Spelenderwijs leren in de basisvorming

richard wassenburg s taat me t grot e oranje letters het woord grammatica afgebe eld de do c ent draait het kaartje om e n le e s t ve rv olgen s d e vraa g voor die op het kaartj e s taa t wat i s de p e rsoons spelenderwijs leren in de vorm van d e zin de kat h eeft de kru llen van de trap g ekrabd h e t m e i sje de nkt e ven n a basisvorming d e pers oon svorm is hee ft a ntwoordt z e da t is juis t ze gt d e do cent nu juic hen de le e rlinge n uit h a ar groe pje nog harder op de t a fel li gge n fi c hes in zes v e rsc hillend e kleuren d e do c ent gee ft h et mei sje ee n oranj e fi c h e tijden s zijn we rk als doce nt ned erlands aan a llee n no g ee n ro ze vo or s p ell ing dan i vb o en ma vo lee rlinge n ontde kt e ri chard h e bb e n we alle fi c h es ge wonn e n z e gt ze wassenburg a ls s nel dat de lee rlingen z ich ni e t w ann eer z e t e ruglo opt naar ha ar pla at s d e goed v ijftig minu te n lang k unn en co n cent re ren op do ce nt kondi gt a an dat de l es bijna i s afgelo de l es daa rom besloot hij een spel te o n twi kkelen p e n vol ge nde w ee k gaan w e v e rd e r waa r waa rb ij lee rlingen zowel de gewo n e lee rstof a ls we nu zijn gebl eve n be looft hij h e t gro epj e info rmatie over el ka a rs cul tuur acti eve r kunnen dat n og s l ec hts ee n fi ch e mo e t zie n te verove ve rwe rke n doo r geb ruik t e make n va n veel ve rschil re n d e l ee rlinge n z e tte n ge zam e nlijk de lende vaa rdig hed en hi e ron d e r beschrijft hij h e t tafe l s op hun pla a ts z e zijn da ar bijna m ee spel er vari nge n in de k las en de re la ti e me t d e kl aar als d e be l gaa t enk e l e minute n lat e r i s m ethode ne de rla n ds tot slo t geeft h ij t ip s hoe h e t he t klas lo kaal ge h ee l ve rlat en d e midd ag spe l oo k in a nde re on derwijs typen geb ruik t k an p a uze is nu ec ht b egonne n wo rde n concentratieprobleme n h e t i s donde rd agoc hte nd 3 juni e v en v o or he t afgelope n j aa r w erkte ik als do ce nt t waal f uur h e t vi e rde l es uur o p de lo ca tie n e d e rla nds o p h e t b e rnard ni euw entijt col yd oo rn van h et b erna rd ni e u we ntijt c ollege l ege s tu c in am s te rd a m van d e twa a lf in ams t e rd a m is bijna a fgelop en nog v ij f l esur e n pe r w ee k di e ik daar vo or d e klas minuten en dan h ee ft klas ic e r ee n blokuur sto nd ga f ik in t o taal elf uu r les aa n brug kl as n e d e rlands op zitt e n v a n h o n ger naa r d e se n in h e t i v bo he t vb o e n h e t vbo mavo nu be l lijkt ec ht er a b soluut geen sp r ak e t e zijn i s va n de ze gro e p lee rlin ge n b ek end dat z e h et d e d oce nt s taat in he t midden van he t l o ka a l vaa k e rg moeilijk vind en om ge durend e voor h e m li gt ee n gro o t s pee lb o rd o p vi e r v ijftig minut en geco ncentr ee rd me t ee n vak tafe ls di e d aarvoor t ege n e lkaa r a a n zijn b ezi g te zijn ste rker no g z e houde n h et va ak ge z e t d e ove rige tafe l s in het lo k aa l s t aan in n a uwe lijks vol o m allee n al v ijfti g minuten o p een u vorm om de t afel s me t h et sp ee lb ord hun plaats te blijv e n zitt e n to c h w o rdt dit bij op ges t eld de l ee rlin ge n he bb e n ve rd eeld in th e or e tisc he va kk e n ove r h e t a lge m ee n we l dri e gro ep en v oo r e n a an wee rsk a nt en van d e van d e le e rlin ge n ve rwacht dez e vakke n do ce nt op d e ze t a fel s plaat sge nom e n z e h ebb e n dan o o k vaa k ni e t hun v oorkeur kijke n ge s p anne n n a ar h et b o rd e en va n d e d aa r komt no g bij d a t de loca tie ydoorn v a n l ee rlinge n i s na a r h e t s p ee lb ord gel o p e n e n h et bnc voor ze ke r negenti g pro ce nt uit p a kt ee n dobbe ls t ee n j e mo e t 3 gooi en allo c hton e lee rlin gen b esta at vee l van d e z e ro e p e n d e gro e p sge n o te n n aar h e t m eisj e ze l ee rlin ge n h e bb e n al van a f jonge le eftijd ee n gooit 3 ha ar groe p b egint t e jui c h e n d e flink e t aa la c ht erstand op ge lop e n t en opzi chte ande re gro e p e n kijk e n dood stil toe ho e h e t van hun autoc htone l eeftijd sgenot e n een ta a l m ei sj e e en grote zwart e pion d rie vakj es over acht ers ta nd di e in he t voort ge ze t ond e rwij s h e t bord n aa r rec hts ve rpl aa tst d e pion staa t va a k allee n m a ar v erde r to e z a l n e me n van nu op ee n oranje ge kl eurd vakj e d e doce nt all oc hton e l ee rlinge n is b e k e nd dat z e de pakt een ka artj e v a n e e n van d e zes s tapel s die sc hoolse t aa lvaardighe de n va a k eenvoudig naast het sp ee lbord li gg en op h e t kaartj e w e g nie t voldoende b e heerse n om d e le sse n 1999 6 moer 313 goed t e kunnen volgen erg bevorderlijk voor le e rlingen lett e rlijk en figuurlijk bij de l es te de concentratie is dat natuurlijk niet dat e en houden nu had ik niet de illu s ie dat ik voornamelijk theoretisch en t alig vak als bijvoorbeeld door de les stof op een andere nederlands dan ook niet al te populair is bij manier aan te bi e d en er voor zou kunnen de meeste van die l e erlingen zal waars c hijn zorgen dat leerlingen voortaan elk e dag zin lijk niemands verbazing wekken zelf m e rkte gend mijn kl aslokaal zouden betre d en to c h ik in ieder geval al vrij snel dat de l ee rlingen was ik er wel van overtuigd dat e r ma nier e n op het stu c zich m a ar matig voor h e t vak moes t e n zijn om mijn l e s s en leuker en d a ar nederl ands interesseerden de mee s t e leerlin m ee interessanter voor mijn lee rlingen te g e n kond e n zi c h hooguit enkel e m i nut e n mak en wa nn ee r ik da t zou weten t e b e re i c onc e ntr e re n de r es t v a n d e le s was e en ken zo ud e n een deel van de ge no e mde c onstant g e vecht om hun aand a cht e r e ni gs concentra tieproblemen waa rschijnlijk ook zijn zins bij te houden dit was voor mij voldoen op te lo s se n mijn ge da c hten ginge n uit naar de r e den om ee n s n a t e g aa n de nk en over de le ssen wa ar de lee rlingen zelf ve e l ac tie ve r bij mogelijkh e id om de vorm waari n ik mijn betrokk en zoude n zijn daa rna ast zou he t les s en ga f tot op zekere ho ogt e aan t e pa sse n mooi zijn w a nne er de le e rlingen niet langer elke l e s zo a ls ee rd e r ges t e ld gedur ende vijf nederlands in spelvorm tig minut e n op hun sto el mo es t e n blijv en zitte n d e l esse n zouden op de ee n of ande re ik noemd e d e onvoldoend e b e hee rs in g va n mani e r veel afwi sse le nd er g em a akt mo e t e n s cho o ls e t a alvaardi gh e den als mo gelijk e oor worden ik wild e oo k eleme nt e n in mijn zaak voor d e sle chte conc e ntrati e van veel le ssen verwe rk e n waar je norma a l g es prok e n leerlinge n bij h e t vak nederland s to c h ha d ni e t zo s nel aan zou denken bij h e t vak ik h e t ide e dat er me e r aan de hand w as z o nederlands z o had ik bedac ht dat ik op de kreeg ik de indruk d a t de oorzaak ook voor een of andere mani e r m ee r s am enwerking een deel bij d e gebruikte methode g e zoc ht maa r tegelijke rtijd ook jui st comp e titi e tussen moest worden op het bnc wordt gew e rkt le e rling e n of gro e pen l ee rling e n wild e c r ee me t een inmidd e ls behoorlijk ve roud e rd e ren to e n mijn id eeen eenmaal z o ve r war en versi e t99 o va n nieu w ned e rlands d e l eer ge vord e rd w as h et ni e t me e r z o e rg moe ilijk lingen gave n z e lf a a n dat z e ov e r h et alg em ee n om t e b e de nk e n in w elke vorm ik mijn l essen w einig pl e zier bele e fden a a n het werke n uit dit wild e ga an gi e t e n ik wilde ee n d ee l van mijn boek zo v onde n ze de o efenin gen va ak veel le ssen voo rta an in s p elvorm gaa n geven te kinderachtig of ontzettend saai nu kan ik me bij d a t laatste z ek er iets voors telle n v eel homo luden s leer li nge n staan nu eenm aa l niet t e trapp elen van ong eduld om ik do e ee n willek e u rige het is alge mee n b e k e nd dat men se n vaak he el greep uit d e less to f v a n deel i va n nieu w goed iet s spel e nde rwij s kunn e n le re n in he t ne de rlands hun k enni s over h et gebruik va n voort ge zet ond erwij s wordt hi er ook w el ko rte en lange klink ers de dialoo g e n d e ge bruik v an ge maa kt to ch lijkt de ge dac hte dire cte red e h e t opzo eken van te le foonnum om kinde r e n sp e l e nd ie ts t e l e re n vo orname mers of he t me ewe rkend voorw e rp aan d e lijk g e reserv e erd t e zijn vo o r h e t kle ut er hand van o e fenin gen te tes ten en to c h mo e st en basi s onde rwij s n a ar mijn m e ning kunn en ik ze als doc e nt nederlands deze vaa rdi ghe de n w e de grot e v oord el e n van he t s p el e nd e rwijs wel zo goed mogelijk zien bij te brengen leren ev en e en s ze er g oed in h e t voortge z e t onderwij s b e nutte n alleen al h e t idee dat ik mogelijk de res t va n kenmerk e nd v oor ve el s pe ll etje s i s dat je als het s c hooljaar te gen mopper e nd e zuc hte nde individu of in e en groep d e k a n s w ordt nauwelijks gemotivee rd e leerlin g en a an zou gebod e n om j e v a n e e n a nde r t e o nde rsc h ei moeten kijk en s tond me bijzond er t e ge n ik d e n ik de nk da t dat ee n v an d e b e la n grijks t e wild e ab s oluut zie n te v oorkom en dat d e red enen i s w aa rom mense n h e t l e uk v inde n dreiging van e en onvoldoende voor n e d e r om een sp el te sp elen de wil om t e winne n lands de voo rn aamste s timul a ns zou zijn om je specifieke kwaliteiten aan anderen kunne n 314 moer x999 6 afb eel di ng i het spelbord va n sp e le nde rwijs ton en all ee n of sa me n e en pr es tati e l e ve ren h e t he eft m e uite ind elijk enkel e maanden zijn ei gen sc happen van m e nse n di e ni e t op geko st om e en sp e l te mak en d at me go e d twaalfjarig e lee ftijd pl o tseling zijn ve rdwe geno e g lee k om op h e t bnc mee te expe ri ne n we ll icht is het du s gee n s l ec ht id ee om me nter e n het s p e l dat ik sp ele nde rwijs heb bij het geven v a n le ssen rekening te houde n genoemd is e e n bordspel dat zow e l klassikaal m e t deze e ig e n sch a pp e n d e do ce nt kan er als in kle iner e groep e n gespeeld kan worden zijn voorde el mee do e n doo r zijn leerlin g en zie afbeelding i bij he t kla s sika a l spelen van vi a het s p el t e prikkele n t e s timul e re n voor h et s p e l wordt e e n s p eelbord ge bruikt de klas zijn vak de do cent li c ham e lijk e opvo eding moet dan in drie groepen teams worden in h e t voortgez e t ond e rwij s is e ige nlijk de verd ee ld w a nn ee r h e t s pel in kl e in ere groe e nige die dit in fe it e al ti entalle n jar en doet p en wordt gesp ee ld heeft m e n m ee rd e re w aarom zou d a t ni e t ook kunne n bij ee n sp ee lbord e n nodig er kunnen in tota al drie theo r e tis ch va k zoals n e d e rland s team s a a n ee n sp ee lbord s p el en een taalspel spe le nd erwijs wordt gespe eld met d ri e pio nn e n per team e en pion e e n zandloper e en to e n ik nadacht ov er e en ges chikte vorm om dobb e lste e n fi c h es en speelkaarten m e t daar e en deel van mi j n lessen sp elend e rwijs te lat e n op vr a gen en opdrachten het spel kent zes verlop en gingen mijn gedachten uit naar e en ve rschi ll ende onderdelen woord e nschat spel waa ri n de nederlandse taal centraal moet spe ll ing grammatica mimiek tekenen en staan maar waa ri n ook aand acht aan cultuur cultuur bij e lk onderdeel hoort een s tapel wordt besteed door cultuur als onderde e l in kaart e n waarop een vr a ag of een opdracht het s pel op te nemen hoopte ik te bere ik e n s t a at ied e r onde rdeel heeft een eigen kleur dat de le e rlingen iets me er over de cultuur de vakjes op het bord hebben de kleuren van van elkaar zoud e n komen te w e ten het de verschi lle nde onderdelen een onderdeel moe st dus e en taal en cultuursp el worden komt in tota a l negen keer op het speelbor d 1999 6 moer 31 5 wat betekent bevinden zich in de zin f vn 4 de piloten bevinden zich in pakistan 0 s 1 de piloten zijn in pakistan 2 de piloten zoeken iets in pakista n 3 de piloten hebben iets gevonden in pakistan afbeelding 2 voorbeeld van spelkaart woordenschat mattllijn franssen voor daarnaa s t zijn e r nog dri e v a kj es de n zo d enk ik e r bij vo orb eeld ove r om het ge maakt waar d e pionn e n o p kunn e n s taa n e n s p e l nie t m et dri e m aa r m e t v i er teams t e h ee ft h e t bord o ok no g ee n vak wa a r d e lat e n sp elen dit om t e voorkom e n dat d e zandl oper op k an st aan de z andlop e r houdt t eam s bij h et kl assikaa l s pelen v an sp e l e nderwijs de tijd bij in tot aal e en minuut wa a rbinn e n t e groot wo rd e n voora l in kl asse n met veel d e vraa g of opdra c ht van e e n onde rde el l eerli nge n k a n dat ee n probl ee m zijn dit be a ntwoord dient te zijn b e te ke nt we l d a t h e t s pe elbord e ni gs zin s aan ge p as t z a l moete n wo rde n d aa rn aast b e n ik h e t tea m d at het ho ogste aa ntal oge n m e t de van pla n om halve fi ch es in h e t sp e l op te dobb elst ee n gooit ma g h et sp el b eginnen n em e n tot nu to e kon een lee rlin g een fi c he daarv a n gooit een t e amlid nogmaa ls m e t de voor zijn te am v e rdi e nen door ee n vr a a g dobb elste en dit t eamlid verpla a ts t v ervol go e d t e be a ntwo o rd en al s hij het antwoord gens d e pion van h e t e i ge n te a m h e t aant a l nie t w is t ging d e b e urt n a ar h et volg ende o gen dat gegooid is o ve r net zove e l v a kj es te am h e t lijkt me e en g o e d id ee o m bij h e t n aar r echts ove r h e t s p eelbo rd v ervol ge ns gev e n van ee n goe d a ntwoord do or h e t h ele mo e t v an h e t ond e rd ee l w aar de pi on op tea m een half fic h e te g e ven h e t zal de te r ec ht is gekomen ee n vraag word e n b e ant b e trokkenheid e n d e c onc e ntratie van de woord voor elke jui s t beantwoord e vraag tea ml e den di e op d a t moment ni e t aan d e krij gt de groep een fich e in d e bij h e t b e ur t zijn wa a rs chijnlijk vergrote n toc h ond e rd e el b e hor e nde kl e ur zol a ng nog ni e t durf ik te s tell e n da t d e huidige v e rsi e va n h e t van alle ond erd el en ee n fi c h e i s b e m achti gd s p el van a f h e t b egin ee n groot su cces i s d e ma g d e pion alleen van links naar re c ht s over l ee rlinge n vinde n h e t bijna a llem aal e rg l e uk de eers te rij vakj es worde n bewoge n w an om het spel te sp el e n ne er een groep e e nma al van a lle onderd elen d e kr ac ht van h e t s pel sc huilt na ar mijn ee n fi c he h e eft vero ve rd m ag hij zich me t de m enin g in het fe it da t er een b e roe p wordt pion naar de twee de rij b e gev en om te ge daa n o p v e rsc hille nd e vaardi gh e d e n van pro b e r e n h e t s p e l winne nd af te s luit e n h e t l ee rlinge n zo a ls ik ee rde r b esc hreef zijn d e s pel kan g e wonn e n word e n doo r vi a de ze m ogelijkh e id om j e van a nderen te ond e r twe e d e rij met vakj e s h e t g rote vak in h e t sc he id e n en h e t leve re n van ee n ge zam enlijke midde n van het bord t e bereik en de g ro ep pres t a ti e red e ne n waarom mens e n h e t leuk d ie dit gro te v ak w ee t t e bere iken e n ve rvol vind e n om aan ee n sp el d ee l te ne me n dat ge n s e en door de ov erige groepen uit een van gegeve n bood de ba s i s voor mijn id ee d e d e z es onde rdelen gekoze n vraag jui s t w eet t e volge nde s tap was om e r voor te zo rge n dat b e antw oord e n h eeft he t sp el gewonn en zo vee l mogelijk l ee rli nge n d e kans krij ge n om zich tijde ns h et spel t e ondersch eiden verschillende vaardighede n zo zijn er vier onderd e len opg en om e n die ee n beroep doen op de cogniti e ve vaardig ik vermoed dat er in de toekomst best nog wel he de n van l ee rlingen h e t leek me daarbij erg dingen aan het spel veranderd kunnen wor handi g om le e rs tof ui t d e m e thode in dez e 316 moer 1999 6 onderdel en te verwerken ik heb voor de komen er kunn e n nu zelfs situatie s ontstaan onderd e len grammatica en spe ll ing ond er e n dat heb ik in de pra ktijk al een a a nt a l keren werpen ge bruikt die in de m e thod e worden meegemaakt waari n een le e rling ge w a ar beh a ndeld voor he t on d er d ee l gramma ti ca deerd wordt om de kenni s die hij over zijn ha d ik bijvoorbeeld op een aantal kaartjes een cultuur weet in te brengen zin gety pt di e ik de le e rling die op dat naast de cognitieve vaardigheden heb ik nog moment aan de beurt was li e t ontleden op twee sp e lond erdelen in het spel v e rwerkt die mani e r kon ik tijden s h et sp el de behan w aarbij een b eroep wordt ge d a an op gehe e l delde l esstof m e t de l ee rlin ge n he rh alen zo and e r e vaardighe den zo moe t een leerling nu e n dan m a akte ik zelfs v a n d e ge le ge nh e id bij h e t onderdeel te ke ne n binn en ee n minuut gebruik om i e ts nog e e n s ee n keer uit t e datgen e wat op he t kaartj e s t a at ee n me n s legge n voor het ond e rd ee l woorden s chat dier of ding vo or zijn t eamgenot e n probere n h eb ik b e wu s t gekozen omdat het e e n bijdra t e t ekenen ho e w el dit ond e rde el du s and ere ge kan le ve re n om de ee rderge no e mde t a al vaardighed en van een le e rling vere i s t pas t a cht ers tand w eg t e nem e n di e bij veel van h e t z eer goe d bij h et do e l om van sp e le nderwijs d ez e l ee rlinge n v o orkomt zie afb eelding 2 e e n taa l e n c ultuur s pe l te make n h e t onde r d eel t ek e n e n is n a me lijk zee r geschikt om de d e l eerlin gen die goed zijn in d e z e c o gniti e w o orden s ch a t va n lee rlin ge n uit t e br e id e n v e onde rd el e n krijge n d e ka ns om zic h hier t e om een v o orb eeld te geven h et t e k e n e n van profil e re n om het s p e l t e kunnen winne n een kr aslot i s ee n v a n de opdra c ht e n bij het h ee ft i e de r t e am le e rlin gen nodi g die goed ond e rde e l t ek en e n ande rs d a n bij het on zijn in g ramm ati c a sp e llin g en woord e n sc hat derd ee l woorde nsc h a t wordt bij t ek en e n het z e zijn du s b e lan grijk voor hun te am dat woord vi s u ee l a a ngebod e n a an d e r est va n het een l ee rlin g me rkt d a t hij gew a ard ee rd w o rdt team h e t ra d en van he t woord k raslot d oe t om d e k e nnis di e hij h eeft z a l ov e r h e t du s een b e ro e p o p de vis u e l e l ee rs tijl v an alg em ee n e r g s timulere nd we rk e n e n de spel l eerling en ee n mee r vis u ee l in ges te ld e lee r vr eugde v a n de de sb etre ffend e l eerling v e r ling ka n hie r z e k e r zijn voordee l mee do en gr ote n maar h e t i s h oo gs twaarschijnlijk vo or alle h et ev e nee ns c o gnitieve ond e rd e el cultuur l eerlingen g oed om le sstof op versc hille nd e n e emt een e nigs zin s apa rte plaa t s in binn en m a ni e ren a a n ge boden te krij ge n voor d e h e t geh ee l omdat in d e klasse n op d e lo c atie leerlin g di e d e t e k e nopdra cht uit mo e t voe ydoorn va n he t bn c e rg v ee l ve rschill e nd e re n i s h e t bov e ndi e n e rg l ee rz aam om te c ultur e n zijn ve rtege nwo o rdi g d h eb ik he t prob e r e n ee n w oord dat normaal ges prok e n ond erdeel cultuur in h e t sp e l op genom en zi e op sc hool met ee n verb al e definitie omschre a fb eelding 3 op d e ze m a ni e r kon ik d e ve n zal worde n te vi s uali s ere n hij moet le erlinge n in s taat stelle n om via het s pel naa st een de finiti e h e t woord ook van een din ge n ove r de elkaars c ultuur a a n de we et t e plaatje vo o rzi e n d e t e ke n aa r maakt als h e t stel je voor dat je bij turkse mensen op een verjaardag bent je hebt een cadeautje meegenomen en geeft dat aan de jarige je merk dat de jarige het cadeautje helemaal niet uitpakt hoe zou dat komen turkse mensen pakken een cadeau je nooit meteen uit omdat ze vinden datje hei geduld moet hebben om te wachten lol de gasten weer weg zijn anders zou het misschien lijken alsofje veel e ongeduldig nfzelfs hebberig bent afb ee lding 3 voo rbee ld van spe lkaart cultuur matdiij n fra nsse n 1999 6 moer 317 ware va n h e t woordenboek een b ee ldwoor de te betrekk e n door tijdens h e t spel te denboek zijn m e deleerlingen zu llen het des wijzen op reeds behandelde les stof kan al vrij betre ffende woord zo waars c hijnlijk beter eenvoudig een verband tussen de method e en kunnen onthouden he t spel gelegd worden zo komen de leerlin verder biedt het vi s ueel aanbieden van g e n er vanzelf a chter d a t er niet zom a ar een woorden de mo ge lijkh eid om een s op een s p e lletje wordt ge sp e eld ik gaf e e rder aan dat geh eel andere manier naar d e s amens telling d e doc e nt ka n be sluite n om bij e en vra a g nog van be paalde woorden te kijk e n hoe teken een keer ex tra uitl e g t e geven hij kan j e o m bij het voorb eeld te blijven h e t be s te bijvoorbeeld ook be sluiten om het spel een een kraslot w a t is de kern van he t woord k e er te sp elen met alleen vrage n die betrek t ek e n j e bijvoorbe e ld all ee n e en biljet king hebbe n op een kom end proefwerk er b egrijp en j e m e d e l eerlingen dan da t h e t om zijn ec hter nog v ee l me e r mo ge lijkh eden zo een kras lot gaat t e ke n je e r iet s bij om m ee kan d e do ce nt n a ve rloop va n tijd de l e erlin te krasse n tek e n j e kra ss e n de l ee rling z a l ge n zelf vra gen voor h e t s p e l l ate n b edenken het c on c ept dat hij van een kraslot in d e ze vragen l a at hij ze uite r a ard uit de ge dac hten h e eft moete n ab strah e re n het me thode h al e n m e t een dergelijke opdr acht teke n e n van woorde n i s dus er g l ee rzaa m en kan de do ce nt te gelijk ertijd het s pel benutt en h ee ft da arnaa s t v e e l m ee r m e t taal t e make n om de le es en sc hrijfvaa rdigh eid v a n l e erlin dan j e in eers t e in stanti e mi ssc hi e n zou gen t e verbete r en door le erlin ge n als spel d e nk e n le ider a an te wijz e n door le erling en voor het geven van een antwoord op ee n vraag eerst bij h e t onde rdeel mimi e k te ns lott e mo e t ee n me t elkaar t e lat e n overl egge n door ee n le e rlin g iet s uitb ee ld e n dat door zijn t eam lee rling no g ie ts m ee r t e l a te n v e rte llen ove r g e n o t e n binn e n een minuut m oe t w o rd e n z ijn c ultuur n aa r a anle iding va n ee n c ultuur ge r ad e n met nam e voor e en l ee rli n g di e vraag enzovoo rt enzov oort k a n de do ce nt bijvoorb ee ld mind e r go e d is in gra mmati ca z elfs spre e k e n luiste rv aardi g he den tijden s en s p e lling maar di e we l goed kan teke nen h et sp el aan bod laten kom e n het liefs t of ton ee lspel e n bi ed e n d e twee l a ats tge n a tuurlijk ook wee r ge bruikmakend van d e in no e mde s pelonde rd e le n ee n pra c hti ge k a ns d e method e gebruikte didac tiek va n d ez e om t e lat e n zijn wa t hij in zijn ma rs h ee ft vaa rdighed e n z o wordt in ho ofdstuk r en 2 ook d e z e leerling k an door zijn va ardi gh e id uit de el i va n nieu w nede rla nds bij sprek en w aa rdering oogste n hij is daa rme e immer s en luist eren aand ac ht b este ed aan d e manier n et zo belangrijk voor zijn t e am a ls de wa arop j e h et b est e iet s a a n andere n kunt leerling di e bijvoorb ee ld goed i s in gr a m ve rtellen of voorle zen in d ez e hoofds tukk en mati c a l er en de l ee rlinge n dat z e hard ge noeg mo e t e n pra te n d a t ze de wo orden duide lijk m o et e n onderdeel van de method e uitspreken d a t z e rus tig mo e ten prat e n e n dat ze op de go e de mome nt e n kl ein e pauz es de methode n ed e rlands is en blijft h e t b e houden tijd e ns h e t s preke n wanneer ee n langrijkst e instrume nt om l ee rlingen de nede r lee rling tijd ens he t sp el ee n v raa g moe t landse taal te ond erwijz e n h e t is o o k nooit vo orl e zen of w anne er e en leerl in g iet s verte lt mijn b edoeling gewees t om na h e t mak e n va n o ve r zijn of haar cultu ur naa r aa nl e idin g v an dit s p e l mijn l es sen all e e n no g maar s p e le nder ee n vr a ag kun j e dit s oo rt vaardigh e de n wij s te la ten v e rlope n v a n d e vijf le ss en nogmaals a an d e ord e s telle n zo zull en d e ned e rlands die d e brugklass en op het s tu c per l ee rlingen s teed s beter h e t v e rband tu ss en d e we ek krijge n wilde ik er hoo guit ee n voor m ethode e n h e t s p e l gaan zi en erg belangrijk h et s pe l e n van h e t sp el re serve r e n wellicht lijkt me hierbij da t d e l ee rlinge n d e uit d e belangrijker d an he t sp el z elf i s d at dankzij m e th o de v erworve n k enni s vrijwel onmid het sp e l het werken uit de meth o de mind er dellijk kunn e n gebruiken ik d e nk d at dit s aai ge maakt kan word e n dit kan bere ikt e norm stimule rend zal werken bij de bestude worde n door het s p el t e gebruik e n a l s instru ring van de le sstof me nt om d e leerlingen acti e ver bij d e metho 318 moer 1999 6 ook voor havo en vw o den zo zal v a n het spel op het bnc waar schijnlijk ook een versie voor het vak wis ho ewel ik spelenderwijs in eerste instantie h eb kunde gebruikt gaan worden onderdelen ontworpe n om h e t vak ned e rlands voor leer zoal s grammatica sp ell ing en woordenschat li nge n in het i vbo en de mavo intere ss anter en kunnen ve rvangen worden door vaardighe to e ganke lijker t e maken kan h et spel naar den voor wiskunde de ond e rdelen cultuur mijn m e ning ook uits tek e nd op de havo e n het mimiek en tek e nen kunnen om dezelfde vwo gebruikt worden hierbij is het naast de redenen zoals aang e geven bij nederlands mo gelijkhe id om he t nivea u van de vragen aan g e handh a afd blijven naast wis kunde en te p asse n mogelijk om andere bijvoorbe eld nederlands is spel ende rwijs eigenlijk geschikt m eer uitgebreid e opdr achte n aan het s pel to e te voor alle th eoreti s che vakke n in he t voortge vo egen e e n t e am k an bijvoorbe eld een ko rte zet onde rwij s sc hrij fopdra c ht of e e n ko rte spr eekopdracht krij gen er kan v o or het ond e rd eel mimie k geen revoluti e ge dacht worde n aan he t opvoere n van ee n kle in toneel s tukj e h et s p e l ho eft ook ni et in zelf ben ik zee r e nthou siast ov e r spel ende rwijs ee n les afge rond t e zijn er kunnen opdrac hte n ik d e nk nie t dat sp ele nderwij s leren de huidi ge maakt worde n die na de l es uitgevoerd ge mani e r v an onderwij s kan ve rv a nge n dat moe te n word en ik de nk bij voorbe e ld aan ee n w a s ook h elemaal nie t de be doeling het s pel s p ecifie ke zoe kopdrac ht op int e rn et zo i s e r i s ee n l eerzam e le uk e e n afwi sselende aanvul natuurlijk no g van alles te b e de nken he t sp e l lin g op de bes ta a nde midd elen het s pel e n zou op v rijwel alle schooltyp en binn en het d e rwij s ler en i s dan ook beslist ni e t bedoeld voo rtge z et ond erwij s gebru ikt kunnen worde n om een re volutie in onderwijsla nd te ontk e te n en bij ee n r evoluti e word en altijd v erlieze n interacti e f gele de n ik hoop dat spe len derwijs allee n maar winnaars zal opl e ve r e n n a a st d e mo gelijkh e id o m sp e le nde rwijs op de verschill ende sc hooltyp e n te gebruike n kan h et vo o r ve rs c hille nd e vakken gebruikt wor afb eelding 4 we lk e g roep is aan de winn ende hand 1999 6 moer 31 9