‘Oegate’ – Beginnende schrijvers in het Nederlands als tweede taal

i n der d e l 0 e p oegate beginnende schrijvers in het nederlands als tweede taal voor het eerst in je leven leren sch rijven valt niet mee zeker niet als je dat in een tweede taal moet doen wat daar zoal bij komt kij ken demonstreert jeanne kurvers aan de hand van reacties van enkele alfabet ise ringscursisten op twee opdrachten uit de voortgangstoets alfabetisering nt2 jeanne kurvers uni versiteit van tilburg intro rything okay deze twee cursisten illu de schrijfopdrachten in eerdere nummers van alfa nieuws streerden daarmee heel mooi de vroegste in opdracht i wordt de cursisten gevraagd stonden een paar voorbeelden van de fases van leren schrijven fatima en een grotendeels al geschreven brief aan eerste schrijfproducten van enkele alfa spellen kwaku fatima weet al heel goed joop die een ongeluk heeft gehad af te betiseringscursisten van fatima bijvoor dat een geschreven boodschap er anders maken met opdrachten als deze zijn de beeld die een vel vol keurig gerangschikte uit moet zien dan een tekening dat er meeste alfacursisten ongetwijfeld vaak tekens inleverde tijdens haar eerste les lineariteit moet zitten in het geheel en dat in de weer geweest varierend van bij en van kwaku uit het asielzoekerscen bepaalde vormen zoals curves en cirkels voorbeeld het overschrijven van de eigen trum die een briefje schreef met daarop weleens letters zouden kunnen zijn maar naam het invullen van naam en adres aosevtok toen de docente vroeg wat hij ze weet nog niet dat er doorgaans ook tot het zelf schrijven van een kort briefje geschreven had zei hij i hope so eve variatie moet zitten in de reeks tekens opdracht 5 is een dictee de cursisten om iets te kunnen betekenen en ze weet krijgen vijf zinnen te horen die ze daarna helemaal nog niet wat die lettertekens te op moeten schrijven zie de onderstaan maken hebben met taal kwaku is duide de voorbeelden lijk wat verder hij kent de letters van het in de tabel op de volgende pagina staan alfabet en weet ook dat die letters op een de reacties van zes alfabetiseringscursis speciale manier verwijzen naar datgene ten op de opdrachten i en 5 de namen wat hij wil zeggen in het navolgende zijn geanonimiseerd wat tot gevolg heeft ga ik vooral in op wat na dit stadium dat een enkele keer ook een achternaam komt enerzijds op het leren spellen van of straatnaam enigszins is aangepast woorden in een tweede taal en anderzijds in cursief staat steeds wat de cursisten op de eerste verwerving van specifieke geschreven hebben deze cursisten deden schrijfconventies dat doe ik aan de hand het afgelopen jaar mee aan een onderzoek van twee opdrachten uit de voortgangstoets naar de leerlast voor alfabetisering nt2 alfabetisering nt2 cito 2008 en wel en ze beantwoordden samen redelijk opdracht i en opdracht 5 uit schrijven b joop ik hoorde van het ongeluk ik hoop dat je been 90uw 11 aan wat ook het gemiddelde van de hele ik bak een grote taart deze appel is lekker fatima s eerste schrijfproduct weer beter is de kinderen lopen naar school joop hofman hoe gaat het a o s e o k l groenestraat 156 1023 kb amsterdom hoe heet je kwaku s boodschap opdracht 1 uit schrijven b opdracht 5 uit schrijven b 13 alfa nieuws nu mmer 3 sept embe r 2010 n der d e l 0 e p f en zarine zijn relatieve nieuwkomers mimount joop kdigta de anderen zijn allang in nederland so jr ik hoorde van het ongeluk disz aplsz marokko ik hoop dat je been gauw weer beter is de knd naar school zarine is met 22 jaar de jongste van dit 28jr in ned otg heti groepje fariba met 62 jaar de oudste fedied ohet van de meeste cursisten die al langer dan 12 jaar in nederland zijn hadden een mon deling startniveau van ai sharifa zarine fariba fariba joop ik bkn in gut tart en yamila moesten ook met mondeling 62jr ik hoorde van het ongeluk de naplis lakr nog beginnen zarine heeft ongeveer marokko ik hoop dat je been gauw weer beter is de kndrn lopn naar school de gaat hel 700 uur les gehad mimount ongeveer 30 jr in ned van dehijtjajj 2000 en de anderen tussen 900 en 1200 lkarimi uur emine beste joop ik bak een on grote taart de briefjes 44jr ik hoorde van het ongeluk dejijze apele is leker ik hoop dat je been gauw weer beter is de kinderen lopen naar school de bedoeling is dat er op de drie lege turkije 29jr in ned hoe gaat het plekken achtereenvolgens een aanhef groten van hoehejetje komt een groet of een boodschap en van van joop ongeluk ten slotte de afzender mimount laat de ik hoorde beterschap aanhef en het slot leeg en schrijft alleen fedied op fariba schrijft haar voornaam sharifa betrsaap joop ik bak in groot taat bovenaan en haar achternaam onder 39jr ik hoorde van het ongeluk dez aapl is leker aan emine begint inderdaad met beste afghanistan ik hoop dat je been gauw weer beter is de kindren loop naar school sjr in ned oegate vervolgt heel communicatief met groeten groete oe het ij van en noteert na het van in de voor van sharifa zkari gedrukte brief dat ze van het ongeluk hoorde en wenst beterschap zarine schrijft jan ze had er eerst iets anders zarine jan joop ik bak en groot taart 22jr ik hoorde van het ongeluk de ze appel is lekkr staan waarschijnlijk goed schap en dat afghanistan ik hoop dat je been gauw weer beter is de kinderen lopen naar school uitgegumd op de volgende lege plek 3jr in ned hoe gaat het goed schap hoe het jij komt goed schap en onder van vult ze van haar eigen adres in van kortenhoefstraat van kortenhoefstraat sharifa opent met beterschap en vult ver volgens de lege plekken in met groeten yamila beste joop ik bak een groot taart en de afzender yamila begint met de 29jaar ik hoorde van het ongeluk dis apia is lekr ik hoop dat je been gauw weer beter is de kindr loopen naar school aanhef zoals bedoeld vervolgt dan met somalie 9jrin ned hou gaat het groetsje yamila en laat de witregel na het groetsje yamila hou heet hij voorgedrukte van leeg van het meest raadselachtige briefje hier is van mimount wilde ze gefeliciteerd tabel 1 antwoorden bij de opdracht 1 en 5 schrijven b opschrijven zoals ze ongetwijfeld wel eens geoefend heeft op andere kaartjes groep van 185 analfabete cursisten was ze in nederland haalden gemiddeld bij de qua letters en woordcontour lijkt het waren gemiddeld ongeveer 40 jaar 80 toets schrijven b een score van rond de erop fariba weet waarschijnlijk uit erva van de lessen aanwezig geen van allen 21 en diegenen die dezelfde toets een jaar ring dat je op dit soort lege plekken vaak in het land van herkomst naar school eerder ook maakten waren licht vooruit je voor en achternaam in moet vullen geweest hadden op dat moment een gegaan emine doet het goed tot en met groeten wisselend aantal uren les gehad gemid allemaal hadden ze schriftelijk een start van maar omdat ze zelf al van gebruikt deld meer dan 1000 waren vaak allang niveau van 0 toen ze begonnen sharifa heeft raakt ze kennelijk in verwarring alfa nieuws nummer 3 september 2010 13 n der d e l 0 e p door het voorgedrukte van en besluit ze teezinnen in te gaan ik pak er een paar fatima uit de intro behoort duidelijk tot nog maar een keer op te schrijven waar saillante punten uit om daarmee iets te het precommunicatieve en prifonetische sta van ze iets hoorde van joop ongeluk ik illustreren van de stadia in de ontwikke dium ze gebruikt potlood en papier en hoorde en er nog een wens aan toe te voe ling van spelvaardigheid maakt letterachtige vormen maar ze kent gen beterschap sharifa vult het briefje allereerst als je op basis van de geschre de letters nog niet en heeft ook geen idee redelijk volgens de conventies in maar ven zinnen zou willen reconstrueren dat letters iets met klanken te maken besluit meteen te openen met beterschap wat er gezegd is lukt dat bij de meeste hebben maar ze weet waarschijnlijk al daar is communicatief niks mis mee cursisten heel aardig evident niet bij vier heel goed dat schrijven een functie heeft zarine wil misschien bij nader inzien zinnen van mimount en bij fariba aarzel en dat andere mensen kennelijk beteke haar aanvankelijke idee goed schap je wellicht bij de tweede en de laatste zin nis kunnen ontlenen aan lettertekens op vervangen door een echte aanhef aan dat gegeven zegt iets over de mate waarin papier joop komt bij de volgende witregel met cursisten het alfabetische principe door kwaku en deels mimount is een mooi haar wens goedschap is ook heel mooi hebben i het alfabetische principe is de voorbeeld van wat wel het semifonetische en het voorgedrukte van beschouwt ze kern van wat leren lezen en schrijven in stadium genoemd wordt hij begint de kennelijk als een indicatie dat haar adres een alfabetisch schrift van elke beginnen relatie tussen letters en klanken te begrij genoteerd moet worden dat begint ook de speller vraagt die moet zich bewust pen maar hanteert daarbij nog een soort met van yamila ten slotte heeft haar worden van het feit dat in de klankstroom elementaire logica waarin de letternamen naam meteen al na groetsje gezet en laat van de dicteerder onderscheiden klanken gekoppeld worden aan bijvoorbeeld hele vervolgens de laatste witregel leeg te horen zijn en die omzetten in letterte woorden oflettergrepen 0 voor hope op basis van deze ingevulde briefjes kens in principe doen al deze cursisten s voor sol veel kinderen die zichzelf zou je kunnen concluderen dat het leren dat ook mimount en de mate waarin ze leren spellen gebruiken die strategie doorzien van de briefconventies die wel daarin slagen zegt iets over hun spelvaar overigens wordt die strategie in sms jes licht ook behoorlijk westers zijn bepaald digheid er zit dus op de tweede plaats uit zuinigheidsoverwegingen ook vaak geen sinecure is mimount en jamina systeem in wat deze cursisten doen gebruikt cu voor see you hebben daar nog weinig kaas van gege op de derde plaats valt op dat bij begin het volgende stadium is het fonetische ten de anderen hebben waarschijnlijk de ners medeklinkers kennelijk eerder een stadium dat nagenoeg alle spellers een bedoeling redelijk door communicatief kans maken om geschreven te worden tijdlang hanteren de beginnende speller zijn hun reacties tamelijk adequaat maar dan klinkers en dat klinkers van niet gebruikt een letter of een groepje let ze raken toch vooral in verwarring door beklemtoonde lettergrepen zoals de sjwa ters om op papier weer te geven wat hij dat laatste van ze zien er een aanleiding toonloze el nog meer moeite moeten precies gehoord heeft en wat je precies in om iets te schrijven wat betrekking doen om een plek te krijgen op de vierde hoort wijkt nogal eens af van wat wij heeft op van emine en zarine oflaten plaats valt op dat sommige woorden beter ervaren spellers denken te horen dat het maar gewoon leeg omdat ze de afzen worden geschreven dan andere woorden komt omdat wij dit stadium allang voorbij der al gehad hebben yamila appel is bijvoorbeeld bepaald niet moei zijn veel woorden in de dictees van deze zo eenvoudig is zo n briefje waarin je lijker dan kinderen en lopen en school cursisten passen bij dit fonetische stadi drie of vier woorden in moet vullen ken worden ook relatief weinig fout geschre um als je nagaat wat de cursisten eigen nelijk niet ven van sommige woorden hebben cur lijk precies gehoord hebben dan zijn veel de meeste van deze cursisten zitten sisten zich kennelijk al een woordbeeld woorden heel adequaat geschreven apl immers al redelijk lang op les en zullen gevormd omdat ze die vaak geoefend lekr aplis loopn taat niet zo duidelijk ongetwijfeld geoefend hebben met derge hebben van andere moeten ze ter plekke waar te nemen klanken als de sjwa of de lijke briefjes het zou interessant zijn de de structuur bepalen op basis van wat ze r in taart leggen het loodje oegate is mis reacties op dergelijke invulbriefjes eens gehoord hebben schien wel een preciezere weergave van te vergelijken met soortgelijke briefjes die wat je in feite hoort als iemand die zin de cursisten zelf schrijven stadia in spellingontwikkeling uitspreekt dan hoe gaat het wij weten samen met fatima en kwaku uit de intro dat je die vraag zo hoort te schrijven het dictee geven deze zes dictees een aardig beeld maar we horen fonetisch misschien wel de ruimte is te beperkt om op alle van de eerste stadia in de ontwikkeling iets wat erg lijkt op oegatut deze cursis interessante verschijnselen in de dic van het schrijven en spellen ten moeten overigens ook nog uit zien te 13 alfa nieuws nummer 3 september 2010 dn der d e l 0 e p i vissen hoe dat precies zit met een taal die in het volgende stadium het overgangs van een alfabetisch schrift te doorgron veel klanken kent die in hun moedertaal stadium waarin ze langzamerhand de den en daarna moet je ook weer afleren niet voorkomen conventionele spelling gaan hanteren en om zo precies te luisteren je hoort wel om een stapje verder te komen moet het representeren van klanken langza oegatut maar je schrijft hoe gaat het elke beginnende speller leren abstrahe merhand gaan vervangen door een visu want je moet allereerst op de abstracte ren van het fonetische niveau en klanken ele orthografische strategie soms omdat fonemen afgaan en niet op wat je werke leren rubriceren op fonemisch niveau ze de interne structuur van woorden lijk hoort en op de tweede plaats moet je de 00 in boos klinkt heel anders dan de 00 doorhebben of omdat ze het woord vaker leren dat heel veel woorden helemaal niet in boor maar toch noemen we ze allebei gezien en geoefend hebben volgens dat basisprincipe dat heette ooit 00 en de klinkers in gil en geel horen en uiteraard volgt daarna nog het con de regel van de beschaafde uitspraak juist bij twee verschillende fonemen i ventionele stadium waarin de spellers de maar op basis van heel andere spelling en ee ook al hoor je bijna geen verschil basisregels van de spelling en de conven regels geschreven moeten worden denk bij mimount komt daar waarschijnlijk tionele schrijfwijze van de woorden leren aan de verdubbeling van de medeklinker ook nog bij dat ze letters visueel verwart beheersen bij bakker of de laatste letter van brood b en d bijvoorbeeld en dat ze gaande het schrijven vergeten is wat ze hoorde als je het zo bekijkt is leren schrijven noot en woordgrenzen hoor je natuurlijk ook voor een alfabetiseringscursist een nogal i behalve als de andere sisten veel met deze niet paradoxale bezigheid je moet eerst heel zinnen geoefend zouden hebben wat uitdruk de meeste cursisten zitten waarschijnlijk precies leren luisteren om het principe kelijk niet de bedoeling is van een toets t h e t vel d het leeren der letters in de vorige alfa nieuws stond hij al aangekondigd de tentoon stelling aap noot mies in het nationaalonderwijsmuseum in rotterdam van februari tot en met augustus 2010 kon je daar zien hoe het beroemde aap noot mies ieesplankje ooit ontstond en op de markt kwam en welke aanvullende materialen en interessante varianten er ve rvolgens ontwikkeld werden alfa nieuws ging naar rotterdam en nam er zelf een kijkje dani elle boo n u n ive rsiteit va n tilb urg het eerste plankje onderwijzer m b hoogeveen al eind negentiende eeuw leren lezen is een wonder zo begon de hij was de grondlegger van het leesplankje zie hier zijn overzichtstentoonstelling van leesplankjes door de jaren heen beschrijving in het schoolblad van 12 april 1892 een waarheid als een koe die niet alleen geldt voor kinderen in het basisonderwijs die kennismaken met lezen maar zoals voor de klasse tegen den werkmuur een ezelbord of anderszins alfa nieuws iezers maar al te goed weten ook voor volwassen brengen we een paar horizontale plankjes aan in den voorkant beginnende lezers dat het bij leesonderwijs handig is om lengte bij dikte hiervan slaan we spijkertjes aan ieder spijkertje letters en woorden in de klas op te hangen ondervond ook hangen we een rechthoekig stukje lei waarin we een gaatje geboord alfa nieuws nummer 3 september 2010 23