Het toetsen van de mondelinge vaardigheden van analfabeten

e r k n u t v 0 e r n g leren in zien een blik op het eigen leerproces het toetsen van de mondelinge i vaardigheden van analfabeten onderwijzen en toetsen van mondelinge vaardigheden nt2 van alfabetiseringscursisten is steeds opnieuw een thema dat veel discussie oproept in deze bijdrage gaat 5usanne 5trube in op het feit dat ook de profieltoets alfabetisering niet voldoet voor de cursisten en beschrijft ze op welke wijze zij daaraan tegemoet probeert te komen door zelf een toets voor mondelinge vaardigheden te ontwikkelen susanne strube mondriaan stadscollege den haag t oetsing van analfabeten is de laatste jaren steeds meer onder de aan uitslagen omdat de toetsen niet gerela teerd zijn aan het gebruikte lesprogram dit laatste houdt in dat de leerder moet kunnen inzien hoe het met zijn leren is dacht gekomen onder andere tengevol ma wat de leerders nu echt wel of niet gesteld zodat hij daarmee bewust kan ge van het feit dat de overheid bij de ver geleerd hebben is niet te achterhalen handelen wat kan ik goed wat zou plichte inburgering van nieuwkomers de docent kan met de resultaten op de beter kunnen en waaraan zou ik moeten ook een verplichte toets wil dat is ice toetsen weinig anders dan ze con werken merkbaar aan de landelijke ontwikke stateren voor de leerder zijn ze hele ling van de leerstofonafhankelijke toet maal niet te begrijpen dat zou niet erg de gemaakte leerstofafhankelijke toets sen die door het ice instituut voor zijn wanneer een leerstofonafhankelijke is gericht op het lesprogramma voor de interculturele evaluatie zijn ontwik toets gebruikt wordt naast een leerstof mondelinge vaardigheden ontwikkeld keld een deel van deze leerstofonafhan afhankelijke toets waaruit kan blijken op de mondriaan in den haag kelijke toetsen richt zich op spreken en wat een leerder wel en niet heeft opge het lesprogramma maakt deel uit van luisteren bijvoorbeeld de mondelinge stoken van de mondelinge lessen het het leertraj ect voor de mondelinge onderdelen van de profieltoets onafhankelijke oordeel geen niveau vaardigheden en is thematisch en alfabetisering op het roc waar ik gehaald gaat dan tenminste samen met cyclisch geordend dit betekent dat een werkzaam ben het mondriaancollege in een oordeel over wat voor welke cur onderwerp een of twee maal terugkeert den haag zijn onze ervaringen met die sisten effectief onderwijs is gebleken in het traject op eerder verworven toetsen over het algemeen zeer teleur kennis van het onderwerp inclusief de stellend het gros van de leerders een eigen leerstofafhankelijke toets woordenschat taalfuncties en gramma bereikt na een inburgeringstraject van het afgelopen cursusjaar heb ik getracht tica wordt steeds verder gebouwd de 800 uur bij ons dus al uitgebreid van iets te doen aan deze problematiek door eindtermen zijn gericht op deelname in de wettelijk verplichte 600 naar 800 leerstofafhankelijke toetsen voor de de maatschappij sociale redzaamheid uur geen enkel niveau m a w ze zijn mondelinge vaardigheden te ontwikke en maatschappelijke participatie werk op weg naar i dat is teleurstellend len ik wilde toetsen maken die voor de dit traject dat de naam en nu heeft vooral ook voor de leerders zelf alsof ze docent en de leerder van nut zouden meegekregen zal in totaal zes modules niets geleerd hebben en dat is natuur zijn i voor de docent bij het nemen bevatten de eerste module waarop de lijk niet zo maar bovendien hebben van een plaatsingsbesluit en 2 voor de toets is gericht is klaar het materiaal docenten en cursisten weinig aan deze leerder bij het begrijpen van dat besluit bestaat uit a lf a nieuws nummer 1 februari 2003 i 3 e r k n u t v o e r n g docentenhandleiding leerders plaatjes vormen een belangrijk het maken duurt ongeveer is minu cursistenoefenboeken onderdeel van het materiaal de cursisten ten cassettebanden leren goed te kijken en te luisteren wat de toetsinstructies en de vragen zijn het programma bestaat uit vier thema s doet die man wat zegt hij dan de stap geheel op de band opgenomen de rond ieder thema is een lessenreeks van pen zijn klein en sterk gerelateerd aan de werkwijze komt overeen met het vijflessen gebouwd zie figuur ij in de leefwereld van de cursist gebruikte oefenboek in de klas omdat docentenhandleiding staan de doelen de leerders in de klas weinig of geen waaraan gewerkt moet worden met de de luistertoets ervaring hebben met het gebruiken van bijbehorende uitdrukkingen en woor de leerstofafhankelijke toets die wij een cassetterecorder samen met het denschat het programma is opgebouwd ontwikkeld hebben bestaat uit twee oefenboekje is daarmee rekening volgens de drie slag ofwel het vut delen een luistertoets receptief en een gehouden bij het maken van de opnames model en de stappen van neuner in de spreektoets productief de luistertoets de pauzes tussen de vragen en bladzijden cursistenboeken staan de luister en ver is gericht op het verstaan van taal de zijn voldoende lang om een plaatje te werkingsoefeningen het geheel is opge leerder moet naar een woord uitdruk omcirkelen en een bladzijde om te nomen op band met het materiaal kan king of tekst luisteren en vervolgens uit slaan de docent hoeft slechts de band klassikaal of zelfstandig in bijvoorbeeld twee mogelijkheden het passende plaat in het apparaat te doen en te starten de het open leercentrum gewerkt worden je omcirkelen de antwoorden zijn of leerder hoeft geen verdere handelingen afhankelijk van de kundigheid van de goed of fout de lay out symbolen te verrichten dat is zelfs niet toegestaan instructietaal en enkele plaatjes die hij kan zich volledig concentreren op gebruikt worden in het toetsboekje en het luisteren en het beantwoorden van thema a kennismaking op de scorebladen komen ook voor in de vragen bij het afnemen van de toets les 1 hoe gaat het het lesmateriaal hier speelt dus een ele in enkele groepen bleek dat ook les 2 wie ben ik ment van herkenning de toetsvorm ziet omdat de leerders wisten wat er van les 3 dit is mijn broer er bekend uit alleen de inhoud is nieuw hen verwacht werd konden ze zelfstandig les 4 ik ben ziek aan het werk gaan dit gaf zelfvertrouwen les 5 mijn zoon is ziek c luister kijk naar de plaatjes en zet een cirkel om het goede plaatje de motivatie om de toets te maken was thema b sociale contacten hoog de sfeer was positief gespannen 25 les 1 hallo kom binnen ii ii het scoreblad gaf duidelijk aan welke les 2 wat voor weer is het vragen goed of fout werden beantwoord les 3 wat n regen he met groen voor goed en rood voor fout les 4 twee cola en een tosti les 5 zeg het maa r de spreektoets thema c vervoer de spreektoets is gericht op het zelfstan les 1 ik ga lopend les 2 is het ver les 3 waar is het ziekenhuis cc i1 i dig gebruiken van het nederlands als tweede taal er zijn verschillende manie ren om spreken te toetsen een manier les 4 hoe kom ik daar figuur 2 voorbeeld uit de luistertoets is om te kijken hoe iemand talig een les 5 bij het derde kruispunt linksaf taak uitvoert zo n toets wordt perfor thema d boodschappen mance assessment genoemd les 1 kunt u 5 euro wisselen eigenschappen van de luistertoets zijn daarin wordt de taalvaardigheid bij het les 2 heeft u broccoli de toets bestaat uit 30 multiple choice uitvoeren van de taak bekeken de leer le s 3 nee dat was het vragen der wordt bij de beoordeling niet volgens les 4 t geeft niet de toets is individueel en zelfstandig een algemene norm gemeten maar les 5 een kilo rundvlees graag te maken wordt beoordeeld in termen van zijn voor het maken van de toets is een eigen leerproces voert hij een taak talig figuur 1 inhoud module 1 cassette en toetsboekje nodig beter uit dan een vorige keer doordat 4 a lf a nieuws nummer 1 februari 2003 e r k n u t v 0 e r n g ties en het sociaal praatje over het is of dat hij de toetsvorm niet begrijpt weer dit bleek het geval bij het onderdeel luistertoets gi verkeer de weg wijzen vervoer werken met een maquette was i i i i boodschappen kopen op de markt en nieuw en de resultaten reflecteerden dat 1 2 in een winkel tijdens de nabespreking was de vorm 3 plaatjes illustreren deze thema s in het duidelijk geworden en konden de leer 4 5 oefenboek en op het scoreblad om te ders zich op de taal concentreren bij 6 7 zorgen dat iedere leerder gelijk wordt het uitvoeren van de taken werden de 8 9 behandeld zijn de vragen en of instruc leerders beoordeeld op i verstaanbaar 10 11 ties van de toetser vastgelegd heid kon de toetser hem verstaan 2 12 begrijpelijkheid van de instructie begreep 13 14 3 de leerder de vraag of opdracht of moest 15 16 er herhaald worden 3 doelmatigheid 17 was de talige reactie adequaat 4 kwa 18 19 liteit werden de voor de situatie juiste 20 21 2 4 woorden intonatie of grammatica toege 22 23 past 24 ieder criterium werd weergegeven met 25 26 een symbool op het scoreblad de leerders 27 28 figuur 4 voorbeeld uit de spreektoets konden voor elk onderdeel 0 i of 2 pun 29 ten scoren deze beoordeling werd vast 30 toets de spreektoets heeft de volgende ken gelegd op een score blad dat voor de leer score 9 21 merken der ook toegankelijk is ieder score werd de toets is taakgericht in een kleur weergegeven rood voor 0 figuur 3 scoreblad luistertoets de toets bestaat uit vier taaltaken minder dan 40 acceptabel geel voor i de toets wordt individueel met een ruim de helft acceptabel en groen voor 2 zo n toets gericht is op het proces zou toets instructeur afgenomen meer dan 70 acceptabel hij meerdere malen ingezet kunnen bij afname wordt gebruik gemaakt in zdn beoordeling schuilt altijd een worden een verbetering laat zien dat de van attributen en simulatie element van subjectiviteit het is niet leerder vooruit gaat in zijn leren het de afname duurt 15 minuten louter een kwestie van goed of fout maar wordt een zichtbaar teken dat zijn in hier volgt weer even een impressie van ook van interpretatie de ene docent vindt spanningen resultaat hebben opgeleverd een afname een leerder makkelijker te begrijpen of bij performance assesssment gaat het voor ieder thema was er een andere zijn reactie doelmatiger dan de ander om reele en functionele taken die een taak de taak kennismaken was in de het is belangrijk dat de criteria zo duide goede weerslag vormen van het leerpro vorm van een interview bij sociale lijk mogelijk zijn zodat de beoordeling gramma het gaat daarbij om het taalge contacten werd een bezoek nagebootst zo eerlijk mogelijk geschiedt in figuur 5 drag van de leerder tijdens het uitvoeren de weg wijzen bij verkeer en vervoer en 6 staan voorbeelden van de taak en de mate waarin de leerder werd uitgevoerd met gebruik van een erin slaagt de interactie mee vorm te maquette bij boodschappen werd kopen de toets werd de dag na de afname geven of de richting daarvan te bepalen op de markt en in een kleine winkel toen hij nog vers in het geheugen zat de gemaakte spreektoets is gebaseerd gesimuleerd iedere taak zou gelet op klassikaal besproken met het scoreblad op vier situaties die overeenkomen met het lesprogramma bekend moeten zijn in de hand werd er weer geluisterd naar de vier thema s van het lesprogramma als dat niet het geval is kunnen de de band en iedere taak van de spreek kennismaken over zichzelf praten en resultaten een verkeerd beeld van de toets werd weer uitgevoerd om de leer zijn lesrooster leerder geven het is dan immers niet ders meer inzicht in de beoordelingen te sociale contacten koffie thee conven duidelijk of zijn taalgebruik onvoldoende geven en ze dus te leren op hun eigen a lf a nieuws nummer 1 februari 2003 5 e r k n u t v o e r n g om heb ik hier rood een duidelijk teken leerders de resultaten van een paar verst aa nba arheid van betrokkenheid van de leerders bij leerders bleken minder goed te zijn dan hun eigen leerproces deze toets was de docenten dachten en voor anderen een afsluiting van de tweede lesperiode was het juist het omgekeerde het geval r i begrij pbaa rheid voor de daarop volgende perioden waren dat is dus iets waarop gelet zou moeten er overigens nog geen toetsen de leer worden tijdens het lesgeven te vaak doe lm at igheid ders die de toets na de tweede periode worden leerders op sociaal emotionele hadden gemaakt toonden zich duidelijk aspecten beoordeeld zoals aanwezigheid teleurgesteld motivatie en samenwerking zoals de kwa liteit docent die ervaart tijden s het lesgeven onze ervaring heeft geleerd dat deze een toets kan dan soms een ander beeld figuur 5 symbolen criteria spreektoets toets voor de leerders een belangrijk te zien geven buiten het directe leerpro onderdeel van het leertraject kan vormen gramma kan zo n toets ook een breder leerproces te reflecteren werden vragen voor de docent vormt hij een extra doel hebben doordat zo n toets het gesteld als wat moet je doen zeggen ondersteuning bij het nemen van een leerproces voor de cursist inzichtelijker waarom is deze reactie beter dan die plaatsingsbesluit maar ook bij het eva maakt kan die heel goed dienen als tij dens deze nabespreking vergeleken lueren van het lesprogramma waaraan onderdeel van een portfolio met zo n de leerders enthousiast hun resultaten zou meer aandacht besteed moeten wor persoonlijk dossier kan de cursist laten met elkaar hoeveel groen heb jij waar den in het algemeen en voor bepaalde zien welke kennis en vaardigheden hij heeft opgebouwd een toets die voor de cursist inzichtelijk is met andere woor den die hij begrijpt zou daar goed in lj spreektoets passen daarmee kan hij laten zien hoe het is gegaan met zijn leerproces op het r crit eria bolhuis s zooi leren en veranderen bij volwassenen een nieuwe benadering 4 f bussum coutinho mcnamara t zooo language testing toets i oxford oxford university press strube s zooz taakgerichte toetsing een score zoektocht naar assessment van de mondelinge vaardigheden van volwassen analfabete nt2 leerders 1111111111111111111111111111111111 figuur 6 scoreblad spreektoets 16 alfa nieuws numm er 1 f eb ruari 200 3