Later leren lezen – Alfabetiseringsonderwijs in het Nederland als moedertaal

e oae t e van de redactie trouwe lezers van alfa nieuws zijn niet gewend een woord van het woord het kan zijn dat een artikel over nt1 alfabetisering de redactie aan te treffen alleen bij bijzondere gelegenheden wat redundante informatie bevat voor een nt1 docent zulke willen we een uitzondering maken dit nummer vormt zo n bij informatie is voor een goed begrip bij sommige nt2 docenten zondere gelegenheid van tijd tot tijd hebt u als lezer artikelen echter noodzakelijk over nederlands als moedertaal gevonden in dit blad met het een gevolg van deze nieuwe koers is dat wij de redactie uit eerste nummer van de zevende jaargang gaan wij ons ook rich gebreid hebben met een aantal vaste medewerkers te weten ten op alfabetisering ntl en daarmee wordt alfa nieuws een ria van adrichem nt1 anita middel nt1 en ben hermeier blad voor docenten in de alfabetisering in de breedste zin van ntl en rekenen noer de loep i later leren lezen i alfabetiseringsonderwijs in het nederlands als moedertaal hoe is het gesteld met het alfabetiseringsonderwijs nederlands als moedertaal om hoeveel men sen gaat het wie zijn de cursisten wat gebeurt er in de klassen en wat denken de alfabetise ringsdocenten daarover marjolein husken enqueteerde en interviewde docenten en nam een kijk je in dertien groepen hieronder volgt een verslag van het onderzoek dat ze uitvoerde in het kader van haar afstuderen aan de universiteit van tilburg marjolein husken universiteit van tilburg de groep van jenny jenny is de docente ze is vijftig jaar na sisten hebben al langer les en hebben even voorstellen een groep van acht vol de pedagogische academie werkte ze een niveau i al gehaald sommigen zijn zelfs wassen mensen vier mannen en vier paar jaar in het basisonderwijs al bijna toe aan de toets op kse niveau 2 vrouwen anton is de jongste hij is 19 vervolgens stapte ze over naar de volwas jaar bep is met 66 jaar de oudste de seneneducatie de groep krijgt een het is tien voor zeven als jenny naar het meeste andere cursisten zijn tussen de avond per week les de cursisten werken leslokaal loopt zaid en bep staan al te 35 en 50 jaar bijna allemaal hebben ze op verschillende niveaus twee van hen wachten bij de deur jenny heeft haar tas een baan zaid en gladys spreken het zijn pas begonnen met de lessen en zijn nog niet neergezet of zaid heeft al een nederlands niet als moedertaal op weg naar kse niveau 1 andere cur vraag hij heeft hulp nodig bij het invul alfa nieuws nummerl februari2oo4 1 n o e r o e l 0 e p len van een acceptgiro terwijl jenny opdrachten van husselaar hij moet welke woonplaats deze bioscoop is naast zaid gaat zitten geeft ze bep de steeds van een reeks losse woorden een gevestigd hij scant de advertentie en opdracht alvast alle computers aan te goed lopende zin maken daar maakt hij denkt hardop woon woon woon zetten een voor een komen de andere veel fouten bij jenny geeft hem de tip nee dat zul je niet vinden zegt jenny cursisten binnen ze gaan meteen ach om het hardop te proberen samen doen je moet zelf bedenken waar dat kan ter een computer zitten als jenny en ze een paar zinnen dat gaat goed staan samen hebben ze het snel gevon zaid klaar zijn met de acceptgiro loopt zodra jenny verder loopt naar de vol den maar jan kan het niet lezen de sh jenny door het lokaal om de cursisten gende cursist werkt zaid weer in stilte in kaatsheuvey ziet hij aan voor sch aan het werk te zetten zaid gaat met jenny helpt hem ze dekt kaats af met husselaar aan de slag anton met foutloos een gum dan heeft jan snel door wat er muiswerk en jac met alfabeter lezen bep na een pauze van een kwartier pakken staat hij vult het antwoord in en mop en jan willen allebei beter leren spellen de cursisten hun mappen uit de kast en pert dat hij zo slordig schrijft jaren gele daarom maken ze vaak samen oefenin gaan meteen aan de slag twee cursisten den raakte zijn rechterarm verlamd door gen uit het programma dupuix zijn bezig met een blokboek en een een ongeluk terwijl hij rechtshandig was vandaag heeft bep de koptelefoon op ander is bezig met een module uit jenny probeert hem te troosten ach joh ze zegt het woord dat ze hoort na zodat sprint jenny oefent met zaid hoe hij het is misschien niet super netjes maar jan ook weet wat de opdracht is jan ver een formulier moet invullen want hij ik kan het heel goed lezen hoor staat haar nauwelijks verbaasd vraagt neemt elke week wel iets mee waarbij ik hij waarom ze zo zachtjes spreekt haar hem moet helpen vertelt ze nader de krant antwoord is onverstaanbaar maar haar hand zaid maakt de oefening goed en om tien over negen deelt jenny de nieu blik gaat duidelijk in de richting van de jenny wil hem een compliment geven we okeekrant uit ondertussen gaat bep onderzoekster die vandaag aanwezig is foutloos zegt ze fout vraagt hij voor de tweede keer rond met een zak dat mag zij best horen zegt jan luid nee goed zegt jenny dropjes anton wil er wel een want dan bep kijkt naar het beeldscherm en her anton is pas met de cursus begonnen hoef ik niet te lezen maar meteen is haalt nogmaals het woord dat de compu hij is dyslectisch en kan nauwelijks hij de klos hij moet een artikel van de ter geeft heren jan herhaalt het dui lezen als hij klaar is met de module voorpagina voorlezen hij kiest het arti delijk verdeeld in lettergrepen heer over de letter 0 krijgt hij nieuwe stencils kel bij een foto van pamela anderson ren en hij tikt herren in de computer van jenny deze gaan over de letter e van het dropje is geen spoor meer te meldt meteen dat dat fout is en jenny op de eerste bladzijde staan plaatjes met bekennen woord voor woord leest hij die er inmiddels bijgekomen is helpt ze woordjes eronder eef weef scheef het stukje voor bij vegetarier valt hij verder wat hoor je aan het einde van enzovoorts anton moet de woorden stil jenny helpt hem vege dan zegt de eerste lettergreep jan ee is dat voorlezen hij heeft moeite met ree hij het vlot een korte of een lange klank een weet je wat dat is vraagt jenny ja bep kiest het artikel dierenarts sterft korte zegt jan nee zegt de docent wat dan een beestje wat voor door vogelpest na de zin dat er ook want wat is de korte klank beestje vraagt jenny en vervolgens legt een mens gestorven is aan deze dieren het is al kwart over zeven als gladys ze uit dat een ree bij de familie van de ziekte heeft ze commentaar op de binnenkomt ze moest overwerken herten hoort ook met het woord beek inhoud die dierenarts was al ziek jenny helpt haar op weg met 7 43 heeft anton moeite hij leest reet weer twee alinea s verder moet zaid het gladys weet dat anita ziek is de twee wanneer anton een rijtje foutloos heeft van bep overnemen al na een alinea sms en regelmatig met elkaar de enige voorgelezen klinkt een bewonderend vraagt hij ofhij nog verder moet lezen die nu nog ontbreekt is nancy om zo uit jennys mond zonder een antwoord af te wachten ongeveer kwart voor acht gaan jan en even later helpt jenny jan met een geeft hij de beurt door aan gladys de bep individueel verder met de cd rom opdracht uit de methode fundamenteel laatste alinea s worden voorgelezen door alfabeter lezen nederlands een methode voor ivbo jac zo lezen de cursisten samen nog jenny loopt weer rond om de cursisten onderwijs er staat een advertentie van een artikel en dan is het halftien tijd te helpen zaid heeft moeite met de een bioscoop en hij moet opzoeken in om naar huis te gaan 2 alfa nieuws nummer februari 2004 n d e r d e l o e p onderzoek uit het onderzoek bleek dat de docenten genproblemen bij hun cursisten de deze les heeft nooit in werkelijkheid vaak verschillende methodes gebruiken derde groep problemen bestaat uit een plaatsgevonden de situaties tijdens de in een en dezelfde groep gemiddeld aantal subgroepen fysieke problemen les echter wel de hierboven beschreven vier met een uitschieter van elf verschil zoals bijvoorbeeld de verlamde rechter les is gereconstrueerd op basis van een lende methodes sprint wordt het vaakst arm van jan komen het meeste voor reeks observaties in de zomer van 2003 genoemd de meeste docenten gebrui problemen in de prive sfeer staan op de hebben dertien docenten en hun groe ken ook de computer tijdens de les ook tweede plaats gevolgd door respectieve pen bezoek gehad van een onderzoek daarbij worden meestal verschillende lijk psychische en sociale problemen ster die bezig was met een onderzoek methodes of programma s gebruikt in naar de praktijk van het alfabetiserings de groepen met een uitschieter van uitval onderwijs nt daarnaast werd een twaalf verschillende programma s uit onderzoek in nederland ials zie enquete gehouden onder alfabetiserings alfabeter lezen is het meest gebruikte bohnenn et al 2004 blijkt dat ongeveer docenten en werden de docenten van de programma een miljoen volwassen autochtone bezochte lessen mondeling geinter er is meer aandacht nodig voor de ont nederlanders op een laag niveau van viewd in de vraaggesprekken kwamen wikkeling van goede lesmethodes zodat geletterdheid functioneert uit ander verschillende onderwerpen aan bod docenten niet langer hun programma onderzoek is bekend dat er in nederland deelname werving achtergronden van bij elkaar hoeven te sprokkelen ongeveer 25 000 autochtone volwasse cursisten problemen samenstelling van nen zijn die nauwelijks kunnen lezen of de groepen uitval beoogde en bereikte belemmeringen schrijven ministerie van onderwijs kse niveaus gebruik van leermiddelen volgens de docenten zijn er heel wat 2001 neuvel en bersee in druk becij en knelpunten die docenten ervaren de problemen die het leerproces van cur ferden dat er in het schooljaar 2001 gegevens komen van roc s uit het hele sisten kunnen belemmeren die zijn te 2002 zo n 5 000 volwassenen deelna land varierend van groningen tot verdelen in drie gebieden ten eerste men aan de lees en schrijfcursussen maastricht en van amsterdam tot zijn er de angsten waar cursisten mee dat is slechts 2 procent van de totale enschede op enkele uitkomsten ga ik kampen faalangst en een gevoel van doelgroep hier kort in minderwaardigheid waar bep bijvoor in de enquete is ook gevraagd naar de beeld mee kampt worden het vaakst uitval van cursisten de docenten die in het kader bij deze tekst staan enkele genoemd ten tweede hebben veel cur meededen aan het onderzoek schatten cijfermatige gegevens alle cijfers zijn sisten leerproblemen dyslexie wordt dat 39 procent van de cursisten stopt gebaseerd op wat de docenten vermel het vaakst genoemd daarnaast zien de met de cursus zonder dat zijn of haar den docenten veel concentratie en geheu doelen bereikt zijn in de meeste geval len is dat binnen drie maanden de docenten zeggen dat het vooral om per meest genoemde soonlijke redenen is als cursisten stop niveau lees en schrijfgroep kse 1 en gemengd pen maar er is meer onderzoek nodig leeftijdsgroep cursisten 36 tot en met 50 om te achterhalen wat precies de rede vooropleiding cursisten speciaal basisonderwijs regulier basisonderwijs nen zijn het percentage uitvallers leerwens cursisten beter lezen beter schrijven wordt in elk geval hoog ingeschat de belemmeringen faalangst minderwaardigheidsgevoel resultaten van deze onderzoeken laten leerprobleem dyslexie zien dat de alfabetisering nog veel aan criterium voor groepsindeling niveau dacht verdient de werving van nieuwe werkvorm individueel cursisten is daarbij een speerpunt maar vooropleiding docenten leraar basisonderwijs met werving alleen ben je er nog niet methode sprint multimedia methode alfabeter lezen nt anderhalf een laatste punt dat naar voren kwam alfa nieuws nummer februari 2004 3 n d e r d e l 0 e p tijdens het onderzoek is het grote per mee kampen daarom horen deze de lage landen hoge prioriteit voor het beleid centage mensen in de ntr cursussen mensen die ook wel ntr s ers den haag nederlandse taalunie dat het nederlands niet als moedertaal genoemd worden eigenlijk niet thuis spreekt 22 procent om precies te zijn in ntr cursussen dat zij in een nt2 husken m 2003 later leren lezen een een goede mondelinge beheersing van groep waar veel aandacht is voor onderzoek naar de praktijk van het alfabetise het nederlands is meestal het criterium inburgering ook niet op hun plaats ringsonderwijs voor autochtone volwassen dat gehanteerd wordt om iemand in zijn spreekt voor zich in nog te veel nederlanders tilburg wetenschapswinkel een ntr cursu s te plaatsen dat een plaatsen worden de ntr s ers in de universiteit van tilburg goede beheersing een rekkelijk begrip ntr ieerlijn geplaatst omdat de alfabe is blijkt uit het voorbeeld van zaid die tiseringsgroepen anders te klein zij n ministerie van onderwijs cultuur en het compliment foutloos totaal ver om ze in stand te kunnen houden wetenschappen 200i actie voor alfabetisering keerd begreep ook mensen die het sommige roc s plaatsen de ntr s ers autochtonen persbericht i75 2i i2 200i nederlands beter beheersen dan zaid in aparte groepen hebben veel typische taalproblemen die neuvel j t bersee in druk deelname een andere aanpak vragen dan de taal literatuur aan het alfabetiseringsonderwijs resultaten van problemen waar moedertaalsprekers bohnenn e et al in druk laaggeletterd in de nulmeting s hertogenbosch cinop t h e t v e l d ai schrijvend schaamte overwinnen prinses laurentien bracht op 8 september jl een bezoek aan een lees en schrijfgroep van het roe zadkine in rotterdam ze kreeg van de groep een boekje met door hen zelf geschreven verhalen ria van adrichem vroeg aan docent frans berends hoe het was om zo n boekje te maken ria van adrichem roc zadkine rotterdam foto sicco van grieken 4 alfa nieuws nummer februari 2004