Documenten
hoe til je met 1 lucifer 15 andere lucifers op de opvang van anderstalige nieuwkomers in de beginperiode mie sterckx de opdracht in de titel lijkt haast onmogelijk uit te voeren nochtans is ze eenvoudi ger dan de opdracht waar sommige leerkrachten elk schooljaar weer mee te kam pen hebben namelijk lesgeven aan anderstalige nieuwkomers met totaal verschil lende achtergronden om op dit vlak aan de nood van leerkrachten tegemoet te komen is het steunpunt nt2 ku leuven in opdracht van het departement onderwijs al een aantal jaren bezig met het ontwikkelen van lesmateriaal voor anderstalige nieuwkomers en het organiseren van vormingen tot nu toe zijn daar vier materialenbundels uit voortgevloeid klaar af en taalkit 1 voor het secundair onderwijs en goochelen met woorden 1 en 2 voor het basisonderwijs voor beide reeksen wordt er druk gewerkt aan een vervolg e bedoeling van dit artikel is wijs voldoende nederlands leren om in de om de taakgerichte aanpak gewone klas te functioneren dat geldt ook waarop ons lesmateriaal is voor analfabete leerlingen in principe gebaseerd toe te lichten aan beschikt elke leerling over vier uren waarin de hand van een concrete taak hij een ander vak kan volgen dan taal niet uit klaar ni daarvoor is het eerst alle scholen maken hier echter gebruik van nodig kort te schetsen hoe het onthaal slechts 18 secundaire scholen in vlaan onderwijs in vlaanderen wordt georgani deren krijgen subsidies om onthaalklassen seerd verder zal ik de kenmerken geven in te richten daardoor zitten er soms 60 of waaraan taken voor absolute beginners vol meer anderstalige nieuwkomers in een gens ons moeten voldoen ten slotte geef ik school veel scholen maken dan zelf aan op welke manier alfabetisering in klaar niveaugroepen omdat ze over verschillende af aan bod komt leerkrachten beschikken toch blijft de hete rogeniteit groot in ons materiaal proberen we met deze situ het opvangbeleid in het atie zoveel mogelijk rekening te houden secundair onderwijs sterker nog we proberen de heterogeniteit van de leerlingen net uit te buiten de 150 taken in klaar af zijn bestemd voor alle nieuwkomers van 12 tot 18 jaar worden op nieuwkomers die pas instromen de taken dit ogenblik gedurende 1 jaar voltijds opge helpen de leerlingen enerzijds functioneren vangen in wat de onthaalklas genoemd als sociaal individu op school wegwijs in het wordt in die periode moeten ze volgens de schoolgebouw hoe zeg je iemand goei omzendbrief van het departement onder edag en bieden anderzijds de taal aan die maart april 2000 nummer 4 29 e jaargang leerlingen nodig hebben om te functioneren motiverend als leerder omcirkel het juiste antwoord in de voorbeeldtaak zie hieronder proberen neem je boek dat staat links bovenaan we bij de leerlingen een behoefte te creeren om de uitleg en de instructies die de leer aan welke principes beantwoordt deze acti kracht geeft te begrijpen we veronderstel viteit eerst en vooral is ze taakgericht wat len dat de leerlingen wel willen te weten dit betekent en welke eigenschappen zo n komen hoe dat zou kunnen 15 lucifers taak moet bezitten leest u hieronder optillen met 1 lucifer daarom zullen ze meer bovendien is ze afgestemd op een klas die inspanning doen om de uitleg van de leer voor het grootste deel uit absolute begin kracht te begrijpen ners bestaat eventueel ook met een paar analfabeten maar waarin ook een aantal kloof meer gevorderde leerlingen zitten verder in een kind dat al een aantal keren een dit artikel wordt beschreven hoe een taak gemakkelijke puzzel heeft opgelost zal je na voor zo n groep er best uitziet een tijdje een moeilijkere puzzel aanbieden omdat er anders geen uitdaging meer inzit voor het kind en het niets meer bijleert dat gaat net zo bij taken voor taalleerders een taakgericht onderwijs is taak moet moeilijk genoeg zijn er moet een kloof in de taak zitten die de leerlingen met al doende taal leren enige moeite kunnen overbruggen anders leren ze niets bij de uitleg die de leerkracht het steunpunt nt2 gaat ervan uit dat de in de voorbeeldtaak geeft is voor nieuwko verwerving van de tweede taal niet anders mers niet eenvoudig om te begrijpen en verloopt dan de natuurlijke taalverwerving vormt dus een kloof veel van de woorden een kind leert taal omdat het daartoe een die gebruikt worden horen ze waarschijnlijk behoefte ervaart het wil bijvoorbeeld een voor het eerst toch zal hun motivatie en de stuk speelgoed te pakken krijgen dat boven ondersteuning die al in de taak voorzien is op de kast ligt het slaagt er echter niet in de leerlingen helpen om de uitleg te begrij om door middel van gebaren duidelijk te pen maken wat het nu precies wil op dat ogen blik zal er bij dat kind een behoefte ontstaan ondersteuning om de communicatie efficienter te laten ver de ondersteuning zit al voor een groot stuk lopen het zal uit het taalaanbod van andere ingebouwd in de taak zelf en kan indien mensen de woorden trachten op te pikken nodig nog door de leerkracht uitgebreid die het nodig heeft om zijn doel te bereiken worden tijdens de les er is visuele onder hoe rijker het taalaanbod en hoe groter de steuning de leerkracht doet dingen voor er motivatie hoe sneller het kind zal leren het staan afbeeldingen bij de tekst en talige kind is er zich niet van bewust dat het taal ondersteuning de leerkracht kan in de voor leert het leert regels noch woordenlijsten uit beeldtaak indien nodig bijkomende uitleg het hoofd het leert taal al doende taal is bij de truc geven wanneer de eerste uitleg bij voor het kind dus geen de truc niet volstaat de doel maar een middel leerkracht kan de tekst taakgericht onderwijs hoe rijker het taala anbod en hoe van het kopieerblad werkt op dezelfde groter de motivatie hoe sneller het voorlezen de onder manier hieronder geef kind zal i eren steuning moet voldoen ik kort de vier belang de zijn om de leerlingen rijkste kenmerken waaraan dergelijk onder te helpen de kloof in de taak te overbruggen wijs moet beantwoorden er mag anderzijds ook niet te veel onder liti 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 steuning in de taak zitten omdat je anders durven opschrijven wil echter niet zeggen de leerlingen leerkansen ontneemt dat ze niets leren integendeel tijdens de stille periode absorberen leerlingen vaak relevant taalaanbod enorm veel talige informatie de taken in het onthaalonderwijs heeft als doel de leer klaar af werken daarom voornamelijk aan lingen zo snel mogelijk te laten functioneren het ontwikkelen van een goede luistervaar in de klas en op school op deze hoofd digheid van de leerlingen wordt dus geen doelstelling moet dus ook het taalaanbod productie of leesvaardigheid gevraagd wel afgestemd worden dat in de taak aangebo kunnen ze aangeven dat ze de opdracht den wordt woorden als goed fout richting begrepen hebben door iets te doen bij tellen onderste en vraagzinnen die voorbeeld dingen te omcirkelen aan te krui beginnen met hoeveel sen te tonen na te zijn in die zin zeker rele doen enzovoort in de vant een op het eerste het onthaalonderwijs heeft als doel taak die hier afgedrukt gezicht weinig schoolse de leerlingen zo snel mogelijk staat kunnen de leerlin activiteit bijvoorbeeld te laten functioneren in de klas gen eerst voordoen hoe een truc uitvoeren en op school ze denken dat de truc in biedt bij nader inzicht elkaar zit daarna kun veel kansen om op een natuurlijke en motive nen ze de leerkracht nadoen rende manier schooltaal aan te bieden hier en nu voor elke nieuwkomer is de kloof in het begin enorm groot daarom zitten er in de kenmerken van taken voor beginfase alleen maar activiteiten die gesitu de beginperiode eerd zijn in het hier en nu en wordt er dus heel veel visuele ondersteuning geboden alles waar de leerkracht het over heeft kan de belangrijkste kenmerken van taakgericht de leerling concreet met zijn eigen ogen onderwijs in het algemeen zijn nu duidelijk zien bovendien beperken we ons voor een maar hoe ziet een taakgerichte activiteit voor groot deel tot de klas en schoolcontext de de beginperiode er dan uit dit kan u zien in klasvoorwerpen het lichaam omdat dat de de volgende voorbeeldtaak uit klaar af woordenschat en structuren zijn die de leer lingen het meest nodig hebben en dus het hieronder vindt u de snelst moeten verwer specifieke kenmerken ven in de voorbeeld waaraan deze taak tijdens de stille periode absorberen leerlingen vaak enorm veel talige taak doet de leerkracht beantwoordt alle handelingen die in informatie de tekst vermeld zijn receptief voor de meeste woor anderstalige nieuwkomers zijn allemaal den en structuren die worden aangeboden absolute beginners in het nederlands om behoren echt tot de basistaalvaardigheid een goede basistaalvaardigheid te ontwik neem leg eerste laatste de telwoorden kelen moeten deze leerlingen veel kansen van 1 tot 16 krijgen om de taal op te pikken die ze nodig zullen hebben in de klas heel wat leerlingen ieder op zijn eigen tempo maken in het begin een stille periode door omdat de heterogeniteit van de leerlingen afhankelijk van de leerling kan die periode zo groot is zal het altijd zo zijn dat de ene varieren van een paar dagen tot enkele leerling dingen veel sneller oppikt dan de maanden dat leerlingen zwijgen of niets andere de verschillen tussen de leerlingen maart april 2000 nummer 4 29 e jaargang 3 6 met een lucifer ii b as istaak doel luisteren begrijpen van instructies voor een handelings en zoekopdracht in dit geval een truc begrijpen van mededelingen vragen en reacties bij het uitvoe ren van een handelingsopdracht en de oplossing van een zoekopdracht in dit geval ter verklaring van een truc begrijpen van instructies voor het invullen van een opdrachtenblad materiaal lucifers minstens 16 maar liefst meer om ook de leerlingen te laten proberen een tafelkleedje of een zakdoek liefst ook meer dan een kopieerbladen blz 29 vergrote kopie of transparant van kopieerblad 29 organisatie klassikaal individueel of tweetallen klassikaal verloop vooraf het tafelkleedje of de zakdoek tegen de rand van de tafel leggen waarop je de truc gaat uitvoeren zodat de lucifers niet te gemakkelijk wegglijden de leerlingen de lucifers tonen en zeggen dat het er zestien zijn ze samen tellen vervolgens een lucifer nemen en aankondigen dat je met die ene lucifer alle andere lucifers kan oppakken even demonstreren wat je bedoelt met andere voorwerpen bijvoorbeeld met een meetlat en een bordveger de leerlingen uitdagen om het te proberen telkens aangeven waarom je wat zij doen niet goed vindt vervolgens het raadsel zelf oplossen de ene lucifer op een tafel leggen met het uiteinde een beetje over de rand en er vervolgens 14 lucifers met de kop naar boven goed aansluitend kruisgewijs dwars overheen leggen zie afbeelding op kopieerblad 29 vervolgens de laatste lucifer weer in de andere richting op de gekruiste lucifers leggen de onderste lucifer vastnemen en de lucifers voorzichtig optillen de leerlingen nu zelf laten proberen hen vooraan eventueel per twee zestien lucifers laten halen en daarmee aan de slag gaan eventueel een wedstrijdje houden wie slaagt er het eerste in om alle lucifers op te tillen of wie heeft er tot nu toe het meeste lucifers opgetild tot slot kopieerblad 29 uitdelen en de verschillende instructies lezen en door iem an d stap voor stap laten uitvoeren de opdracht onderaan het blad laten uitvoeren een voorbeeld samen zoeken en d an de leerlingen alleen of per twee verder laten zoeken nakijken of de leerlingen alle gezochte woorden gevon den heb ben aan de h and v an de vergrote kopie van kopieerblad 29 het is niet erg als leerlingen ook lucifers aanduiden er dan wel op wijzen dat er achteraan wel nog een le tt er meer staat en dat het d an over meer dan een lucifer gaat tip dit trucje zeker vooraf oefenen zodat je weet hoe handig je erin bent als je merkt datje er niet in slaagt alle lucifers op te tillen kan je de leerlingen uitda gen om het beter te doen dan jij met name om niet enkele maar alle lucifers op te tillen mn 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 taalaanbod woorden bank zakdoek rand eerste laatste richting met alle andere zelf beoordelende termen goed fout misschien moeilijk beschrijvende termen voorzichtig langzaam dwars handelingen optillen nemen leggen vallen tellen vastpakken kijken slagen mislukken proberen opletten plaatsaanduidingen op over naast onderste telwoorden 1 tot 16 tijdsaanduidingen eerst dan vervolgens structuren vragen hoeveel differentiatie doel spreken formuleren van mededelingen vragen en reacties bij de uitvoering en het resultaat van een handelings en zoekopdracht in dit geval in het kader van de verklaring van een truc lezen begrijpen van instructies voor een zoekopdracht in dit geval een tekst ve rvolledigen begrijpen v an informatie om de oplossing v an een zoekopdracht te vinden in dit geval keuzemogelijkheden begrijpen en instructies voor een handelingsopdracht schrijven woorden overschrijven kopieerbladen blz 30 materiaal kl as sikaal individueel huiswerk of tweetallen organisatie verloop spreekvaardigheid bij de taak betrekken door gevorderde leerlingen de truc mondeling te laten verwoorden terwijl zij zelf de truc uitvoeren deze leerlin gen ook mondeling voorspellingen laten doen over hoeveel lucifers er zullen vallen de andere leerlingen kunnen ook voorspellingen doen door getallen op te schrijven lees en schrijfvaardigheid bij de taak betrekken door de gevorderde leerlingen die kunnen lezen de invuloefening op kopieerblad 30 te laten maken dat k an eventueel als huiswerk of in paren maart april 2000 nummer 4 29 e jaargang met een lucifer neem zestien lucifers en leg er een op een tafel leg vervolgens veertien andere lucifers dwars over de ene lucifer afwis selend links en rechts van de onderste lucifer leg de lucifers met de kop naar boven neem de laatste lucifer en leg hem op de andere lucifers in dezelfde richting als de onderste lucifer neem de onderste lucifer vast en til zo alle andere lucifers mee op omcirkel het woord lucifer in de tekst en omcirkel een lucifer op een van de afbeeldingen de ll10 lucifer 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 met een lucifer vul de ontbrekende woorden in kies uit onderste andere een laatste andere onderste neem zestien lucifers en leg er op een tafel leg vervolgens veertien lucifers dwars over de ene lucifer afwisselend links en rechts van de lucifer leg de lucifers met de kop naar boven neem de lucifer en leg hem op de andere lucifers in dezelfde richting als de onderste lucifer neem de lucifer vast en til zo alle lucifers mee op maart april 2000 nummer 4 29 e jaargang in de onthaaiklas zijn echter veel groter dan alfabetisering die tussen de reguliere leerlingen het is bij voorbeeld mogelijk dat een leerling die het vorige schooljaar in mei is ingestroomd in en wat dan met alfabetisering in klaar af september bij de nieuwe leerlingen komt te in dit bronnenboek wordt er voornamelijk zitten een leerling die al kan lezen en schrij aan de randvoorwaarden voor alfabetisering ven en bovendien al flink wat nederlands gewerkt in de voorbeeldtaak krijgen de leer begrijpt kan dus in de klas zitten met een lingen een schriftelijke neerslag van de truc analfabete leerling die die ze net in de klas nauwelijks een woord het voordeel van taakgericht werken zullen uitvoeren de nederlands praat het is dat elke leerling uit het taalaanbod leerkracht leest de voordeel van taakge instructies voor terwijl van de leerkracht precies datgene een leerling de truc uit richt werken is dat elke oppikt waar hij op dat ogenblik aan voert op die manier leerling uit het taalaan toe is bod van de leerkracht maken analfabete leer precies datgene oppikt lingen kennis met een waar hij op dat ogenblik aan toe is een functie van het schri ft als je de truc later nog gevorderde leerling zal uit de voorbeeldtaak eens wilt uitvoeren en je weet niet meer hoe heel andere woorden oppikken vervolgens het moet dan kan je dat in een tekst nog dwars afwisselend dan een echte eens nalezen op het eind van de les doen beginner de telwoorden neem de leerlingen ook een klein opdrachtje waar bij ze een woordbeeld in een tekst moeten bovendien worden er bij het merendeel van herkennen en aanduiden visuele discrimina de taken in klaar af ideeen gegeven om tie het is niet nodig dat ze het woord echt de taak voor meer gevorderde leerlingen te kunnen lezen of analyseren wel wordt er differentieren zo kun je de voorbeeldtaak door de afbeelding een duidelijke link gelegd moeilijker maken door een gevorderde leer tussen woordbeeld en betekenis ling de handelingen te laten verwoorden die je moet doen om de truc uit te voeren waarom wordt de eigenlijke alfabetisering uit verder kun je de leerlingen stimuleren om gesteld bij tweedetaalleerders is het gevaar hun lees en schrijfvaardigheid te gebruiken groter dat leren lezen enkel uitmondt in tech door hen de invuloefening te laten maken nisch leren lezen omdat de kans groter is het kopieerblad met het driehoekje onder dat ze niet begrijpen wat ze lezen of zelfs niet aan is enkel bestemd voor gevorderde leer begrijpen wat eigenlijk het nut is van lezen lingen je grijpt dus de vele mogelijkheden daarom vinden wij het erg belangrijk dat de die in de taak zitten aan om de leerlingen leerlingen eerst een basistaalvaardigheid op hun eigen tempo te laten leren opbouwen die later als fundament kan die nen voor alfabetiseringstaken ook de ver ten slo tte kun je de heterogeniteit van de schillende functies van het schrift moeten nieuwkomers als een voordeel gebruiken aan de leerlingen duidelijk gemaakt worden door de leerlingen vaak in heterogene ingaan op de klankletter koppeling gebeurt groepjes te laten werken de minder gevor dus pas in taalkit 1 daarop zal ik terugko derde leerling leert dan van de gevorderde men in een volgend artikel leerling en de gevorderde leerling oefent zijn mondelinge taalvaardigheid omdat hij iets duidelijk moet uitleggen aan een andere leerling mie sterckx steunpunt nt2 ku leuven blijde lnkomststraat 7 3000 leuven mie sterckx arts kuleuven ac be 29e jaargang nummer 4 maart april 2000