar op het afstemmen van het onder het tweede taalonderwijs aan individuele cur wijs op het specifieke beheersingsniveau van sisten worden afgeleid bovendien is het niet algemene grammaticale basisvaardigheden van goed mogelijk om op een taalvaardigheidsni individuele of groepen cursisten dit wordt veau van beginners of half gevorderden toet zeer duidelijk in de handleiding aangegeven sen te construeren waarmee beheersing van ten aanzien van de grammaticale basisvaar functioneel taalgebruik kan worden vast digheden wordt binnen het pakket voor de on gesteld alleen al vanwege de nog 29 zeer beperkte woordenschat van cursisten centen nederlands van de etc opleidingen kunnen de meeste functionele spreek of voorgelegd en uitvoerig met hen door schrijfopdrachten niet worden voorgelegd gesproken op basis van hun commentaren zijn sommige opzetten van toetsonderdelen 3 afname van het pakke t gewijzigd opgaven vervallen of herzien en ten onrechte wordt in het commentaar van tekeningen verwijderd of aangepast hofmeester en huishof opgemerkt dat diag alle toetsen zijn voor definitieve uitgave nostisering van taalproblemen tijdens de cur ook steeds afgenomen bij cursisten en met sus niet nodig zou zijn omdat je als docent een aantal van hen doorgesproken hierbij wel merkt of een cursist consequent fouten is ook steeds gevraagd naar de duidelijk maakt in een bepaald taalonderdeel veel do heid en herkenbaarheid van de situaties op centen geven zelf aan dat zij wel merken dat de afbeeldingen zij bleken hier over het al bepaalde taalonderdelen niet beheerst worden gemeen geen problemen mee te ondervin maar dat zij vaak niet in staat zijn precies de den eerdere afbeeldingen met specifiek hiaten in beheersing te localiseren verder niet nederlandse culturele achtergronden moet hier opgemerkt worden dat de toets wel leidden tot stereotyperingen aangeraden degelijk gebruikt kan worden om bij aanvang werd deze te vervangen van de cursus een indeling in niveaugroepen te toetsen is iets anders dan les geven in maken dit levert bovendien direct al informa een toetssituatie worden foute antwoord tie op voor de inrichting van het onderwijs in keuzes fout gerekend op die manier kun de cursus handleiding p 18 tijdschrift basis nen immers taal problemen worden gesig educatie mei 1988 naleerd of gediagnostisceerd in een lessitu atie kunnen fouten uiteraard aanleiding 4 toetsopgaven en scoring zijn tot bespreking of discussie en daarmee gezien de geringe plaats die ons hier ter be taal gedrag uitlokken schikking staat is het niet mogelijk op alle af zonderlijke opmerkingen die hofmeester en 5 remediering huishof hierover maken in te gaan slechts men kan bezwaren hebben tegen de term re een aantal korte opmerkingen medie maar men moet dan wel bedenken dat op een paar honderd opgaven en afbeeldin de begrippen diagnose en remediering hand in gen in de hele toets is het best mogelijk hand gaan diagnose accepteren en remedie dat er een paar tussen zitten die niet voor afwijzen is niet consequent honderd procent aan de criteria van eendui digheid of duidelijkheid voldoen dat zullen l van de n bosch wij dan ook zeker niet ontkennen alle toet 1 wolfhagen sen zijn echter voor definitieve uitgave steeds ter beoordeling aan een groep do 30