Hoe draagt onderwijs bij aan beter en gemotiveerd begrijpend lezen? De auteurs bespreken in vijf delen vier bewezen instructieprincipes. In samenhang dragen die het best bij aan de motivatie en de vaardigheid. Principe 2: Besteed aandacht aan functioneel lezen.
Het creëren van een functionele leesomgeving is het tweede instructieprincipe voor effectief begrijpend-leesonderwijs (Houtveen, Steensel, & de la Rie, 2019; Merchie et al., 2019). In een functionele leesomgeving zet je het doel van het begripslezen in de verf. Teksten lees je immers niet zomaar. Wat is het leesdoel? Wat wil je te weten komen? Wat ga je doen met de informatie in de tekst? Door de functionaliteit van lezen expliciet aan te kaarten en in functionele leestaken te voorzien, bevorder je dat leerlingen actief en doelgericht aan de slag gaan. Tegelijkertijd ervaren leerlingen lezen dan als zinvol, wat hun motivatie om te lezen versterkt (Wigfield et al., 2016).
Voorzie leerlingen van authentieke en uitdagende leestaken. Dergelijke opdrachten leunen best aan bij de belangstellingswereld van je leerlingen, ook buiten de school. Dit impliceert dat de leesomgeving er voor elke klas en misschien wel voor elke leerling anders kan uitzien. Zo kun je leerlingen informatie laten lezen over een geplande uitstap, zoals een theaterbrochure of richtlijnen voor het nemen van de trein. Of combineer lezen en schrijven; het ene groepje schrijft bijvoorbeeld een tekst over een goocheltruc. Het geeft de tekst nadien door aan een ander groepje, dat over een andere goocheltruc schreef. Lukt het dat groepje om de goocheltrucs uit te voeren?
Dit was Principe 2: Besteed aandacht aan functioneel lezen.
Zie verder:
Principe 1: Bevorder de leesmotivatie,
Principe 3: Voorzie in expliciete strategie-instructie en
Principe 4: Stimuleer interactie tussen leerlingen.
Klik HIER voor de kennisclip leesdidactiek en een toelichting daarop.
Graag als volgt naar deze bijdrage verwijzen: Rogiers, M., Van Ammel, K., Bogaert, R. & Van Keer, H. (2020). Begrijpend lezen, Instructieprincipe 2: Besteed aandacht aan functioneel lezen. Didactiek Nederlands – Handboek. Geraadpleegd [datum] via [https://didactieknederlands.nl/handboek/2020/12/begrijpend-lezen-instructieprincipe-2-besteed-aandacht-aan-functioneel-lezen/]
Referenties
Houtveen, A. A. M., Steensel, R. C. M., & de la Rie, S. (2019). De vele kanten van leesbegrip: Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. Den Haag: NWO. Link.
Merchie, E., Gobyn, S., De Bruyne, E., De Smedt, F., Schiepers, M., Vanbuel, M., … & Van Keer, H. (2019). Effectieve, eigentijdse begrijpend leesdidactiek in het basisonderwijs. Wetenschappelijk eindrapport van een praktijkgerichte literatuurstudie. Brussel: Vlaamse Onderwijsraad. Link.
Wigfield, A., Gladstone, J. R., & Turci, L. (2016). Beyond cognition: reading motivation and reading comprehension.Child Development Perspectives, 10(3), 190–195. Link.
Auteurs:
Kim Van Ammel
Kim Van Ammel werkt sinds 2017 aan een doctoraatsstudie omtrent begrijpend lezen in het secundair/voortgezet onderwijs, met Hilde Van Keer als promotor. Haar eerste studies focusten op het in kaart brengen van de leesmotivatie, het leesstrategiegebruik en het leesbegrip van leerlingen en de leesinstructie van leraren. Verdere studies gaan na op welke manier de leesmotivatie en het leesbegrip van leerlingen in het beroepssecundair onderwijs bevorderd kunnen worden. Haar onderzoek is verbonden aan de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren van de Universiteit Gent.
Rielke Bogaert
Rielke Bogaert werkt sinds 2018 aan een doctoraatsstudie omtrent begrijpend lezen in het einde van het lager onderwijs (groep 7 en 8), met Hilde Van Keer als promotor en Emmelien Merchie als co-promotor. Dit doctoraatsonderzoek is verbonden met de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren van de Universiteit Gent. Binnen haar eerste onderzoeksluik focuste ze op hoe we het leesbegrip en strategiegebruik van leerlingen in kaart kunnen brengen. In het tweede onderzoeksluik wordt a.d.h.v. een gedifferentieerde interventiestudie nagegaan hoe de begrijpende leesvaardigheden, leesmotivatie en leesstrategiegebruik van alle leerlingen in groep 7 en 8 kunnen worden bevorderd.
Amélie Rogiers
Amélie Rogiers verdedigde haar doctoraatsproefschrift in 2019. In het kader van haar doctoraatsonderzoek bestudeerde ze het strategiegebruik van leerlingen in het secundair/voortgezet onderwijs bij het leren van informatieve teksten. Amélie onderzocht hoe we het strategiegebruik van leerlingen in kaart kunnen brengen en hoe we het kunnen bevorderen.
Momenteel gaat Amélie aan de slag als post-doctoraal onderzoeker binnen de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren (vakgroep Onderwijskunde, Universiteit Gent). Amélies huidige onderzoeksactiviteiten concentreren zich op het begrijpend lezen en de leesmotivatie van leerlingen in het beroepssecundair onderwijs. Daarnaast is Amélie als onderzoeker verbonden aan het expertisecentrum Sociale Innovatie van Hogeschool VIVES in Kortrijk.
Hilde Van Keer
Hilde Van Keer is hoogleraar aan de vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent en coördineert de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren. Haar onderzoek richt zich op drie hoofdthema's. Een eerste onderzoekslijn is gericht op interactieve onderwijsvormen. Vooral interactie en samenwerking tussen leerlingen staat daarbij centraal. Een tweede onderzoekslijn richt zich op de studie van zelfregulerend leren en de implementatie ervan in school- en klaspraktijk. De derde onderzoekslijn ten slotte richt zich op taalonderwijs. Binnen deze lijn komen thema's aan bod als begrijpend lezen, studerend lezen, leesmotivatie en leesbevordering, schrijfonderwijs, interactief voorlezen.