‘Als je geluk hebt is het een leuke spreekbeurt.’ Op zoek naar zinvol spreek- en luisteronderwijs.

m o nd elin g e taalvaardi ghei d moge n meedoen zeker als he t aangekondig recensi e d e onderwe rp hen bo eit ze komen dan dus voor hun lol st rengh eid en pre c ieze c ri t eri a v oorwaarden frank t hart voor h et slagen v a n di sc us s iele ss en mogen ge en nega tiev e faalangs t ve roorza k e n h e t als je geluk hebt is het sprek e n voor e en gro ep v an klasgenoten is e n blijft voor d e m eest en e en flinke klu s dus een leuke spreekbeurt h e t kli maat moet vrie nd elijk zijn v a ndaar ook d e splitsin g in kl ein e gr o e p e n d e mo ge op zoek naar zinvol spreek lijkh e id koffi e en th ee t e drinke n in d e do o r d e inl e id er in gelast e pauz e tu sse n inl e iding e n en luisteronderwijs disc u ss i e a lleen moge lijk m e t een e i gen loka al e n fac ili t eite n d e mo gelijkh eid tot he rkan sin g zo lan g daar tijd v o o r is h e t aa nbi e den va n d ee lo e fe ningen zod ra daar b e hoeft e aa n i s he t moge n uitno di ge n va n gast en bijvoor h el ge b o n se t re d spreken en luis tere n in de b ee ld u i t ee n andere gro ep of klas z ol ang d e twee d e fase ka t ern n r 1 4 t m 18 i n d e ree ks gro e p ni et t e gro ot wordt h e t z e er zorgvul studi e en ond e rzoek en sc he de slo 1995 dig e n zaakgeric ht gev e n van feed back door te b estelle n tegen kos tprij s o5 3 4 8 4 0 4 14 d e observator e n d e do c ent h et b e na d ruk k e n va n de zak en di e go e d ginge n in onz e sa me nl eving wordt veel b e la n g onz e e r va rin g i s da t e en g o e d v erlop e n ge hec ht a an de mondelinge v a ardi gh ed en inle iding e n di sc uss i e vee l v oldo e ning geve n kijk e r d e p ersonee lsa dve rt e nti es maar op n a h et gevoe l ie ts te ku nne n wa t van al ge m ee n vr aag h e t aan studi eadvi se urs va n h ogesc h o b e lan g is w a t meer opl ev e rt dat h et sc hool l en en univers ite it e n wi e zic hz elf ee n s ucces c ij fe r 6 7 of 8 vo lle carri er e heeft toege dac ht di e nt te kun voorwaard e is w e l ee n ont s p annen kli n en ove rl eggen te kunne n sam enw e rk en in m a at m et oog voor elk aar d e inle ider is teamverb and te kunn e n func ti o n e re n en t e imm ers voo r ee n goe de discu ssie a fha nke lijk b esc hikke n ove r z eer goe de c ommuni cati eve van de gro ep d a t v raagt wel ins p annin g vaa rdigh e d e n z o w el van de inl eider de ob se rv a nt d e he t i s al z o vaa k gez eg d in sc hri l co ntras t d ee ln e m ers al s v a n d e doce nt h e t vraagt hiermee s t aat d e a andac ht voor s pre ke n e n go e d e or ga nisati e de ee rs te j are n na intro luist eren in he t voor t gez e t onde rwij s v ee l du c ti e op sc hool een l a nge ad em i e dere l es sec ti es be p erke n zic h t ot ee n o nvoo rb ereid e van d e do cent ople tte ndhe id e n e nth o u s ias spreekb e urt of luis te rt o e t s of ze t oe t se n de m e ook tijd ens zijn dert igs t e disc uss i e o ve r mondelin ge v aardi gh e de n tijd en s he t sc hoo l l ega li seri ng van drugs maa r h e t le ve rt is ond erzoek lit e r a tuur o ve r d e o n geloof onz e ervari n g norma al fun c ti oneel o nde r waardi gh eid van dit s o o rt o nd e rwij s is a l wij s w a nt w a t je op sch ool lee rt e n buite n ge no eg gesc hreve n sc hool kunt to ep asse n l ever t minde r wee r sta nd e n r egelmatig v ee l pl ezi e r e n vee l g e lukkig zijn er ook do cente n di e h et va k vo ld o ening voor alle partij e n en ond e rw ij s ond e rdeel serieuze r ne me n gest e rkt door m a g b es t v oldo e ning geve n en ple zi erig zijn bijvoorbeeld h e t c v en rapport de k e rndo e l en e n m ethode n voor de basisvorming wo rdt zie vo o r ee n uitge breid e b esc hrijvin g v a n ons e r op vele sc hol en geexp eri me nt ee rd m et disc u ssi e onde rwij s ka re n l aarveld spreke n e n spree k en luis t e ronde rwijs d e tijdgees t is luis te ren in de twee de fase sp reekb eu rt e n discussie op h en zo nd e r mee r gu nsti g ges t e md didactic i h et li ba non lyce um in rott erdam studie e n die al j a re n pleit e n vo or mee r communicati e f onde rzoe k nr r s ensch ede slo 1 99 5 ond erwij s hebb e n bij de politi e k gehoo r 298 moer 1996 6 mo ndelinge taalvaardighei d gevonden recente onde rwijshe rv ormingen spreek en luisteronderwijs opnieuw vorm zijn daa rvan het bewijs ook in de voorstel wil geven len voor de tweede fase van de vakontwik op deze dri e aspecten de pr a ktijk de kelgroep nederlands neemt s preek e n luis didac tiek d e in spiratiebron zal ik hierna teronde rwij s een prominente plaats in wat dieper ingaan sommige docenten hebb e n a l tientalle n jaren het referaat de dis cu ssie of het debat in de katerne n hun programma opgenomen voor anderen zijn d e huidi g e ontwikke li ngen e e n duwtje in d e c ase studies door vijf verschillende onder de rug om te beginnen e en grot e groep zal zoekers zijn elk op dezelfde wijze uitgevo e rd e c hter met voors c h ri ften e n examen e i s en en b eschreven d e onderzo ek e r observeerde over de dre mp e l getrokke n mo e te n worden e en aantal lessen op het gebie d van spre ken wa arom eigenlijk ook deze docenten erken e n lui s teren en verzam elde informatie over de n e n h e t belang van de mond elinge va ardighe sc hool de s e c ti e ne de rland s e n h e t le e rplan de n z e zien echte r geen of onvoldoend e voor de bove nbouw xnv o en vw o tevens mogelijkh e de n om hun l ee rli nge n hi eri n te w erde n ee n of twee doc ente n geint erviewd onde rwijzen en daar wri ngt de schoen bij ove r he t s pre e k en lui s te rond e rwijs op een he t spre ek en luiste ro nde rwij s do c enten a antal sc holen zijn ook leerlin gen geinter hoeven niet o ve rtui g d te worden van de vi e wd noodzaak om sprek en e n luist ere n te trainen wi llemijn leen e ond e rzo cht d e gedo c u e r i s behoefte aan materia al dat aantoont dat m e ntee rd e groepsdi sc us s i e op he t pierson zulk e training ook m oge lijk i s co llege in d en bosc h de el 1 4 het libanon op aanvraag van onder ande r e de von he eft lyceum in rotterdam we rd door ka ren de slo in de bovenbouw van het voortgezet laa rveld b e zo c ht die daar d e sp ree kb e urt e n ond e rwij s ee n a ant al ca se s tudi es uitgevo erd dis cus si e ob se rv ee rde deel 15 in d e el 1 6 die allereerst duidelijk m ak en zinvol spr e ek do e t jan boland versl ag van d e wijz e wa arop en luis t eronderwij s i s mogelijk door de prese nte re n disc uss i ere n en n o tul e r e n o p d e pr a ktijk op e en zevental scholen voor voo rt sc holengem eensch ap winkle r p ri ns in ve en gezet onderwijs t e be s tud e ren wil de slo da m worden geoefend martien de boer uite indelijk een le erplan voor s preken en bes preekt in deel 17 he t de bat op de scholen luis te ren ontwikkelen dat gebruikt kan wor geme en s chap huizenmaat in huizen en hel d en in het ni e uwe tweede faseond e rwijs ge bon n et be sc hrijft zijn obs e rvaties van t ri o de case studies zijn echt er nu a l gepubli s preekbeurt deba t en disc u ss i e op het mon c e erd omdat de uitvo erige praktijkbesch rij t ess ori lyc eum h e rman jordan in zeis t deel vinge n doc enten op ander e s chole n kunnen t 8 in s pir ere n d e kate rn e n hebb e n a lle d ez elfde opbouw e erst worden de school s e c ti e en de geinter inmidd e l s zijn vijf van de z even cases gepu vie wde do ce nten beschrev en d an volgt e en bli c eerd in de reeks studie e n o nderzoek num besc hrijving van het bov enbouwprogramma m ers 1 4 tot en met 1 8 same n gev en ze een en het sc hoolonderzo ek waarbij de nadruk b e eld van d e huidige praktijk van het spree k li gt op het spree k en luisteronderwij s deze en lui s t e rond e rwijs waa ri n iedereen c on s ta hoofds tukken worden v aak geillustreerd met teert d a t leerlingen gemotivee rd zijn voor dit bijvoorb eeld kopie e n van h e t sc hoolonder vakonderde e l en dat h et b ecijfe r e n een pro zo e kr egl e m e nt ins tructie s v oor he t debat of bl e em i s ze l a ten zi e n in we lk e vorm spreek l es mat eri aa l over argume nte re n hi erna volgt en lui s teronderwijs r e ali s eerbaar is volg e ns een ve rslag van het do ce nt e ninte rview en de ze docenten vooral door ve el doen voor een nauwge zette be sc hrijving van de zes de elvaardigheids training een duidelijke leer tot vijftien geob s e rveerde lesse n en s chool lijn en expliciet geformuleerde leere ffecten onderzo e ken in enkele gev alle n aangevuld lijkt in hun didactiek minde r ruimte te zijn met het verslag van een le e rlinginte rview tenslotte vo rme n ze ee n fraai klankbo r d e n elk katern eindigt met e en hoofdstuk inspiratiebron voor de doc e nt die zijn sam e nvattingen en con clusie s hier blijken 1996 6 moer 299 mondelinge taalvaardighei d de vijf onde rzoekers ove ri gen s elk hun eigen gesprek zoals da t op het paulu s lyceum in definitie van conclusie te h ebben martien tilburg wordt onderwezen zie ook hans de boer gaat h e t verst en beoordeelt het door goosen opinierende gesprekken in de haar waargenomen onderwijs met uitspraken bovenbouw havo vwo moe r 1995 2 als d e component informati e vers trekken behalve door d e ze diversiteit in spr e ek en komt in de door mij bijgewoonde debatt en ges p rek svormen ond ersch e i den de on d er en di s cuss i es beter tot zijn r e cht dan de zochte schol en zi c h nog door l eerlingen al compon e nt argumenteren of overtuigen dan niet voorb ere id te lat e n di sc uss i e ren e n de noem er betoge nde duo spreekbeurt is d e battere n s oms a an de hand v an uitvoeri ge wellicht adequater voor h et spr e ekonde rwij s documentatiemappen maar ook d e wijze op huizenmaat dit soo rt l essen vormen waarop leerlinge n worden voorb er eid ver naar mijn s maak een uitst ekend voorbeeld sc hilt sterk op het pi erson colle ge bijvoor van z elfs tandig leren e n lere n l e ren he t b e eld be stude r e n d e le erlinge n eers t vid e o lijkt mij ni e t w e ns elijk om in he t schoolon band en d e rond e v a n witt e m a n en krij ge n derzoek leerlingen zo uit ee nlop ende opdr ach z e instru ctie in v ra agtechni e ke n maar de t en d e l ee rlingen kunn e n kie ze n tu s sen een docente n van de s c hol e ngem ee ns ch a p wink de bat of een discu ss i e fth te lat en uitvoeren ler p ri ns lat en h e t bij e en global e bes chrijving helge bo ns et stelt zich wat b e scheid en er ho e de di sc uss ie dient te verlop en en d e op hij g ee ft e e n samenvatting waa ri n hij ook a a nbeveling maak e en bri efj e m e t a ant e ke ve rte lt wat hij nie t h eeft waargenomen maar ningen zij h echten echter weer ze e r ve el s y st e ma ti sch des tilleren va n l ee r e ffe cte n daar waard e a an d e evaluati e aan d e hand van ui t d oor bij voorbee ld aan de observa t or te uit v o erige beoo rd elingsformulie r e n op scho vrag en wat hij of zij d e geo b servee rde leer l e nge me e n sc h ap huizenm aat is d e n a b es pre ling zou advis ere n of door aan de b e wu ste king volgens d e ond erzoeker jui st romm eli g leerling t e vragen wat le e r j e hi er nu v a n en zonder lijn he b ik nie t gezien ook do e t hij voorzichti d e ze enorme v erschillen in aanpak verhin ge uitsprak en schattingen ov er he t niv e au dere n niet dat alle do ce nten claim e n dat hun d e l ee rlinge n we rke n go ed sa men de l e erlingen in de loop v a n tw ee of dri e jaar lee rlin ge n tone n e en redelijk e vaardigh e id in duide lijk e vorderi n ge n ma k e n op h et gebi e d he t argume nt e re n tijde ns d e ba t e n disc u ss i e van de mond e lin ge vaardighe den ook de al s enige voe gt bonset e e n hoofdstuk aan onderzo ek e rs c ons tate r e n da t lee rlin ge n heel knopings pu n ten v oor le e rplanontwikkeling aardige pre s tati es le veren dat d e pr es ta t i es aan zijn s tudie toe hij pl e it hieri n bijvoor me e stal red e lijk zijn blijkbaar i s er niet een b eeld v o or he t invoeren v a n l e ge stoelen in zaligmakende aanpak v an h et spr ee k en ee n di sc us sie w a arop af en to e ee n le erlin g lui steronderwij s els ho geweg do ce nt e aan uit h e t publi ek mag plaatsnem en sc h o l engemee nsc hap huiz enmaa t z egt hie r k ar e n laa rveld houdt zic h he t m e e st op de ov er als j e ge we nd bent om in ee n klas h ee l vlakte e n b ep erkt zi ch tot een samenvattin g gestructureerd t e we rken dan moe t j e dat waari n d e zinsnede vol ge ns d e doc enten o ok bij d e de batt en zo do en j e mo e t het op v e elvuldig te rugkeert jouw mani e r make n ik kan ni e t z egge n h et moe t op d ez e mani e r de praktij k naast d e v e rschi lle n sprin g t ee n aa ntal ove r w a t onmidd elijk opvalt als j e de tit el s van de e enkom s t e n st e rk in h e t oog kat e rnen na as t elk a ar zet is de grote v ersc he i veel van de geinte rviewd e doc ente n geven denh eid bi n nen het spree k e n luiste ronder uit s luite nd of voorna m e lijk l es in d e boven wijs en b e halve d e reeds ge no e mde spre ek bouw binnen d e sectie be s taat een duidelijk e b e u rt di sc u s si e en debat ond e rscheiden de s c h eiding tus s en het eers te e n twe edegraads do ce nt e n oo k nog d e minispre ekbeu rt he t gebied v a ak zijn er geen duidelijk e afsprak e n inte rvie w e n de presentatie al d a n nie t gemaakt over spre ek en lui s teronderwij s in gevolgd do o r e en di sc us si e in deel t9 zal d e onderbouw e n weten d e bove nbouw e en verslag v ersc hijnen v an h e t opinier end docenten nie t go e d wat er in d e o nde rbouw 300 moer 1996 6 mondeli nge taalvaa rdig h ei d gebeurt bij klaas hebben ze wel iets geleerd zu ll en do centen uit e indelijk ook de organisa over monoloog en bij niek doen ze iets aan tie en evaluatie aan hun leerlingen moeten interviewen van een duidelijke opbouw toeve rtrouwe n het lee rpla n dient praktisch e een l eerlijn is geen sprak e met onze in suggesties te b evatt e n om de s tap van e valua s truc ties t e n cils sta rt en w e eigenlijk weer bij tie naar opnie uw do e n te make n er di ent nul ove rigens heeft de basisvorming op een een disc ussie op gang te komen over de aantal scholen de aanz et gegeven om spreken waarde en d e fun c tie van het bec ijferen van en luis teren in de onderbouw te stroomlij mond e linge vaardigheden we ll i c ht uitmon nen dend in een min of me er objectie f te hanter en d e docent vervult altijd e en c entrale rol s coreformuli er ong eac ht of er spree kb e u rte n discuss i es of d eb a tte n ge o efend word en in de e e rste plaa t s zonde r dat de case s tudies daar aanle iding organise e rt de docent h et lesve rloop kom en toe gav en is een ander a s p ec t inmiddels jullie hier zitten wil jij ob serveren maar verde r onderzoc ht all e docenten i s gevra agd hij l eidt ook d e nab es preking op geen van naar hun oord eel over de pres taties van de onderzoc hte schol e n we rken de leerling en all ochton e l eerlingen voorzov er men ver tijd e n s e en les in gro eps ve rband of nem e n ze sc hil zag iets langer nadenken mind er cor ze lfs t a ndig de ob s ervatie en evalu a tie voor rec t formul eren s peelde dat gee n rol van hun re ke ning betekeni s voor hun mondeling e va a rdighe doc e nten h ebb en mo eite me t het s ystema de n het is daarom opva llend dat kare n ti sch evalueren van mondelinge vaardigh e laa rv eld in haar s tudie discu ss ieprestati es van d e n hoewel de e valua tie beter verloopt als nt2 leerders in de bo ve nbo uw va n ha vo e n vwo leerlingen geri chte ob se rvatieopdracht e n he b studie en onderzoek deel 22 cons t ateert b e n gekre gen en liefst ook een observ a ti e dat in het l e erplan en lesmate riaal voor formuli e r blijft de ev a luatie vaak s tek en in s preken en luis tere n aanda c ht di e nt t e zijn wat vond je e rvan in plaat s van wat heb v oor vermind e rin g va n s pr eek a n g st en of j e ervan geleerd ho e kun je dit ve rb et e onze kerhe id ov er taalvaardigh e id bij l eerlin re n gen en zov ee l moge lijk bij g edragen di e nt te het becijferen vinde n alle docenten ee n worde n a an de ve rminderin g van individue probl eem wat is j e ijkpunt wanneer i s iet s le taaltekorte n bij tweede taalleerd e rs p voldoe nde ieder formulee rt zijn eigen ri cht ioi lijn en die s oms lijnrec ht tegenover elkaar blijk en te staan ik vind h e t ook niet e erlijk de didactiek om med e lee rlinge n ve rantwoordelijkh eid te ge v en voor h e t c ijfe r dat vind ik gem ee n wie de vijf c a se studies lee st krij gt ee n aardig z egt el s hoge w eg van schole nge m ee ns chap b ee ld van d e gangb ar e didac ti e k voor spre ek huizenmaat ma ar op het libanon ly c eum e n lui s terond erwijs helge bon se t om s chrijft midd elt de docent zijn c ijfer meestal me t dat het als lere n door doen praten over dat van de l e erling e n en geef je een individu e el doen cijfer of e e n groepscijfe r probeer je obje c ti e f slechts op twee s c holen word en d ee lvaar de prestatie s te beoord el e n of is het cijfer ook digheden ond e rweze n de le e rlinge n bestu ee n s ubjectie f midd e l om l eerlingen t e s timu der e n argum entatietheo rie re torische truc s leren w e egt de pr e s e ntatie e ve n zwaar al s d e vraagte c hni e ken e n video opna me n v a n de inhoud en de voorbe r e iding mo e te n l eerlin batt en en disc uss i es op schol en ge m e en s chap gen de mogelijkh eid krijg e n om te h e rkan huizenmaa t wordt hiermee ook ge oefend in s en rollenspelen de docenten van d e and ere aan a lle boveng eno e mde punten zal e en drie s cholen hechten mind e r waarde aan door de slo te ontwikkelen leerplan spre ken het train e n van d e elvaardighed e n bijvoor e n luis tere n aandacht moete n besteden het beeld omdat d e wa arde van h e t s preek en onderwijs in de onderbouw mag niet onbe luisteronderwij s juis t zit in h e t uitvo eren sproken blijven voor onderwijs dat pa s t van een volledi ge afgerond e t a ak of ze binn en het studiehuis van de tweed e fase wet e n ni e t goed hoe de mond e linge vaar 1996 6 m o er 301 mondelinge taalvaardighei d digheden in onderdelen kunnen worden op de vraag ov er welke vaardigheden een ge s plitst docent moet beschikken om spreek en luis sommige docenten eisen een uitvoe ri ge teronderwijs te kunnen geven antwoorden voorbereiding van hun leerlingen in de de d ocen te n opvalle nd eensgezi nd j e moe t vorm van een docum e ntatiemap hie rin ver kunnen organiseren zowel op jaarbasis een zamelen le e rlingen artikelen over hun onder planning maken w aari n alle leerlingen even w e rp op sommige s cholen r esulterend in een veel aan bod komen als binnen d e les de sch ri ftelijk betoog zo voorkome n ze dat een procedur e s voor d e lee rlingen inzicht e lijk dis c u ssie verzandt omdat de s pre kers te w e i maken taken v e rdelen en de tijd l a ten nig ke nni s van zaken hebb en er zijn e c hte r bewaken je moet ook de juis te sfeer sc hep ook secti es die bewu s t kiezen voor de onvoor pen een sfeer waa ri n leerlingen zich veilig bereide disc us sie bijvoorbe e ld naar aanlei voelen e n opbouwend e k ri ti e k op elkaar ding van e en s preekb e u rt van een klasge geven daarbij pa s t dat je zelf t e ge n wat noot om vooraf uit he t hoofd gel eerde rommeligheid moet kunne n natuurlijk g espre kk e n g een kans t e geve n e e n aardige moet de do c ent zelf goe d kunn e n ob s erve re n tuss en v orm wordt ge h a nt e erd door p eter e n evalu e ren he t leiden van zo n nabes pre coebergh van h et montesso ri lyceum her king is een op zichzelf staande vaardigheid man jordan nadat d ri e sprekers een ste lling altijd dient de do c ent zich als b ege le ide r op te hebb e n inge leid en van voors en t egens ste llen iemand die na a st de leerli ngen staat hebb e n voorzien disc uss i ere n zeven klasge h en stimule e rt en groep sprocesse n in gang not e n ov er deze st elling in de kri ng staan zet d e do centen van de schole ngemeen twee l ege sto e len waar ied eree n di e zi ch in de sc hap winkler p ri ns noeme n daarom als di sc u ssi e wil men gen kan plaa ts n e me n d e aparte vaa rdigh eid de docent mo e t red elijk drie inl e id ers maken hi ervan gra ag gebruik zijn bereid zijn tot luisteren tot overl eg met om hun me e rkennis te tonen leerlingen de nadruk ligt bij a lle onde rzochte sc holen natuurlijk stell en a lle geinterviewde docen op d e uitv oeri n g e n n a bes pre kin g op de en e te n zi ch tot do e l da t de mond elinge vaardig s chool n e me n a ll e leerling e n in de loop van h eden van hun l eerlingen toenem en da ar tw ee jaar dee l aan tw e e ge do c ume nt eerde naa st noemen ze ec hte r ook ande r e do el s tel di sc u ssi es op de a nder e n e m e n ze jaarlijk s lin gen l ee rlin gen v e rwerv en e n v e rwerken de el a a n v ee rtien onvoorbe r e ide discus si es i nfo rma tie ui t voor hen ni e u we bronnen en l e id en z e d e vijftiende dit mo e te n de leerlingen gaan me e r nadenken over all erlei belangrijks te leermome nten vormen niet in m a atsc happelijke vraagstukken leerli ngen be he t minst vanwege de nab es preking over reiden zich z elfstandig voor leerli n ge n leren het alge me e n zijn leerlinge n goed gemoti samenwerken e n dragen ver antwoordelijk ve e rd vo or ond erwijs in s preken e n luistere n h eid ten opzic hte v a n gro e psl e den met name ook tijde n s de evaluati e ton e n z e zich b e trok d e ze s ociale vaardigh e de n sp e le n voor v e el ken en z e blijken zo ervaren de mee s te do c enten een belangrijke rol do ce nten go ed te kunn e n ob serve ren nie t all een door z elf doen ma ar ook door het je kunt je afvragen of spreek en lui s teron observere n en beoorde l e n van kla s genot en derwij s is w eggel egd voor ee n b e paald ty pe wordt hier gelee rd in dez e vorm p a st spreek do cent de s oci a al ingestelde b e geleider of e n lui ste ronderwij s uit s te ke nd in h e t studie dat alle eer s teg rad ers zic h bov en ge noemde hui s v a n d e twe e de f ase vaa rdighede n via bijscholing zulle n kunnen op een aantal s chol en wordt het traj ec t v e rwerve n voorb ere id e n doen evalueren afgesloten de hi e rbo ve n ges c hets te didac tiek ro ept m e t een sc hrijfopdr a cht d e lee rlingen moe nog ande re vragen op welke plaats moet in ten dan een dis c ussie notulere n ee n jury rap he t spre e k en luisteronde rwij s voor het port of een journali s ti e k verslag schrijven op train en van d eelvaardigheden worden inge deze wijz e wil de doce nt de mondelinge ruimd al s dit e en se ri eus onderdeel moet vaardigh e d e n met d e s chrijfvaardigheid inte worden is er in elk geval grote b ehoefte aa n greren go e d les mat eriaal the ori e die ook voor de 302 moer 1996 6 mondelinge taalvaardighei d h a vist to egankelijk is e n videofr agm enten ee n verz a meling l es idee e n maar kunn e n ook met observatieopdrachten gebruikt worden om met d e se c tie een leer en als tijdens de fa s en doen en praten over plan op te s telle n met name d e wijze waarop doen de belangrijkste leermomenten optre de docenten hun keuzes in de inte rviews den aan welke voorwaarden moeten dez e onderbouwe n bie dt vold oen d e stof voo r een fa s en dan v oldoen voor ee n maximaal leer a a ntal intere ss ant e di sc ussi es binnen d e e i ge n effec t se ctie zo ze g t g e rt h e ndrik s van he t lib a het kopp ele n van een do cumenta tiemap non lyceum over het debat als to e tsings betoog e n notulen aan ee n di s cu ssie lijkt me vorm vinden we h e m mind e r bruikba a r en e e n verstandige keuze di e navolgin g ver denk ik ook la s ti ger voor iedere e n ik d e nk dient ho e me e r j e d e mondelinge e n schrif da t je d e l ee rlingen m akkelijk e r ov e r de ze telijke vaardi gheden in j e l essen int egree rt dre mpel de di sc uss ie f tx tre kt dan dat j e z e ho e duidelijk er le e rlingen de over ee nkom blootstelt aan e cht debatte re n met observ ato s ten zoal s d e opbouw van een argum e ntati e r e n en scoren op punten e n op a rgum e nte n e n v e rs chillen bijvoorb ee ld de toeg evo egde op he t mont ess orilyce um herman jordan i s waa rd e van li c haam s ta a l e n inton atie ontde k ee n andere afw e ging gemaakt irm a va n nieu k e n bov endi en le vert integrati e onmisk e n we nhuijs e n h e t d e b at won omdat het h e t ba a r tijdwins t op tijd s probleem b e t er oploste dan de s preek b eurt plus gro epsdiscussie fth j maa r ook de inspiratiebron omdat het e e n ove rzicht elijk e r vorm gev on d e n werd dan d e di scussie zo a ls g e zegd la t en d e ca se s tudi es zi c h ook l e z e n als e en in spirati e bron d e uitvo e rige als d e cas e s tudi es iet s duid elijk ma ken is het interview s en lesbeschrijvinge n st e llen j e in we l dat spr eken en luisteren onderwezen kan s taat om d e pr a ktijk van vijf sc hol e n en e en worden dit pr a ktijkoverzic ht ge eft hoop op ti ent al do ce nten te verge lijken met d e jouwe ee n goed e invullin g van dit vakond erdeel in me t wi e zit je on g evee r op e en lijn waarom d e tw e ed e f ase wie wil gaa n e xp e rim ente hebben z e op die sc hool voor h e t debat r en met d e nie uw e doelen di e d e vakontwik gekoz e n hoe gaat d e z e docent om met kelgroep ne de rlands heeft ge formuleerd zal le erlinge n di e ni e t kom e n opd a ge n voor ee n ontdekken dat vel e w e g e n naar rom e leid e n dis cu ssie to ch ligt het voor de hand dat ni e t e lk e omdat elke sc hool h e t onderwij s and e rs aanpak eve n s u cces vol is h e t is nu aa n de slo heeft ingevuld beschik j e a l s l e zer over een om op basi s v an deze case studi es een l ee rpl a n keur aan lesidee e n di e zi ch in de praktijk spre k e n en luisteren op t e s t ell e n dat zinvol b ewezen hebb e n alle voorzien van een on s preek en lui ste ronderwij s voor een grote d erbouwing en e e n aantal praktijkbe schrij groep docent e n bereikba a r ma a kt ving e n zo h e b ik me voorge nomen om m e t ik betwijfe l o f e lke do ce nt zi ch a ls bege l e i de pr esent ati e letterkunde v an h e t lib a non de r kan op s t elle n die t egen w at romm e li g ly ce um te g a a n exp e rime nteren groepjes heid kan mi ssc hien is he t tweede fa s eon van twee of drie l eerlinge n vertellen dan derwijs ni e t voor iedere e n w egg elegd in e lk gedurend e 3 0 a 4 0 minut e n over een le t g e val wil ik d e medewerk er s van d e slo te rkundige fi g uur uit d e z ev enti e nd e of advi ser e n om zow el voor d e m ee r impro v i se achttiend e ee uw hun informati e vormt re nde do c ent als v oor d e s t e rk structure r e nde tevens stof voor e e n literatuurrep e titie de do c ent bruikbar e informatie in het l ee rplan trio s pre ekbeurt van het monte s sorily ce um op te n emen want de weg die je al s do c ent herman jordan m et de l ege sto e len wil ik of s ectie kiest moet aansluiten bij je ov e ri ge ze ker gaan invo e ren ve rd e r h e b ik met onderwij s zo je wilt bij j e p e rs oonlijkh e id plezier de tru c endoo s g e l e zen een ve rzam e ling ges prek s ma nipulati es waa rop de l e erlin g en van het lib a non ly c eum attent worden g emaakt d e praktijkbesc hrijving e n bi e den ni e t a lleen 1996 6 moer 303