Het T-kopje

85 geschud het t kopje wilfried de hert de vakantie is voorbij leerlingen en leraren zijn hopelijk terug op school tijdens die periode van verdiende rust hebben gewoontegetrouw gezagslui en workaholics ballonnetjes opgelaten of ongezouten hun mening over het onderwijs gegeven overuren zullen worden betaald schoolreizen moeten met de hele klas gebeuren de computer is de basis van de grootste didactische revolutie sinds het vso enzo voort een van de reacties trok mijn aandacht meer dan de andere het onderwijs zou zowat de enige sector zijn die het zich kan veroorloven nog steeds op dezelfde manier tewerk te gaan als honderd jaar geleden e bron is me weliswaar ont de von conferenties langzaam maar zeker gaan maar deze uit gemeengoed en in de jaren 90 werden ook spraak doet toch wel de leerplannen en schoolboeken erdoor afbreuk aan de inspannin beinvloed we evolueerden van vrije experi gen van de von om al menten tot vastliggende criteria waardoor dertig jaar lang ontplooiings reflectie en evaluatie aandacht kregen op gericht en communicatief taalon dit moment zou het nattevingerwerk ver derwijs centraal te stellen nu pas zijn weg moeten zijn en geeft het vaardigheids de vakoverschrijdende eindtermen ont onderwijs de toon aan de volgende stap wikkeld om de eisen die de maatschappij zijn we nu aan het zetten met het toekomst stelt op school te realiseren de recente beeld van de volgende eeuw voor ogen verwezenlijkingen worden ook door de von nog steeds op de voet gevolgd en hebben de klemtoon ligt op zelfstandig en zelfver zelfs tot de aanpassing van de criteria om antwoordelijk leren als basis voor levens totaalmethodes te beoordelen geleid lang leren en het besef groeit dat cognitieve von k werkgroep schoolboeken 1999 ontwikkeling meer is dan het leren van vak inhouden terecht wordt kennisverwerving in de jaren 80 kwam het communicatief beschouwd als een sociaal leerproces taalonderwijs vlaanderen binnengewaaid gekenmerkt door een strategische aanpak de werkvormen werden onder impuls van waarin we streven naar een leereffect sept okt 1999 nummer 1 29e jaargang daarom schuilt het belang van ovur en tegelijkertijd biedt ons onderwijs heel wat aanverwante modellen niet in de vernieu mogelijkheden om met gesimuleerde of wende structuur maar wel in de didactiek reele situaties te werken die niet levens waarbij voorbereiding en reflectie minstens vreemd zijn die mogelijkheden optimalise even belangrijk worden als de uitvoering ren is een nieuwe uitdaging we denken van een taak het was ooit anders voor het vak nederlands vooral aan de begeleidende tweegesprekken waarin de om leren leren efficient te organiseren en leerinhouden onmiddellijk worden toege leerlingen inzicht in hun leren te geven zijn past zoals slecht nieuwscommunicatie die drie didactische aspecten van groot belang we kunnen aanleren in de klas markey we raken ze kort even aan ten eerste 1998 99 maar ook aan nabesprekingen moeten we meer gebruikmaken van levens over rapporten bijvoorbeeld in die zin staat echte situaties in ons onderwijs en onze leerlingbegeleiding en vaardigheidsonder omgeving door meer geintegreerd te wer wijs niet ver van elkaar ken de hert 1997 zo leren we leerlingen vaardigheden en kennis op een andere als we verwachten dat leerlingen bijvoor manier toepassen ten tweede verleggen beeld keuzes kunnen maken kunnen leren we het accent van frontaal onderricht naar kunnen samen leven kunnen plannen samenwerkend en moeten ze op de eer zelfstandig leren ten de klemtoon ligt op zelfstandig en ste plaats keuzes ieren derde is het tijd om zelfverantwoordeli jk leren als basis maken leren leren opnieuw stil te staan voor levenslang leren en het besef leren samen leven en bij de bedoeling en groeit dat cognitieve ontwikkeling leren plannen en net wijze van evalueren meer is dan het ieren van zoals bij zwemmen leer een taalbeleid dat zich je dat niet door een niet alleen bezighoudt vakinhouden frontale theorieles in met het spreken van leerlingen maar ook elke situatie waarin de leerling een keuze oog heeft voor het spreken met leerlingen moet maken is er een leerproces waarvan is een eerste grote stap voorwaarts we als leraar moeten profiteren de vraag van de toekomst luidt dan ook hoe creeren we zulke krachtige leeromge de leeromgeving vingen waarin leerlingen stappen naar zelf verantwoordelijkheid kunnen zetten de optimaliseren corte 1996 lowyck 1995 het antwoord is te vinden in het organiseren van een een onderwijs is maar efficient wanneer de leer leersituaties misschien wel de belangrijkste lingen inzicht verwerven in de leerstof en hoe doelstelling van het studiehuis meer diffe ze die verwerken als dit verwerven beperkt rentiatie en omgaan met verschillen meer blij ft tot schools leren in de klas worden heel begeleiden dan lesgeven veel gevarieerde wat vaardigheden die van groot belang zijn in werkvormen aanbieden zie ook de rubriek het verdere studie en arbeidsleven niet ont ingeboekt in dit nummer nvdr wikkeld het komt erop aan dat we de samenhang bevorderen tussen vakken en vaardigheden met andere woorden het vak gebondene wordt maar aangeleerd als de leerinhoud het vak ook overschrijdt stimule ren van transfer houdt in dat dit zowel in het vak als erbuiten kan gebeuren in 29e jaargang nummer 1 sept okt 1999 samenwerkend een procesevaluatie die permanent en zelfstandig leren gebeurt is meer op zijn plaats dan een pro ductevaluatie het reflecteren op een uit voering wordt bijvoorbeeld bevorderd als sociale processen geven betekenis aan dat gepaard gaat met het bespreken van kennis de leerling ontplooit zich pas echt logboeken het verklaren van observatie ten volle in het samen leren met groepsge schema s met selectiecriteria en begelei noten door de wijze van leren groeien de dende gesprekken tussen leraar en leerling leermotivatie en interesse van de leerlingen leerlingen kunnen op die manier hun eigen en neemt het verantwoordelijk zijn voor het werk zinvol corrigeren en zelf beslissingen leren en voor elkaar toe ebbens e a 1997 nemen en keuzes maken paelman 1998 veugelers zijlstra 1996 ook hieruit haalt het vak nederlands profijt doordat er een nieuwe visie op het vroegere vrijblijvende groepswerk wordt ontwikkeld ontwikkelen van een taalbeleid alle leden krijgen nu verantwoordelijkheid om zelfstandig een taak op te lossen en hieruit te leren vooral totaalvaardigheden door de vorming van scholengemeen lenen zich hier goed toe zie onder meer de schappen krijgen scholen meer ruimte om hert 1998 in een themanummer van ivo hun identiteit vorm te geven ze kunnen nu over zelfstandigheidsdidactiek overleg in min of meer autonoom keuzes maken en groep krijgt bovendien de klemtoon die zich op een bepaalde manier profileren als groep blijft een belangrijke rol spelen ze kiezen voor een leer en leefklimaat waar groepsopdrachten leerlingen zich prettig projectonderwijs en het komt erop aan dat we de voelen en hen willen andere werkvormen samenhang bevorderen tussen leren bewust keuzes waarbij samenwerking vakken en vaardigheden met te maken en kritisch te en dialoog nodig zijn andere woorden het vakgebondene staan ten opzichte van leveren prachtige kan wordt maar aangeleerd als de zichzelf en hun omge sen om bij te dragen leerinhoud het vak ook overschrijdt ving moet heel de aan de morele rijpheid school meedraaien van de leerlingen ze moeten tijdens het een taalbeleid dat bol staat van zelfevaluatie samenwerken trouwens geregeld aan is onmisbaar elkaar verantwoording afleggen leraren moeten overleg plegen over de aanpak en organisatie welke situaties komen in de school voor om vakoverschrij evalueren dend te werken en te leren welke afspra ken moeten worden gemaakt om samen werkend en zelfstandig te leren hoe wordt een derde aspect dat met leren leren in het aan takenspreiding gedaan wat is de visie vak nederlands te maken heeft is het eva op evalueren onderlinge communicatie is lueren het is een deel van het leerproces een belangrijke voorwaarde om een taalbe uit elke evaluatie leert de leerling evaluatie leid uit te werken als dat tussen leraren niet lijkt maar succesrijk als het ook leerlingen lukt is het effect om met leerlingen te com begeleiden is en als dat individueel en in municeren over hun leren waarschijnlijk ook groep gebeurt en wordt opgebouwd als heel klein of ontoereikend leerlingen zelfstandig werken moeten zij zichzelf constant bevragen reijners 1998 sept okt 1999 nummer 1 29 jaargang lit om een uitspraak over honderd jaar doen daarom wil ik eindigen met de vol stilstand in het onderwijs te ontkrachten gende mooie parabel moeten we aan permanente zelfevaluatie een man ging naar een mule wijze japanse mannik en vroeg hem of hij hem atks wilde leren wat itt wist de monnik gaf geen antwoord maar bood de man een kopje thee aan plechtig goot de wijze monnik de thee in het kopje op een bepaald moment was het tot de rand gevuld en toch bleef hij maar doorgieten de thee stroomde over de rand toen de man de monnik op bet morsen attent maakte antwoordde die zo is het ook met uw hoofd kan u niets leren zolang uw hoofd vol zit met alles wat u weet wilfried de hert louis janssenslaan 40 2100 deurne noot 1 deze tekst is gebruikt in een reflex artikel de bijhorende praktische wenken geven bruikbare tips voor mondelinge examens de hert 1998 bibliografie de corte e actief leren binnen krachtige onderwijsleeromgevingen impuls 1996 4 juni 1996 de hert w geintegreerd werken een eerste stap vonk 27 1 sept okt 1997 p 51 61 de hert w jantjes hoofd is ontploft net voor een mondeling examen reflex 1998 3 november 1998 de hert w zelfstandigheidsdidactiek en de lessen nederlands videoreportages ivo nr 72 juli augustus september 1998 ebbens s s ettekoven j van rooijen samenwerkend leren groningen wolters noordhoff 1997 lowyck j op zoek naar krachtige leeromgevingen impuls 1995 4 juni 1995 29e jaargang nummer 1 sept okt 1999 markey d slecht nieuwscommunicatie op school van kwaad tot erger nova et vete ra 1998 99 nr 1 2 paelman f clim cooperatief leren in multiculturele groepen praktijkgids voor de basisschool juni 1998 reijners g goed gepland in het studiehuis zelfverantwoordelijk leren en coaching in balans levende talen nr 397 februari 1998 veugelers w h zijlstra red praktijken uit het studiehuis leuven apeldoorn garant 1996 von k werkgroep schoolboeken criteria voor de beoordeling van de totaalmethodes nederlands voor de eerste graad secundair onderwijs vonk 28 4 maart april 1999 p 14 25 a stroom en p 48 57 b stroom t u s s e riv d o o r ufs1a ictl antwerpen is op zoek naar lesgevers voor cursussen nederlands voor anderstaligen aan hoogge schoolde volwassenen beginners halfgevorderden gevorderden en vergevorderden tijdens het academiejaar 3 x 3 uur per week op maandag dinsdag en donderdagavond telkens van 18 30 tot 21 30 uur 90 uur per cursus van 17 januari tot 23 maart 2000 van 13 april tot 29 juni 2000 tijdens de zomervakantie extra intensief 1 maand van 9 tot 16 uur woensdag en vrijdagnamiddag vrij vereisten je bent licentiaat germaanse talen je hebt een aggregatiediploma hso je hebt het liefst ook een aggregatiediploma nt2 uia je hebt al voldoende lesgeefervaring of je bent enthousiast en sterk gemotiveerd je bent actief vernieuwend teamgericht en veeleisend voor jezelf je bent multicultureel georienteerd stuur je cv naar ufsia ictl veerle frateur prinsstraat 14 2000 antwerpen of bel 03 220 48 45 r w m 9 v r a n y g tc dt ssz 2 k z f s i j9 s t ay w r h i 4 c a y i3rey 5 t r a be 2 b i s sa y r y w c a k i 2 a p x v o g vc n i t sept okt 1999 nummer 1 29e jaargang