Hoe draagt onderwijs bij aan beter en gemotiveerd begrijpend lezen? De auteurs bespreken in vijf delen vier bewezen instructieprincipes. In samenhang dragen die het best bij aan de motivatie en de vaardigheid. Principe 1: Bevorder de leesmotivatie.
Leesmotivatie en leesbegrip zijn onlosmakelijk verbonden (De Naeghel, Van Keer, Vansteenkiste, & Rosseel, 2012; Rogiers, Van Keer, & Merchie, 2020a). Een gemotiveerde lezer is vaak een betere lezer, maar het omgekeerde geldt ook (Van Steensel et al., 2016). Jammer genoeg blijken leerlingen steeds minder gemotiveerd om te lezen (De Smedt et al, 2020). Om in te spelen op de leesmotivatie van leerlingen, kan de Zelfdeterminatietheorie richtinggevend zijn. Volgens deze theorie kun je als leraar de leesmotivatie van leerlingen bevorderen door in te zetten op drie psychologische basisbehoeften van leerlingen: de behoefte aan autonomie (i.e., het gevoel hebben je eigen keuzes te kunnen maken), competentie (i.e., het gevoel hebben bekwaam te zijn om wat van je verwacht wordt tot een goed einde te brengen) en verbondenheid (i.e., het gevoel hebben geliefd te zijn, erbij te horen) (Ryan & Deci, 2020; Vansteenkiste et al., 2007). Voor dit thema schreven wij een apart hoofdstuk (volgt binnenkort.)
Naast het bevorderen van leesmotivatie, schuiven we nog drie instructieprincipes naar voor om het leesbegrip van leerlingen te bevorderen. Deze drie instructieprincipes bieden tevens kansen voor het verhogen van de leesmotivatie, aan de hand van de drie psychologische basisbehoeften:
1. Bied functionele leestaken aan die aansluiten bij de leef- en interessewereld van de leerlingen, wat het gevoel van autonomie vergroot (zie instructieprincipe 2). Zie ook het belang van authentieke taaltaken in dit handboek.
2. Bied expliciete instructie aan voor leesstrategieën. Dat zorgt voor een hoger competentiegevoel (zie instructieprincipe 3).
3. Stimuleer interactie tussen leerlingen. Dat heeft een positieve weerslag op het gevoel van verbondenheid (zie instructieprincipe 4).
Klik HIER voor de kennisclip leesdidactiek en een toelichting daarop.
Graag als volgt naar deze bijdrage verwijzen: Rogiers, M., Van Ammel, K., Bogaert, R. & Van Keer, H. (2020). Begrijpend lezen, Instructieprincipe 1: Bevorder de leesmotivatie. Didactiek Nederlands – Handboek. Geraadpleegd [datum] via [https://didactieknederlands.nl/handboek/2020/12/begrijpend-lezen-instructieprincipe-1-bevorder-de-leesmotivatie/]
Referenties
De Naeghel, J., Van Keer, H., Vansteenkiste, M., & Rosseel, Y. (2012). The relation between elementary students’ recreational and academic reading motivation, reading frequency, engagement, and comprehension: A self-determination theory perspective. Journal of Educational Psychology, 104(4), 1006–1021. Link.
De Smedt, F., Rogiers, A., Heirweg, S., Merchie, E., & Van Keer, H. (2020). Assessing and mapping reading and writing motivation in third to eight graders : a self-determination theory perspective. FRONTIERS IN PSYCHOLOGY, 11. Link.
Rogiers, A., Van Keer, H., & Merchie, E. (2020a). The profile of the skilled reader: An investigation into the role of intrinsic reading enjoyment and student characteristics. International Journal of Educational Research, 99(2020), 1-14. Link.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 61(April). Link.
Van Steensel, R., van der Sande, L., Bramer, W., & Arends, L. (2016). Effecten van leesmotivatie-interventies: Uitkomsten van een meta-analyse. Reviewstudie in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek Projectnummer 405-15-717
Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., & Lens, W. (2007). Willen, moeten en structuur: over het bevorderen van een optimaal leerproces. Begeleid Zelfstandig Leren, 16(37).
