Deze lessenreeks wil leerlingen leren divergent te denken. Leerlingen schrijven elke les een korte tekst. Telkens komt er een ander aspect van het schrijven van korte verhalen aan de orde en oefenen leerlingen het divergente denken. De lessen zijn op haalbaarheid en effectiviteit getoetst. De artikelen daarover zijn ingediend, zodra die beschikbaar komen voegen we…
Lees verderBijdrages in Beproefde Lessen Nederlands
Schrijfonderwijsprogramma Taalonderwijs in Ontwikkeling (TiO)
TiO-schrijven is een digitaal ondersteund schrijfprogramma voor leerlingen vanaf groep 8 van het basisonderwijs, ontwikkeld door Bok (1998; 2012). TiO staat voor Taalonderwijs in Ontwikkeling. Het programma wordt niet alleen in het basisonderwijs, maar ook in het voortgezet onderwijs gebruikt. ‘Oefening baart kunst’ en ‘leren door doen’ zijn belangrijke uitgangspunten van TiO: door veel te…
Lees verderOnderwijs in schrijfstrategieën
In dit hoofdstuk beschrijven Braaksma en Janssen de leerstof en didactiek van effectief gebleken onderwijsprogramma’s in strategieonderwijs in de Verenigde Staten van America. Plannen, structureren, formuleren en reviseren zijn belangrijke fasen in het schrijfproces, waar veel leerlingen in het voortgezet of secundair onderwijs moeite mee hebben. Zo is het niet ongewoon dat leerlingen hun tekst…
Lees verderSchrijfonderwijs gericht op productgerichte doelstellingen
Een didactiek die productgerichte doelstellingen vooropstelt, kan een antwoord bieden op de oppervlakkige revisiegewoontes van leerlingen. In productgerichte doelendidactiek krijgen de leerlingen één of meer concrete doelen voorgeschoteld waaraan hun schrijfproduct moet voldoen. Deze doelen kunnen naargelang de situatie sterk variëren. De doelen kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het integreren van specifieke structuurelementen of de…
Lees verderLeren samenvatten
De cognitieve processen die plaats vinden tijdens het leren lezen en schrijven zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat wanneer schrijvers over efficiënte vaardigheden beschikken om leesteksten samen te vatten, ze ook op efficiënte wijze informatie beknopt en accuraat kunnen weergeven in eigen schrijfteksten. Meer bepaald blijkt dat een effectieve samenvattingsdidactiek de…
Lees verderOnderzoekend leren
Over onderzoekend leren heeft George Hillocks (1982, 1986, 1995), een Amerikaans onderzoeker naar schrijfonderwijs, veel gepubliceerd. Centraal staan inhoudsvinding, informatie verzamelen en kennis verdiepen over het onderwerp voordat begonnen wordt met schrijven. Bij onderzoekend leren krijgt de leerling niet ‘simpelweg’ documentatie aangeboden, of de opdracht zelf teksten te zoeken over het onderwerp, maar ontwikkelt de…
Lees verderModelteksten bestuderen
Modelstudie is een lees-schrijfmethode, waarbij er vanuit wordt gegaan dat “goed voorbeeld goed doet volgen”. Voor het schrijven lezen leerlingen modelteksten van goede schrijvers (of verbeterde eigen teksten), waarna zij de kenmerken van deze modelteksten in eigen teksten leren toepassen. De benadering is niet nieuw; imitatie van modellen werd al in de klassieke oudheid gebruikt…
Lees verderZinsconstructie
Uit onderzoek blijkt dat er drie basisprocessen centraal staan tijdens het schrijfproces. Naast de planning en revisie is ook het genereren van teksten van essentieel belang wanneer leerlingen een tekst willen schrijven. Tekstgeneratie is gericht op het vertalen van ideeën in talige representaties (vb. grammaticaal correcte zinnen). Het genereren van tekst is een complexe activiteit,…
Lees verderHet combineren van zinnen
Het combineren van zinnen (‘sentence combining’ in de Engelstalige onderzoeksliteratuur) is een instructievorm waarbij leerlingen geleerd wordt om meer complexe en geavanceerde zinnen te construeren; hierbij worden oefeningen gebruikt waarin twee of meer ‘basiszinnen’ gecombineerd worden tot een enkele zin. Deze instructievorm wordt veelvuldig toegepast en onderzocht in het basisonderwijs.
Lees verderSchrijfonderwijsprogramma Leren schrijven met peer response
In 1993 publiceerde de SLO Schrijven leren, een leergang schrijven van teksten in de basisschool (Hoogeveen, 1993). De leergang bevatte geen uitgewerkte lessen of lesmateriaal, maar bestond uit een didactisch kader en instructies voor leerkrachten voor het zelf ontwerpen van schrijflessen. Het didactische model omvatte vijf fasen: 1) oriëntatie op de schrijftaak, 2) schrijfopdracht, 3)…
Lees verder