Het blijft puzzelen. Leervaardigheden in het onderwijs.

organisatie in de klas gaat het boek nauwe recensi e lijks in tot slot jet peekel jeene wij zijn van mening dat mondelinge taalvaardig heid nederlands over het algemeen genomen het blijft puzzele n een aanwinst is voor het spreek en luisteron derwijs in de bovenbouw van xnvo en vwo leervaardigheden in het het boek voorziet zeer zeker in een behoefte wij vrezen echter dat docenten nederlands onderwis die de richtlijnen voor de lespraktijk willen volgen zullen ondervinden dat er het een en ander ontbreekt in de voorstellen met name voor de oefenfase zijn de voorstellen en richt lijnen soms te algemeen en te weinig concreet mariet hattink en e lla bohnenn handleiding er wordt soms teveel aan de fantasie en des en sch ema leervaardigheden amersfoort sv e kundigheid van de docent zelf overgelaten bestelnummer 2 1 48 f 14 inclusief portokosten daarnaast zullen docenten ongetwijfeld erva set van zo schema s bestelnummer zi s o fr4 ren dat mondelinge taalvaardigheid nederlands over het algemeen veel te weinig leerlingge richt is in het boek is geen aandacht voor het beschrijving leren van de individuele leerling misschien is dat de reden dat ook de tweede taalleerders wanneer er stagnaties optreden bij het leren vergeten zijn van een taal wanneer een cursist niet verder komt in de cursus rekenen wanneer een cur literatuur sus sociale vaardigheden niet voldoende aan slaat bij een groep kan de oorzaak soms ge lammers h de impasse in het onderwijs in de vonden worden in een tekort aan leervaardig mondelinge vaardigheden in spi egel i i heden bij de cursisten een instrument om 1 993 nr 3 p 9 33 lee rvaardigheden te toetsen kan handig zijn om tekorten op te sporen bij het landelijk studie en ontwikkelings centrum volwasseneneducatie sve te amers foort is i n maart 1994 het schema leervaardig heden met handleiding verschenen deze pu blikatie valt binnen het kader van het project instroom en voortgangsbegeleiding en is een aanvulling op de map die ook de titel in stroom en voortgangsbegeleiding draagt het schema bestaat uit een lijst met ste llin gen verdeeld over vijf onderwerpen leerge drag concentratievermogen en geheugen in formatieverwerving en verwerking evaluatie en or ga nisatie de docent kruist bij elk van deze stellingen aan of deze al dan niet van toepassing is op een bepaalde door die docent geobse rveerde cursist zie afbeelding i voor een voorbeeld van deze stellingen in de bijbehorende handleiding vinden we de verantwoording daarnaast wordt daarin het gebruik van het schema uitgelegd met 1994 6 moer 335 specifieke aanwijzingen voor docenten ook de docent vult voor iedere cursist een sche wordt uitgelegd wat precies bedoeld wordt ma in er is in het schema ruimte om drie keer met de term leervaardigheden in relatie tot antwoord te geven op de ste ll ingen de studievaardigheden studievaardigheden heb beoordelaar geeft zelf aan over welke periode ben vooral te maken met onderstrepen samen de beoordeling gaat dat zou dus bijvoorbeeld vatten en oorzaak gevolg schema s maken bij de instroom halverwege en aan het eind leervaardigheden beslaan een breder terrein van het jaar kunnen zijn en hebben betrekking op bovenstaande vijf aspecten waar studievaardigheden vooral be een observ atie aan de hand van het schema trekking hebben op taalvaardigheid zijn de kan een rol spelen bij het bepalen of een cur leervaardigheden van toepassing op all e vakken sist een behoorlijke kans van slagen zal hebben in een bepaalde cursus de mate van lee rvaar het s chema digheid kan hierbij van belang zijn maar ook kan het helpen bij het opsporen van oorzaken het schema leervaardigheden sluit aan bij de als een cursist niet mee kan komen in een doelen voor leervaardigheden zoals geformu groep een gebrek aan leervaardigheid kan im leerd in doele n sociale kennis e n vaardighe den mers zo n oorzaak zijn als dat het geval is van den berg r99r hoofdstuk 3 4 het kan hebben nog meer lessen bijlessen extra vak gebruikt worden in groepen meertaligen en oefeningen nog maar eens een oefening op de groepen nederlandstaligen voor verschillende computer et cetera niet het gewenste resultaat vakken taal rekenen sociale kennis maat zij geven geen oplossing voor het probleem schappij orientatie in het schema wordt bijvoorbeeld gekeken of het is het eerste schema dat gepubliceerd de mate van zelfstandigheid van de cursist aan wordt in een reeks van schema s waarmee men sluit bij de mate van zelfstandigheid die vereist de vorderingen en stagnaties in het leerpro ces wordt bij het uitvoeren van de opdrachten van cursisten kan aantonen ook kan men dit kan de cursist omgaan met de naslagwerken schema gebruiken om de mate van leervaar die nodig zijn bij de opdrachten hoe com digheid op een bepaald mom e nt te beoordelen plex zijn de opdrachten hoe organiseert de het kan dus zowel als instroom als als cursist de uitvoering van zijn taken en zijn ma voortgangsbeoordeling gebruikt worden teriaal wanneer er een discrepantie zit tussen i le e rgedrag periode per iode periode a i n t eresse motivatie 112 reageert ni e t op eigen initiatief in de vorm v a n vegen re acti es vo o rste llen ideee n op de less tof d ie beh a nde ld wordt 0 0 314 reage ert op eigen initiatief in de vorm va n vragen reacties voors tellen id eeen op de lesitof die behandeld wordt 0 cl 0 b doorzettingsvermogen i 2 haakt a f op het moment dat e en situatie of een taak moeilijk wordt 0 3 4 zet d oor on dan ks he t feit dat een situatie of e en ta ak moeilijk wordt 0 0 afb eelding i een deel uit het schema dat betrekking heeft op h e t leergedrag van cursis ten 336 moer 1994 6 wat de cursist aankan en wat men van hem hierbij bijvoorbeeld plannen en eigen verwacht dan moet aandacht worden besteed leerproces in de gaten houden die niet in het aan die discrepantie en niet aan de vakinhoud schema zijn opgenomen daarnaast is bijvoor beeld vermogen tot prioriteitsstelling als dit zwaartepunten en hiaten al bedoeld wordt te impliciet opgenomen in brengt wel niet soms systeem aan in de aan de hand van een aantal punten in het uitvoering van taken schema kan men de mate van lee rvaardigheid de keuzes die in het schema leervaardigheden van cursisten observeren het gaat om algeme gemaakt zijn zijn voor mij niet overtuigend ne leervaardigheden die een rol spelen bij ie gemotiveerd het onderdeel informatiever der leerproces los van een vak de lee rvaardig werving en verwerking bijvoorbeeld heeft heden zijn verdeeld in de eerder genoemde mijns inziens een onevenredige zwaarte vijf hoofdgroepen die ieder weer onderver meegekregen maar liefst vijf onderwerpen deeld zijn in twee tot acht subonderwerpen in bijna een kwart van het totaal over het ge totaal worden er 2 1 onderwerpen benoemd bruik van naslagwerken beeldinformatie per onderwerp worden twee of vier ste ll ingen ordeningssystemen hulpmiddelen vind ik in gegeven waa rvan de meest toepasselijke verhouding veel aangekruist dient te worden zie de illustratie op de vorm waarin een en ander gegoten is de keuze van de schrijvers om in de meeste kom ik later terug hier wil ik kort ingaan op gevallen alleen te laten beoordelen op vol de inhoud zonder alle ste llingen en onderde doende onvoldoende doordat de beoordelaar len overigens uitputtend te willen behandelen uit twee tegengestelde stellingen moet kiezen schept duidelijkheid wanneer er meer dan de onderwerpen die aan de orde gesteld wor twee mogelijkheden zijn is de neiging groot den zijn relevant maar de inhoud van de stel om toch maar ergens in het midden te gaan lingen is niet altijd even helder bijvoorbeeld zitten dat maakt de uitkomst altijd diffuser bij het onderwerp verantwoordelijkheid dan nodig ook een onderdeel van leergedrag vinden we cursist laat wel niet weten waarom hij op dit punt gekomen wil ik een opmerking afspraken met zichzelf de docent of mede maken over de uitvoering van het schema dat cursisten niet nakomt stel een cursist zegt nu vijf bladzijden beslaat het is wat je zou regelmatig eerlijk dat hij geen tijd heeft gehad kunnen noemen speels van opzet maar de re wegens bezoek hoofdpijn een ziek kind pro sultaten zijn niet gemakkelijk afleesbaar bijna blemen met zijn uitkering plotselinge drukte alle vragen zijn ook met ja nee of voldoen op het werk vreselijke lekkage of een andere de onvoldoende te beantwoorden dit bete reden deze cursist laat dan wel weten waarom kent dat de antwoorden ook aangetekend zou hij zijn afspraken niet nakomt maar op de den kunnen worden met plus en min waar vraag of hij ook de verantwoordelijkheid mee je in een oogopslag zou kunnen zien hoe neemt krijg je met de stelling geen antwoord het er met een cursist voor staat nu moeten er blokjes worden aangekruist schuin boven el in doelen sociale kennis en vaardigheden hoofd kaar ja links nee rechts of andersom kort stuk 3 4 wordt naast de vijf genoemde onder om je moet een beetje puzzelen en heel goed delen ook aandacht besteed aan samenwer kijken bij het invullen wie een cursist obser king helaas is dit niet als observatiepunt veert zal niet de volgorde van de lijst kunnen opgenomen in het schema waarom dit weg aanhouden maar zal kris kras observatiepun gelaten is is me niet duidelijk en ik vind het ten aantekenen ik denk dat bij het invullen een gemis van het schema met de huidige vormgeving uit andere literatuur kennen we inmiddels dan nog wel eens wat fout zal gaan vanwege de meer leervaardigheden die volgens mij voor onoverzichtelijkheid een complete observatie en beoordeling noodzakelijk zijn deze worden met het sche ma niet of te impliciet beoordeeld ik noem 1994 6 moer 337 wat te do en na de ob servatie take is een cursist vaak beter te plaatsen in een passend leertraject deze verlengde intake pe niet alle cursisten hoeven onder alle omstan riode lijkt me inderdaad bij uitstek de periode digheden over alle leervaardigheden te be om het schema toe te passen schikken voordat een cursist of een groep cur de schrijvers stellen voor het schema meerdere sisten geobserveerd gaat worden zal bepaald keren per jaar in te vullen op elk schema vel is moeten worden welke leervaardigheden van ruimte om het drie keer in te vullen maar ob belang zijn servaties doen invullen nabespreken en ver maar wat gebeurt er vervolgens met de resul volgens naar aanleiding van de conclusie maat taten wat te doen als een cursist op een of regelen treffen zal steeds veel tijd kosten alsje meer onderdelen negatief scoort is dat erg dit echt goed en structureel wilt aanpakken is mag hij op nul een twee vijf onderdelen ne het niet een klusje dat docenten er wel event gatief scoren hierover moeten van te voren jes bij kunnen doen al levert het uiteraard wel afspraken gemaakt zijn er moet een vangnet weer tijdwinst op wanneer een juiste diagnose zijn voor de cursist die onvoldoende wat dat per cursist gesteld wordt en naast tijdwinst is dan ook is scoort dit probleem wordt heel het belangrijkste voordeel dat cursisten beter even aangestipt door de schrijvers in hun geplaatst of herplaatst kunnen worden maar handleiding maar per team school of instel dat spreekt vanzelf ling zal bepaald moeten worden wat de moge lijkheden voor een dergelijk vangnet zijn het co nclu sie kan er bijvoorbeeld uit bestaan dat de cursist een bepaalde training moet volgen voordat hij ondanks het feit dat ik enkele kritische kant kan deelnemen aan een cursus of kan verder tekeningen plaats bij het schema leervaardighe gaan met een vervolg of de docent moet de den en de erbij behorende handleiding ben ik didactiek aanpassen of de cursist moet op een van mening dat het een goede bijdrage kan le bepaald onderdeel wat extra aandacht krijgen veren aan de beoorde li ng van cursisten het maar de beslissing hierover en uitvoering hier schema kan echter niet zonder meer worden van kan niet op de schouders van een toeval opgenomen in het curriculum de uitvoering lige groepsdocent liggen die beslissing heeft ervan is tijdrovend en kan grote consequenties veel grotere consequenties en is afhankelijk hebben voor groepsindeling en didactiek wie van de mogelijkheden binnen de instelling bereid is die consequenties te aanvaarden zou zijn onderwijs aanzienlijk kunnen zien verbe het programma dat volgt op geconstateerde teren een juiste diagnose ste lling levert een omissies bij cursisten zal ongetwijfeld nog en optimalisering van de mogelijkheden en kan kele keren moeten worden aangepast voordat sen van de individuele cursist op het naar ieders tevredenheid werkt het is dus de gestelde vragen in het schema zijn rele all een zinvol als er op langere termijn met vant maar soms niet helemaal doordacht of meerdere groepen met het schema gewerkt misschien te impliciet door het gebruik zul kan worden wie er mee wil gaan experimen len er ongetwijfeld vragen bijkomen en vra teren moet een lange adem hebben gen afvallen de praktijk zal uitwijzen welke vragen het meest relevant zijn haalbaarheid literatuu r in de handleiding wordt aangegeven dat het schema zeer geschikt is voor gebruik in een berg j van den doelen sociale kennis en vaardighe verlengde intake de verlengde intake is een den amersfoort sve 199 1 periode aan het begin van of voorafgaand aan een cursustraject die in verschillende instellin gen in de volwasseneneducatie gebruikt wordt om een cursist beter te beoordelen dan op grond van een enkele test en of een enkel in take gesprek mogelijk is na een verlengde in 33 8 moer 1 994 6