Documenten
voorpublicati e di e ee n bru gkla sse r so ms zonder probl e men kan verric hte n maar wa a rbij hij vaa k n o g b e p aald e hulp o f acht e rgrondke nni s n o di g hee ft door l eerlin ge n d oe lgeric ht e n b ege l e id marijke asscheman zulke t aa ltak en t e l a t en ui tvoe re n e n d aa rop te late n re flec te re n wo rd en ze in de l ee rga n g regine bots sc iools lag z i e o nd ers t aa nd kad e r gel e id n aar ee n s t ee ds ze lfstandige r leerh ouding theun meestringa e e n voo rwaarde v oo r zo n ze lfst a ndi ge l ee r h o udin g i s d a t d e lee rlin gen z i c h bew us t zijn kijk naar jezelf en luister v a n de ma ni er waa ro p ze b e p aalde t a ke n aa np a kk en l eerlin gen moet e n kunne n de n naar een ander k en e n pr a t e n ove r w at z i c h a fsp ee lt tijd e ns h et uitvoere n van ee n t aa k o o k i s h e t feedback in schoolslag b elang rijk om a l s lee rling te we te n h oe a nd e ren j o uw pr es ta ti e waard e ren o o k a l voel e n taakgericht nederlands l ee rlin ge n intuiti ef wel aan o f ze ee n goe d e o f sl ec ht e p rest a ti e h e bb e n ge l ever d ze h ech te n voor de bavo veel w aard e aa n het oo rd ee l van a nd e ren vaa k he b j e da t oo rd eel n od ig a l s j e ze l f n og ni et zo e rvare n b e nt in h e t uitvoe re n va n ee n be p aald e taak d aaro m is e r in sch oolslag veel aa nd acht binnenkort komt er een nieuwe methode voor voo r fee dback d oo r di e fee d bac k krij ge n nederlands in de basisvorming schoolslag op de l ee rli nge n i n z ic ht in hun l ee rproces e n kun markt die de leerlingen de kans wil geven tot n e n ze hun l ee rp roces bij s t ell en om hun zelfstandige taal leerders uit te groeien zo bereidt we rkwij ze e n res ul ta t e n t e verbe t ere n g an g deze leergang voor op de eisen die in de vernieuwde b are m et ho des vo o r d e b as i svo rmin g sc hi ete n tweede fase van het voortgezet onderwijs aan de te k o rt in h e t aanbi e d en van fee dbac k leerlingen gesteld worden hoe proberen de ont mo me nt en z i e witt e 1992 1993 in schoo l wikkelaars van schoolslag dit voor elkaar te slag is er s tru ct u reel aandac ht voo r feedb ack krijgen in dit artikel beschrijven marijke assche i n dit artikel geven we ee rs t een korte man regine bots en theun meestringa drie b esc hrij ving va n de w ij ze waa r o p d e ta a lt aak medewerkers aan schoolslag hoe dit in de gericht e leergang schoo ls lag is o p geb o u w d leergang verwerkt is via gerichte feedback op het uitvoeren van taaltaken in schoolslag wordt een schoolslag is een geintegreerde nt2 nt1 leer iets andere invulling gegeven aan taakgericht gang voor de basisvorming begin 1995 kregen taalonderwijs dan in moer 19 97 6 dat als thema vier instellingen het projectbureau rotterdam taakgericht taalondenvijs heeft in schoolslag rijksuniversiteit groningen instituut voor leer staan per les bepaalde taaltaken centraal zoals het planontwikkeling slo te enschede en instituut scrhijven van een brief of het lezen van een tekst van school naar beroep te amsterdam opdracht die via een geexplicteerde vaste aanpak ingevuld en van de projectgroep nederlands als tweede taal uitgewerkt worden in de stappen voorbereiden om met de ontwikkeling van deze methode te uitvoeren en terugkijken liet zogenaamde vur starten model zie ook het verslag van marion siemonsma schoolslag is een brede leergang voor zowel op p 39 in dit nummer vbo mavo als voor havonwo wordt een ver sie ontwikkeld in het voorjaar van 1998 zal door meulenhoff e e n kl ac hte n gesp re k voe r en ee n bri ef sc h rij educatief leerjaar 1 op de markt worden ve n ee n sc hoo lb oekt e ks t l e z e n h e t zijn alle gebracht op dit moment december 1997 is de ma al ta k e n di e ee n sc holi er tijd en s of n a zijn ontwikkeling van leerjaar 2 in volle gang de sc ho ol carri e re wel ee ns m oe t uitvoe r e n ta k en totale leergang zal in 2000 beschikbaar zijn 1998 1 moer 23 ik wi l lezen over manieren van weggaa n opdracht 1 klas w bekijk de bladzijde hiernaast jeq denk na over de volgende vraag je bespreekt hem daarna met de klas welke woorden komen in je op als je aan reizen denkt schrijf ze voor jezelf even op opdracht 2 individueel lees het gedicht hieronder soms wil ik weg weg hier heel ver vandaa n weg van alles wat me weerhoudt om weg te gaan cindy wever 16 uit doe maar dic ht maar opdracht 3 klas denk na over de volgende vragen je bespreekt ze daarna met de klas 4 waarom zou iemand weg willen m wil je zelf ook wel eens ver weg 40 wat kan je tegenhouden om weg te gaan afbeelding 1 o r i entatie op een thema d aa rn a b esc hrij ve n we d e midde le n di e in om de leerlingen te inspireren en hun nieuws deze l eer ga ng z ij n o p gen o m en o m de leerlin g gierigheid te prikkelen om meer over het sys t ematisc h ger i c ht e fee dbac k t e la t en k rij onderwerp te weten te komen zo kunnen ze ge n in h e t eerst e l eerj aa r d aa rbij zulle n we bij een thema als misdaad uitgedaagd worden soms o ok aangeven hoe dit in he t twee d e en detective te spelen als het thema hen interes h et de r de lee rj aa r wo rdt uitgewe rkt seen kunnen de leerlingen gebruik maken van de verder lees lijst met informatieve en fic thema s tionele boeken die inhoudelijk bij dat thema aansluiten en bij elk thema opgenomen is schoolslag is opgebouwd uit thema s in het leerlingen krijgen in ieder thema via teksten eerste leerjaar zijn dat er vijftien alle teksten een twintigtal woorden aangeboden ze leren en opdrachten binnen een thema passen zoveel daarbij een woordaanpak waarmee ze de mogelijk bij de inhoud ervan voorbeelden betekenis van deze woorden en andere onbe van thema s uit deel i zijn de baas zijn kende woorden steeds zelfstandiger kunnen lezen om te weten ontdekken en onder afleiden de doelwoorden komen daarna altijd zoeken de introductie van het thema ge nog een keer terug in een opdracht zodat de beurt onder andere aan de hand van de betekenis van het woord beter beklijft vanaf openingsillustratie zie afbeelding i aan het leerjaar twee selecteren de leerlingen steeds begin van de eerste les van een thema wordt meer zelfstandig de voor hen onbekende het onderwerp ervan verder geintroduceerd woorden 24 moer 1998 1 wat j e in opdrac ht 6 gedaan hebt heet de tek st verkennen voordat je een tek st gaat le zen kun je de tek s t verkennen j e laat je ogen d an over de teks t gaan so ms zie je al meteen waar de tekst vanda an komt bijvoorbeeld uit een leesboek of een krant dan weet je vaak al of het een ve rhaalt ek st of een informatietekst is je l et verd er bij h et verkennen van een tekst o p de tite l tusse nko pjes plaatj e s and ers gedrukte woorden zo kun j e al b e denken wat het ond erwerp v an de teks t i s en wat jij z elf al ove r dat o nde rwerp weet dat h eb j e in opdrac ht 7 ge daan ajbeelding z uit leg na een tekstve rkenne n de opdracht in thema 2 taakgericht re i ze n i s dat een p e r soo nlijk e bri ef schrij ve n di e centr aal ges t elde taa k w o rdt v i a ee n we noe men schools lag een t aakgerich te m etho geexpli c it ee rd e vaste aanp a k ingev uld en d e o mda t d e l esse n zo geo r ga ni seer d zijn d a t uit gewe rkt in d e s tapp e n voo rb e re ide n uit de l eer li nge n gaandeweg ee n b e p aald e taal voe re n e n t e rugkijke n b ij e lk e stap krij taak b e t e r l ere n u i t voeren dit doe l wordt d e ge n d e l ee rlinge n voo r die t aaltaa k r e l eva n te lee rlin ge n p er lesse nse ri e th e m a aa n he t o pdrac hte n b e paa ld e taa l k e nni s en deel b egin e rvan duid elij k ge maakt e en t aa ltaa k vaa rdigh e d e n n oo dzak e lijk voor d e uitvoe is een co mmunica tieve h ande lin g van taal ring va n de taaltaa k zijn ge re l a teerd aan d e gebruik ers di e geric ht i s o p he t b e rei ke n va n voo rb e r e idi ng e n uitvoe ring va n die taa lt aak ee n b e paa ld d oel d e taalta ke n in schoolslag v oo rb ee ld e n bij ee n t e kst l e z en zijn l ees d oe zij n afgel e id van d e ke rndoele n e n a lge m e n e le n vas t s tell e n lees mani ere n ki ezen b ij int e r vaardi gh e id s doele n va n d e b asi svo rmi ng met vi ewe n do orvrage n versc hille nd e aa nspr ee k de n adruk o p d e sch oo lse t aa lt a ke n v oo rb eel vormen ge bruike n br o n ge bruik bij ee n de n van d ergelijk e t aalta ke n zij n ee n ged ic ht br ief sc hrij ven wo rdt aand ac ht b es tee d aa n of verh aa l lezen ee n sc h oo lb oe kte kst l eze n zin s b o uw en s p elling bri e fco n ven ti es e n bij vr agen b ean twoo rden bij ee n sch oo lboe k d e t aa k sc h oo lb oe kte kst l eze n i s h e t b ela ng te kst samenwerken voo r een presen tati e rij k d e te kst t e ve rke nne n b ij h et th e m a lui s te re n naar uitl eg b e kijke n va n een d oc u waa rin h e t l eze n va n ee n sc h oo lb oe kt e k s t m ent a i re e nzovoo rt d eze co n cre t e t aa ltak e n voor h e t eerst d e ce ntr a l e taalt aak i s krij m oe t d e l ee rl in g oo k in he t dagelijk s leve n ge n l ee rlin ge n bij d e s t a p vo orb e r e ide n binne n e n buite n sch ool kunne n uitvoe re n en uitl eg en oe fen ing m et b et r e kkin g to t h et juis t bij h e t vak ne derlands k an hij ze be t er ve rk enn e n va n ee n t e k s t h e t ve rk e nn e n v an l eren b eh ee rse n daa ro m s taan d eze t aalt a k en te ks t e n oefe n e n ze o ve ri gen s nog ee n p aa r i n schoolslag ce n traal vo o r d e leerling nog k ee r a f b ee ldin g 2 l aa t zi e n h oe deze ke n o nwerke lij ke p edagogisc he tak e n zoal s he t ni s i ndu ctief aa n ge b o d e n wo rdt in o p s tellen van een rec l a mefo ld e r dat w ij een schoolslag mo e t e n de l ee rlinge n oo k rege l geschik te taa ltaak voo r een b e paalde b e roep s m a ti g d e ben o di gd e k e nni s e n vaard ig h e d e n o pl e iding vind e n of h e t vas tstellen h oe la n g zel f a fl eid e n bij h e t t e ru gkijke n o p ee n niet ee n lij k doo d is zi e va n de n branden h e l e m aa l p e r fec t e uitvoe rin g van ee n kuike n 1 997 s taan in schoo lslag ni e t centr aa l t aa lt aa k d e z e re fl ec ti e fase is e r g b e langrijk voo r d e de aanpak van taaltake n o ntwikk eling van in z i cht in h e t e ige n l ee r pr oces l ee rli n ge n geve n in ee n l og b oek aa n p er th e ma s taat ee n t aa lt aak centr aa l lee rlin wa t ze ge makke lijk o f m oe ilijk v o nd e n e n o p ge n l er en ex plic i e t ta a l o n1 een be paa ld e we lk e m a ni e r ze ee n b e paa ld e ta a k kunne n t aaltaak be t er t e b eh ee rse n in he t the ma verb e t ere n l ee rlin gen leren du s ee n taak aa n 1998 i m o er 25 te p a kk e n op ee n mani er di e p as t bij hun d e ve rsc hillende feedbackins trume nt e n mo e l ee r s tijl w e kome n hi er n og op te ru g t e n doe lb ew u st e n h e rh aald e lijk inge ze t w o r de n o m bij zow el d e doce nt al s de l ee rling he t alle geselec t eerde t ak e n ko m e n in d e ee rs t e inzi cht in de lee rvo rd e rin ge n te o ntw ikk e le n dri e l ee rj are n mins t en s een k ee r uitvoerig aa n h e t d oe l is ve rb e t erin g va n h e t taa ll ee rproces bo d d e mees te tak en k o m en in a nde r e va n d e l ee rlinge n e n va n hu n t aa lprestaties th e ma s t eru g e e n voorb eeld bij h e t th ema d aar moe t r ege lma ti g bij s tilgest aan worde n ontd e kk en e n o nd erzoek e n is h et inte r vie z o d a t reflec ti e ee n gewo o nt e w o rdt m e t w e n d e ce ntrale t aaltaa k d e lee rlinge n z ijn b ehulp v an opme rkin ge n va n d e d oce nt e n dan ec hte r ni et alle lesse n me t a ll een maar h e t va n m e d e d el eerlinge n l ere n d e lee rlin ge n intervi e w be zig z e we rk e n oo k sa m e n o m d e s t ee ds co mpl exer wo rd e nd e ta k e n aan t e v rage n va n he t int e r v i ew t e b e p a l en he t p a kken e n uit t e voe r en o p ee n ni e t alleen inte r vi ew voo r te b e r eiden en info rm at i eve b e te r e maar o o k b e t er bij hun p assende t ek ste n ove r he t ond erw erp te l eze n b ij d a t m a ni e r z e l e r en bij z i c hze lf na t e gaa n o p le ze n p asse n d e le e rlin ge n d an de in ee rde re we lk e punt e n zij zi c h zelf ku n ne n ve rb e t er en the ma s gelee rd e dee lvaa rdi g h e d en zoals he t t eks t v er ke nn e n toe m e t a nd ere woord e n v oo r ee n lee rlin g is ee n b eoorde lin g fun c ti o d a n l e ren ze taa l ge bruik en doo r d e tak e n u i t n ee l als h e t ee n o nd e rdee l i s van z ijn lee rpro te voe ren ces in schoo ls l ag m oe t de l ee rlin g zelf kunne n z oal s gezegd k o me n b e la ngrijk e t aalt ak e n o n d e rsc h eide n en b esli sse n of hij i ets goe d k an z oals h et sc hrij ve n va n een bri ef h e t l eze n of n og ni e t op b as is d aarvan k a n hij i n ee n van ee n sch o olb oe kte kst of he t h o ud en va n l ee rs itu a tie ee n s tr ategi e ki eze n e en ze lfs t a n ee n int erv i ew v ersc hille nde k e r en te ru g d a n di ge l ee rling h ee ft n aast a l gem e n e k e nni s ove r wo rdt de t aak co mpl exe r e n m e t aan v u lle nd e d e aa np a k voo rb e re i den u i tvo e re n e n t e ru g k e nni s en vaa rdi g h ed en aa n geb o d e n l ee rlin kijken sp ec ifi e k e k enni s no dig ove r s trate ge n l er en d a t z e vaa rd ighe de n van d e e n e gi ee n d ie bij b e p aald e taa ltak e n sc h oo lb oe k taa lt aa k kunn e n geb ruik e n bij de ande re bij t e k st l ezen z ak e lijke brief sc hrijve n prese n int erv i ewe n geld e n be paa l de ges pr ek s regels t atie geve n t e ge br uiken zij n over wan n ee r e n mo et j e so ms d oorvrage n bij di scu ss i e re n di e s tr a t egieen b e l angrijk of nutti g zij n b ij oo k d e o pb o u w va n d eze ke nni s e n vaardi g voo rb ee ld nie t bij ee n p ersoo nlijk e bri ef wel h e d e n doo r d e j a r en hee n is uit gewerkt in bij ee n z a kelijke e n hij m oe t we ten we lk e l eerlijne n vo or o nd er a nd e r e l ezen lui s t e re n goe d b ij h e m p assen d at l aatst e h an g t af va n sp re k en e n sc hrij ven wa t voo r lee rli ng hij is zijn zelfver tro uw e n bij die taalt aak en z ijn pl ez i er e n inte r esse het waarom en hoe van feedbac k voo r d a t o n derdeel va n h e t va k z o weet d e z el fstandi ge leerlin g hoe hij h e t l eren zelf ka n onderwijs is pas goed als systematisch geeva s tur en b ewake n t u ssen s tap pe n n e m e n o p lueerd wordt wat er geleerd is de leerlingen tijd p au zeren zi e simo ns v a n zu yle n hebben op het juiste moment op het juiste 1995 als een l eerling bij h et o nd erzoekj e tijdstip tijdens hun leerproces en bij het juiste d oe n ge l ee rd heeft d a t hij een t e bre d e taal aspect feedback nodig om vooruit te zoe kvr aag ha d ge kozen d an kan hij daar d e komen leerlingen en docenten kunnen alleen vo l gen d e k ee r o p l e t te n d oo r in extra s t a pp e n maar adequaat reageren op leerlingprestaties d e v raag in te p erke n en d e vr aag eve n te als ze het presteren zorgvuldig waarnemen l aten li gge n o m er l a te r wee r fri sse r t egen aan daarvoor kun je verschillende instrumenten te kunn e n kijke n gebruiken omdat leerlingen verschillen in e e n docent m oe t o p b asis van d e b eoo rd e wat ze al kennen en beheersen en in de weg lin g kunn e n b es li sse n of waarlangs ze hun eindresultaat bereiken ver een l eerlin g ee n juis t b eeld heeft van z ijn schillen ze ook in hun behoeften aan feed vaardi gh eid m e t b e tre kkin g t o t ee n co nc re te back taak wee t ee n l eerli n g bijv oo rb ee ld da t hij vandaar dat in schoolslag diverse feedback inh o ude lijk le uk e bri eve n sc hrijft ma a r da t e r momenten en instrumenten opgenomen zijn aan d e a lin ea inde li n g n og we l wat sc h o rt 26 m o er 1998 1 enquete hoe pak jij n ou zoiets aan hieronder s taan zeve n situaties waa rin je een bepaalde taak moet aanpakken bij elke situatie sta an versc hi llend e manieren om dat te doen bij elke manier moet je aang even hoe jij dat zou doen je mo et een van de cijfers 1 2 3 4 of s omc irkelen 1 zeker niet 2 meestal niet 3 soms wel soms niet 4 meestal wel 5 zeker wel lees elke s itua tie precies stel j e voo r dat jij j e in die situa tie b evindt omcirkel j o uw antwoorden er zijn gee n go ede of foute an twoorden het gaat erom dat j e bede nkt ho e jij dingen meestal aanpakt situa tie 7 je krijgt een proefwerk hoe begin jij aan het proefwerk a ik be d enk ho eve el tijd ik h eb en kijk eerst hoeveel vragen ik moet b ean twoo rde n z o kan ik zi en ho eveel tijd ik ongeveer voor elke vraag h eb 1 2 3 4 5 b mo eilijke vragen l ees ik no g ee n keer door zo kan ik zi en of i k de vraag begrepen heb 1 2 3 4 5 c al s ik de vragen heb gemaakt l ees ik mijn antwoorden n og ee n keer d oor zo kan ik nog vragen ve rbetere n 1234 5 d n a afloo p vraag ik me af o f ik het go ed he b a angepakt of dat ik h et de volgende kee r beter kan doen 12345 tel de cijfers die j e omcirke ld h e b t bij situatie 7 bij e lk aar op a antal punten afbeeld ing 3 vraag u it de leerenq u ete het niveau van die vaardigheid voldoende is is de l ee re nqu ete ee n inve nt ariserende enqu e te om die concrete taak op een acceptabele n aa r h e t ge bruik van strat egi een h e t t wee de manier uit te voeren zie hajer kortas b estaa t uit o pdracht en bij h e t te ru gkijke n o p meestringa 1996 met andere woorden is de d e voo rb ereidin g en uitvoe rin g van de in he t prestatie die de leerling heeft geleverd vol th e m a ce ntra l e t aalt aak bij he t d erd e ins tru doende met het oog op het gewenste eind ment b eoo rd el en d e l ee rlinge n elkaa r dit niveau ge be urt bij voorb ee ld tijd e n s gr oe p swe rk b ij de overige d rie in s trum ente n di e we hi e r in schoolslag zijn ve rsc hi lle nd e in s tru me n ten b es pr ek en i s de ro l van d e docent grote r h et op ge n o m e n v oo r d e ze lfeval uati e van de g a a t o m h et l ogb oe k d at o veri ge n s d oo r de l ee rl i n g en d e insc h a tting van zijn v orde rin l eerling wo rdt in gev uld d e ob se rva ti e d oo r ge n door de do ce nt hi e ro nd er zulle n we z es d e doce nt e n d e e ind t oe t se n v an de ze dri e ve rsc hill e nd e feedb ac kin strum ent en in s choo l instrume nte n ka n de d ocent d e gegeve n s ove r slag k o rt to el ic hte n de lee rlin ge n bijhoud e n op een reg i s tra ti e fo r bij de ee r s t e in s trum e nt e n di e we hi e r mulie r d at in d e d oce nte nh andl e idin g van be h a nd el e n i s d e l ee rling in ee r s t e in s ta nti e s c h oo ls lag i s op ge no me n zijn ei ge n b eo orde laa r h e t ee rs te ins trume nt 1998 1 m o er 27 koepelterm omschrijving voorbeelde n van de groe p stratec te e n onthouden hi e r o nd e r va ll e n g a n a w aar ee n nie uw woo rd j e aa n d oe t wat je leert l ee rs tra t egie n o m j e d e nk e n ge h e uge n t e tr a in e n formuleer e nk e l e vr agen ove r he t o nd er werp ve rgelijk ni e uw e informatie me t wa t j e ke nt eigen kennis dit zij n cogniti eve s tra maak gebruik van j e ke nni s buiten de teks t gebruiken t egi ee n o m ni e uwe in orden d e gege vens for m a ti e t e k opp e l e n voorspel w a t e r in de vol gen de a li nea zal aan wa t j e a l wee t s taa n kennis dit b e treft voo r a l gebruik de ti te l e n de pl aa tj es uitbreiden om strategi ee n o m lees de t eks t sa m en me t a nd e r e n luiste r en e n leze n t e o p tim aliser e n voorspellingen dit z ij n voo rna me controleer o f d e b e t e k e ni s va n ee n woo rd controleren lijk soc ia le en me ta goe d i s cogniti eve s tr a t eg i e vraag om advi es e n om na t e gaa n o f j e h e t bij h e t jui st e eind h ebt beperkingen on der d eze k oe p e lter m ve r ee nvo udi g m oe ilijk e vr agen omzeilen va lle n s tr a t eg i ee n o m geef ee n omsc hrij v in g b e t er t e spre ke n e n t e gebruik de ni e uw geleerd e woo r de n e n sc hrij ven zin sd ele n in na tuurlijke s itu aties gevoelens hi e r o nde r s t aan lee r wees nie t bang fo ut en t e m a k e n gebruiken s tra t egi een d ie b edoeld z o rg voor ee n ru s t gevend e s itu atie zijn o m affectieve spreek j eze lf moe d i n b e l emme rin gen weg te n eme n begrijpen hoe d e ca tegori e b evat werk in d r i e s t app e n i voo rb e rei d en je leert me t acogniti eve s trate 2 uitvoe r en 3 te ru gkijke n gi een die voo r al h et ga na wa t je ge leerd h eb t l eren zelf b e treffe n fijbeelllt ng 4 j chema leertip s leerlingen zijn hun eigen beoordela ar nadenken over de manier waarop hij of zij nederlands leert aan de hand van een tiental i de l ee r e n que t e e n d e l ee rtip s in situaties zowel taalleer als taalgebruiks z i c ht in j e e i ge n st r ateg i sc h hande situaties gaan leerlingen na in hoeverre zij len aan het begin van leerjaar t wordt in strategisch handelen in de verwerking van schoolslag een enquete afgenomen doel van de enquete wordt een verband gelegd met de die enquete is om een leerling te laten leertips die in de leergang regelmatig terug 28 m oer 1 99 i eigen kennis gebruiken lee tip g ebruik wa t je weet vergeet niet datje al heel veel weet voor je een tekst leest bedenk je watje al weet over het onderwerp van de tekst dat maakt het begrijpen van de tekst gemakkelijker begrijpen hoe je leert we rk s ame n m et andere n het is handig om op school met anderen samen te werken samen weet je meer dan in je eentje als je samenwerkt kun je elkaar helpen dat kan ook als je gaat schrijven je kunt samen nadenken over wat je zou kunnen schrijven zo breng je elkaar op ideeen daar heb je allebei wat aan afbeelding 5 lee rtips k o m e n e en va n d e vrage n uit d e e nq u e te i s o p hun e i ge n l ee rp roces bij e lke sta p van o p ge nomen in afb ee ldin g 3 voo rb er eidin g uitvoe ri ng e n t erugkijk en ka n d e l ee re nq u e t e l eidt t o t ee n gl o b al e kara k fee db ac k voo rko m e n m aar voo r a l d e laa ts t e ter iserin g van he t lee rge d rag van d e leerlin g is er o p ge ri cht om te l e r en van wa t j e ge daa n o p d a t m ome nt d a arm ee k rij ge n l ee rlin ge n he bt leerlinge n kijk e n bij d e laatste s t a p aa nw ij z in ge n ove r we lk e l ee rtip s zij goe d zowel teru g op h et resultaat bij voo rb eeld zo u de n kun nen ge bruik e n d e l ee rtip s z ijn h eb ik d e tekst b egr e p en al s o p he t proces d aa rt oe on d e rve rd ee ld i n zeve n g roep en i n bij voo rb ee ld h eb ik d e goed e lees m anie r bij gaand sc h e m a zie afb eeldin g 4 lic ht e n gek ozen d oo r zulk e v r age n te b ea ntwoo r we d e ind eli ng voo r de l e z er van dit a rt ik e l den groe it h et in zi c ht bij d e leerling in zijn t oe ma ni e r van le re n m e t di e i n fo rma ti e k a n hij in elk t he ma in leerjaa r t kom en twee bij een volge nde uitvoeri ng van di e t aalt aak ni e uwe l eertip s aa n b o d z e wo rd en ex plic i et zijn aanp ak bijs te ll en o m zod oe nd e z ijn res ul aa ngeb od e n op ee n pl aats w aar d e l ee rli nge n taat te ve rb e te re n ze di rect e n fun c ti oneel ku n n e n ge bruik e n ei ge n kenn is ge bruike n g e bruik wa t j e 3 feedback in groepswerk samenwerkend wee t bijvoo rb ee ld bij h et voo rsp ell en van d e l e ren is ee n b e la n grijk o nd e rdeel in s choo lslag b e t e ke ni s va n o nbe ke nd e woord en d e ee r s t e groe p swerk is nie t alleen b e do eld al s afwi sse k ee r dat ee n leertip wo rdt aa n ge b o de n p asse n lin g in d e we rkvo rm h e t heeft ee n b e la ngrijk d e lee rlin gen d e stra teg i e t oe i n ee n o f m ee r l ee rd oe l l ere n va n e lkaa r b ove ndie n bi edt o pdrac hte n in elk the ma wo rd e n oo k tw ee al h et de l ee rlin ge n gel ege nh eid in o nd erlin ge ee rd er aan ge b o de n l eertip s he rh aald van ze lf int e r ac ti e d e ni e u w v e rw o rve n k enn is e n s pr e ke nd ook b ij o pdr ac hte n waa r z e wee r dee l vaardi g he de n t e oe fene n e n te ge brui t oe p asb aar zijn h et gebru ik er va n is d a n ke n groep swerk wo rdt vanaf he t ee r s t e o pti oneel z i e a fb ee lding 5 th em a o p ge b o uw d in de l eer ga ng v a n twee bij he t te ru gkijk en o p d e t aa lt aa k kan h e t tall e n naa r grot e r e gro e p e n v an ee nvo udige ge bruik van d e l ee rtip s word en besprok en n aar co mpl exe opdrac ht e n oo k k o m e n de l eerlin ge n kunn e n da n hun s tra t egi sc h h a n voo rw aarde n voo r ee n go e d e sa m e n we rkin g d el e n bij stell e n soc i a l e vaa rdi g he d e n al s e lk aa r de b e urt geve n e lk aa r uit laten prat e n sys te ma ti sc h 2 terugkijken op een taaltaak doordat aa n d e ord e d oo r d e sa m e nwe rkingso pdrac h d e taalta ak s t ee ds in drie st a pp e n aa nge p akt t e n wo rd e n e r m o me nt e n gec reee rd waa rop wo rdt he bb e n leerlin gen d e moge l ijkh eid om l ee rlin ge n kunn en l ere n va n de fee dbac k van sys t e mati sch fee db ack t e geve n en t e krij gen hun kl asge note n zie afb ee ldin g 6 l ee rlin gen 1998 1 moer 29 he el belangrijk bij brain s tormen is dat all e s mag geen enkel idee is fout of s to m o ok al begrijpt een ander niet waaro m je iets zegt soms weet je he t zelf n iet eens dat ge e ft ni e t het gaat ero m dat je zove el mo gelijk id e e en verzamelt sam en brainsto rm e n gaat h et beste als j e niet ove r iets an ders gaat praten o m de beurt een woord of idee no emt niet teve el herri e maakt niet laat merken of j e iet s goed vindt of nie t er zijn ook verboden woorden bij h e t brains tormen wat je niet tegen elkaar mag ze ggen als j e brain stormt is stom waar s laat dat nou op hoe kom j e daar nou bij kun j e nik s beters verzinn en enzovoort opdracht 36 twee t al je gaat samen brainstormen over de baas zijn je kunt op verschillende maniere n brainstormen hieronder staan er twee kies samen een manier manier 1 40 concentreer je op het onderwerp de baas zijn m welk beeld of gevoel komt in je op cd noem om de beurt een woord dat daarmee te maken heeft cd schrijf die woorden op manier 2 4 kies in dit thema een tekst die jullie leuk of bel angrijk vinden een brief liedje elfie of rondeel 4d lees die tekst nog eens co schrijf de leukste of belangrijkste woorden zinnen uit die tekst op cd noem om de beurt een woord dat daarmee te maken heeft m schrijf die woorden op afbeelding 6 voorwaarden voor samenwerken en een samenwerkopdrach t reageren op elkaars produkten en op elkaars woordelijk voor het eindproduct ze verdelen functioneren onderling de taken die nodig zijn om de leerlingen beoordelen elkaars product bij opdracht uit te voeren daarna beantwoorden voorbeeld bij het schrijven van brieven de ze ook vragen over hun functioneren als groep brief wordt door een klasgenoot op basis van met aandacht voor hun eigen gedrag binnen de een aantal vooraf vastgestelde criteria beoor groep en dat van hun groepsgenoten deeld de criteria zijn geordend naar inhoud taalgebruik en vorm in thema 14 zijn de de docent beoordeelt me e criteria als weergegeven in afbeelding 7 gezamenlijk bespreken de leerlingen hun het logboek in leerj aar i is in bijna e lk bevindingen op grond waarvan het eigen th e m a ee n diffe r e ntia tieles o p ge no me n in d a t product de brief kan worden gereviseerd uu r voeren de leerl in ge n n og ee ns d e ce nt ral e leerlingen beoordelen ook het functioneren taaltaak ui t d a t k a n o p ve rsc hille nd e nivea u s van hun groepsgenoten en van zichzelf als h e rhalin g me t ex tr a uitl eg e n oefe nin g wa t groepslid bijvoorbeeld als ze samen een ver be tr eft d e r el eva nt e ke nni s e n vaa rdi gh e d en slagje schrijven of een onderzoekje doen ge makk elijk er da n de kernstof leerlingen zijn in dat geval ook samen verant he rhalin g o p h e t niv ea u v an d e ke rn s tof 30 m o er 1998 1 vragen bij een persoonlijke bri ef je kunt de volgende vragen gebruiken om jouw brief op inhoud woordgebruik en vorm na te kijken e en brief is goed als je alle vragen met ja kunt beantwoorden inhoud 1 is de b rief vo lledig 2 is alles duide lijk 3 is de volgorde van de informatie l ogisc h inleiding kern en slot woordgebruik 4 passen de wo orden bij de lez er vorm 5 lopen de zinnen go e d sta an de woorde n in de zin in de goede volgo rde 6 zijn alle werkwoordsvo rmen goed ge s p eld 7 zijn a lle andere woorden g oed gespeld 8 zijn h oofdletters en lees tekens goed g ebruikt veel fo uten kun je zo verb e teren van de fouten d ie met d e vorm te m ake n h ebb e n kun je in na slag opzoeken hoe het we l moet j e kunt ook het woordenboek ge b ruiken om de spe lling van een woord op te zoeken afbee ld ing 7 voo rbee ld v a n revis iecrite ria ui t th ema 1 4 ve rdi e pin g bove n h e t nivea u va n d e k erns to f voo rb eeld ge bruikt al s een s oort sc hee pslo g l ee rlinge n sp e l e n ze lf ee n b e la n grijke rol bij boek d e l ee rling b es chrijft daa rin op ba s i s d e ke uz e van d e diffe r e ntiati e les z e v ull e n van gericht e vrage n tijd e n s d e ve rsc hillende ee n l ogboek in zie afb ee lding 8 in h e t fase n van het uitvo e ren van de taaltaa k w a t logbo e k w o rd e n vra ge n ge ste ld di e be tr e k hij doet welke probl em en hij te ge nkomt e n king he bb e n op de voorb e re idin g en de w elke opl oss in ge n hij d a arv oor be d enkt e e n uitv o eri n g va n de taaltaak e n o p de ke nnis e n ande r v oo rbeeld i s d a t d e l ee rlin gen ee n kort va ardigh ed en die bij di e ta alta ak zijn aan ge ve rs lagj e schrijven waa ri n ze zow el a an ge v e n bode n h o e h e t z e ve rgaan i s tijde n s h e t we rke n aa n n a h e t invulle n van h e t lo g b oe k telle n d e taaltaak als wa t z e ove r d e th e ma inh o ud lee rlin ge n hun sc ore v e rvo lge ns vu lle n z e in va n ee n b e p aa ld th e ma h e bbe n gel ee rd d e z e we lk e diffe r e nti a ti e ze op b asi s van hun sco re essay ac hti ge invullin g i s bijvoorb eeld ge ko z oude n mo ete n m a k e n als d e l ee rlin ge n dit z en b ij h e t th e ma int e ressant e m en se n zo d a t ni e t ee rlijk in vull e n kunn e n z e ee n diffe r e n ze d aa r o o k kunn e n not e re n wat ze o ve r hun t a ti el es krij ge n w aa r ze ni e t v ee l aa n h eb b e n e i ge n idool h ebb e n ge l ee rd of die te mo e ilijk vo o r hen i s d e do cent h eeft bove ndi en een b es li ssend e s t e m in d e ke u ze 2 observatie en registratie door d e hij ka n d e lee rlin g c orri ge re n e n ex tr a docent bij e lk va n de in s trum e nte n h eeft d e oe fenin ge n lat en doe n o f h e m s timul ere n d ocent een b egel eid e nde e n o f stur e nde ro l t oc h maa r een s de verdi e pin gs les t e pro b e re n e e n vorm va n feedb ac k waarin d e rol va n d e d ocent cruc iaa l is is di e va n ob serva nt bij d e in de lo gb oe k e n zit ee n b e pa ald e opb ou w i s o pdrac ht en di e zi c h da arv oor l e n e n i s in d e h e t in d ee l i no g erg voorges tru c tureerd e n do ce ntenhandleidin g ee n aantal ric htlijne n moe ten de le e rlinge n voornam e lijk ges lot e n v o or ob serva ti e opg enom e n zo wordt d e vra ge n beantwoord e n vanaf de el 2 i s he t do ce nt in les 4 e n l es s van th e ma 1 4 lo gbo e k ge variee rd e r qua vorm en wo r dt e r geadvi s e erd l e t tijde ns he t we rken in tw ee mee r v a n de le e rling g evra agd bij d e uitvo e t a ll e n in d e opdracht op d e bijdra ge n van ri n g van e en omvan grijk e taa ltaak zoal s het v e rsc hi lle nde lee rlin gen stimul ee r le erlinge n do e n va n e e n onderzo e kje om d a arov e r ee n m e t e en mind er acti e ve in s tellin g e en bijdra pre s ent a ti e te geven wordt het lo gbo ek bij ge te le v er e n let er voor a l op dat d e 1998 1 m o er 31 lee rlin ge n indie n nodi g doo rv ra ge n d ez e l ee rlin ge n di e h e t goe d do e n kan d e d oce nt o bserva ti e k a n w orde n aa n get e k end o p h e t aant e k en e n dat z e d e d ee lv aa rd ig he id b e h ee r regi s tr a ti e formuli e r dat in d e do ce nt e nh and se n de ob serva ti e ka n v oo r d e do ce nt aa nl e i le iding bij de l ee r ga ng op ge n o me n is van ding z ijn o m m et ee n l ee rlin g co n cree t thema t kl eu rrij ke feesten logboek in dit logboek geef je antwoord op vragen over woordaan pak en betekenis con troleren hoofdvraag en subvragen bedenken bij een informatieteks t maak eerst de vragen bij wat je geleerd hebp lees dan de samenvatting op bladzijde qsamenvateng thema 4 nog eens ga na of het goed is wat je hebt ingevuld of a angekruist vul dan de tweede kolom in bij wat je geleerd hebt bean twoord daarna de re st van de vragen wat je geleerd heb t kies uit a waar moet je op letten als je de betekenis bedenkt 1 3 en of 4 goed 2 niets goe d van een moeilijk woord 1 wat er in de tekst staat over de betekenis 2 op wat je zelf weet over het onderwerp 3 op eventuele 4 op de vorm van het woord en in de zin b als je een moeilijk woord in een tekst tegenkomt 1 2 en 3 goed 2 2 en of 3 fo ut bedenk je een betekenis hoe kun je die betekenis controleren 1 door aan iemand anders de betekenis te vragen 2 door 3 door altij d c waar kun je het antwoord op een hoofdvraag vinden 1 goed 2 fout in de hele tekst in een stukje van de tekst d waar kun je het antwoord op een subvraag vinden 1 goed 2 fout in wat je gedaan hebt dat v o nd ik e je hebt de hoofdvraag van de tekst voorspeld 1 makkelijk 2 moeilijk na het verkennen van de tektst f je hebt de hoofdvraag bedacht na het p re cies lezen 1 makkelijk 2 moeilijk van de tekst g je hebt subvragen bedacht na het pre cies lezen 1 makkelijk 2 moeilijk van de tekst hoe je het gedaan heb t kies uit h had je de hoofdvragen en de subvragen goed 1 ja bijna alles 2 nee de helft bedacht goed of minder goe d beantwoord deze vraag alleen al s je bij h nee hebt gekozen wat zou j e de volgende keer op een andere manier doen 32 m o er 1998 1 bij vraag a t m h heb je telkens 1 of 2 gekozen tel hoeveel keer je 1 hebt gekozen ik heb 7 of 8 keer 1 gekozen ik maak les 6 c ik heb 6 keer of minder 1 gekozen ik maak les 6a b let op missc hien heb j e in het schema hierboven opgeschreven dat je de volgende keer iets op een andere manier wilt doen denk hier dan aan als je aan les 6 werk t werkschema ik maak van les 6a b de volgende opdrachten leers tof voorbereiden vraag a t m fl ot m4keer a opdracht 37 sof6keer b opdracht 38 versie opdracht 39 versie uitvoeren vraag g en h oof l keer a opdracht 40 2keer b opdracht 41 versie terugkijken opdracht 4 2 afbeelding 8 voorbeeld van logboekvragen uit the m a 4 kl eurrijke feeste r e lee r ge drag t e b es pr e k e n e n k an m e de b e p a we lk e v raag d e he l e te kst a ntw o o rd gee ft e n le nd zijn vo or ee n waa rde rin g cij fe r over h e rke nn e n va n ee n opsomming elk e t o ets i s ee n b ep aalde perio de op h e t regi stra ti efo r o nderve rd eeld in ee n k e rn e n ee n kopd e el muli e r kunn e n ook d e t oe tsr es ult a t e n bij ge h e t k e rnd eel i s vo o r all e l eerlin ge n d e ho ud e n wo rd e n k o ptoe t s i s e r v oo r d e lee rlinge n di e d e v e rdi e pin gs l es va n de diffe re ntiati e gedaa n de eindtoetsen in sch oo lsl ag i s na elke h e bb e n m et d e ke rn wordt de k e rn s tof twee the ma s ee n l ee rs t o fge b o nd e n t oe ts op va n h e t th em a ge t oe ts t h e t k o pd ee l b ev a t ge n om e n d aarmee ka n n agegaa n wo rd e n opdr a c ht e n di e b ove n h e t ni vea u v an d e hoe goed d e l ee rlin g d e b e ha nd eld e taa lta k e n k e rn s t of li gge n en d e daa rbijb e hor e nd e k en ni s e n vaardig h ede n b e heerst d e toe t se n in de l ee r ga n g tot slo t vormen ee n afspiegeling v a n d e taal t a k e n di e d e l ee rlin g d aarvo or h ee ft geoefe nd m e t in d e basisvorming i s h e t d oe l va n h e t v ak de t oe tse n ve rgrote n l ee rlin ge n e n ze k e r n ed erlands ac ti eve taal gebruik e rs te cr ee re n l ee rlinge n v oor w i e h et n e de rl a nd s ni e t d e di e zi c h tali g kunne n r e dd en in d e s itu a ti es m oe d ertaal i s hun inzi c ht in hun toen eme n di e ze tegenkome n m e t h e ld e re en voor d e b eh ee r s in g van d e taal m e t fee db ac k kan l ee rlinge n fu ncti o ne l e do e le n prob e re n we in d e lee rling dat l ee rs u cc e s zi e n sch oo ls lag te v o o rk o m e n d a t l ee rlin ge n ni e t ni e t a ll ee n de fase va n uitv oeri n g wordt we t en w a t ze bij n e de rl a nd s lere n e n te ge t oe tst w aar mo gelijk w o rde n ond erd e le n stimul e re n d a t d e l esse n v o or h en zin vol en uit d e voorb e r e idin g get o et s t zo wo rdt bij ins pir e r e nd zijn l eerlin gen e n d oce nten kun th e ma 6 waa r h e t l e ze n va n een sc h oo lb oe k n e n b e te r inzi c ht k rij ge n in h e t taa ll ee rproces t e ks t d e ce ntral e taaltaa k is nagegaan o f d e met b e hulp v a n d e b eoorde lin gs ins trume nt e n l ee rlin ge n d e bron kunn e n h e rke nn e n e n h e t in schoolslag zo da t d e l eerlin gen b e t e r grip o nd erwerp van de t e ks t kunne n v oo rs p ell e n krij ge n op d e sta pp e n di e ze no g mo e t e n di ve rse d ee lva ardi g h e d e n di e aa n d e o r d e z e tt e n om zich in all e v oo rk ome nde situ a ti es zijn ge w eest in d e v oorg a and e l essen worden go e d uit t e kunn e n drukk e n ook ge to e tst ond er ande re va sts t ell e n op 1998 1 m o er 33 s c h oo lslag n ederl a nd s voor de basisvorming recensi e w o rdt uitgege v en door meulenhoff edu ca ti ef voo r m eer info rmatie kunt u co n tac t opn e m e n m e t d e a fd elin g ve rko o p 020 556 68 90 minjam tuinder literatuu r taalbeleid in het v o br a nd en k va n d e n f kuik e n t aak hoe zorg je ervoor dat er geri cht t a alonde rwij s ee n ni e u w ge luid in moer 1 99 7 6 jrg 29 blz 281 290 iets verandert h aj e r m j kortas t va n d er linde n t m ees trin ga b eoo rdeling in de klas notit ie tweede overdrachtsconfe renti e project integrat ie iv t2 nt 1 inte rne publik a ti e en sc h e d e slo 1996 s va n sliep e n a b akker a va n prui ssen sim o n s p r j j g g zu yl en re d de implementatie van taalbeleid in het voo rtgezet d idact iek van l e ren leren tilbu rg m esoco ns u l t onde rwijs d en b osc h kpc gr oe p 1997 190 1995 blz f 85 exc l verzendk ost e n b es t el nummer witt e t vie r nie uwe me tho den voor de i o ii s kpc a fd e lin g ve rk oop p ost b us basisvorming n e d e rl a nd s in levende ta len 4 8 5201 al d e n b osch tel 073 624 72 47 4 70 1992 bl z 155 162 472 bl z 305 3 1 3 e n 4 7 3 blz 3 67 375 witt e t ju ry b eoord e lin g goe d ne d erlands op vee l sc h o l en voo r voo rt geze t o nderw ij s i vntx v i n l evende talen 482 199 3 blz wo rdt gewerkt aan he t vormgeve n van h et 3gg 3 92 e ige n taa lb el e id al da n nie t me t exte rn e on de rs t euning a anle idin g hiervoor i s da t e r bij grote gr oe p en leerli n ge n taalpro bl eme n wo rden geco n s t a teerd d e aanp ak va n deze taalpr oble m en di ent gest ru c tu reerd plaats t e vin de n a nd e rs heeft h e t vee l weg va n dwei l e n me t de kraa n o p e n s c h o le n m oe t e n syste ma ti sch na d en ken over noodzakelijke inh o u de l ij k e en o nd e rw ij s kundi ge ve ra nde r in gen e n moet en ee n aanpak kiezen di e bij d e ei ge n si t u a ti e pas t o m een e n an der op ee n rijtj e t e krijge n wor dt o p veel sc h o l en gebruik ge m aakt va n h e t inst rumen t taalbeleid voortgezet onderwijs van j roo rda e a 1995 hiermee kan d e b egin si tu a ti e i n k aa r t gebrac ht wo rde n en vo rmt men zich ee n b eeld van d e m ogelijk e aanpak voo r verb e t eringe n ve r vo l ge n s moe ten ec ht er in de kl as d aadwe rk elijk ve r a nd e rin gen plaa t svind en voo rda t van ee n ec ht taalb e l ei d ges pr o k en k a n word e n dit is d e i m pl em e ntatie va n t aa lb el e id e n uit de pra k tij k blijkt da t hi e r n ogal eens m oge lijkh e de n blij ve n li ggen om ve ran d eringe n i n d e kl as zelf va n d e gr o nd t e krij ge n is de m a p implementatie van taalbele id in het voo rtgezet onderwijs ontwikke ld 34 m o er 199 8 i