Technische leesvaardigheid en toetsing voor effectiever ANT2-onderwijs

t h e t v e l d tech nische leesvaa rdigheid en toetsing voor effectiever ant2 onderwijs alfabetisering van ant2 cursisten is een langdurig proces en vraagt veel doorzettingsvermogen van cursisten hoe kunnen docenten cursisten hierbij helpen in dit artikel stelt mieke strijbosch twee punten ter discussie zij vindt dat er meer aandacht zou moeten zijn voor technische lees vaardigheid in het alfabetiseringsonderwijs nt2 en dat er op het terrein van toetsen eens wat beter gekeken zou moeten worden naar het basisonderwijs mieke strijbosch id college zoetermeer technisch lezen vier vormen van kennis is een lastige en onnodig gecompli leren lezen is voor de meeste volwassenen moeilijk en ceerde opdracht vereist doorzettingsvermogen dit is niet zo verwonderlijk uit het bovenstaande zal duidelijk zijn dat een ant2 cursist want een gemiddelde basisschoolleerling heeft meer dan en de docent voor een gecompliceerde taak staan om deze drie schooljaren nodig alleen alom het technisch lezen te taak te vergemakkelijken zou de ant2 cursist meer hulp beheersen pas als dit proces afgerond is kan aan het berei moeten krijgen in de vorm van een gefaseerde aanbieding ken van functionele geletterdheid gewerkt worden van de lesstof ik zou daarom het aanleren van de technische als dit voor basisschoolleerlingen die vertrouwd zijn met leesvaardigheid willen loskoppelen van de kennisverwerving de nederlandse klanken en woordenschat al een langdurig die nodig is voor begrijpend lezen alleen als dit technische proces is zal het de gemiddelde volwassen ant2 cursist leesproces voldoende wordt beheerst zou er aandacht moe helemaal veel inspanning en tijd kosten om alleen al het ten zijn voor het begrijpend lezen begin van het leren lezen te beheersen daarnaast is er nog een reden om het totale alfabetiserings proces van technisch en begrijpend lezen niet tegelijkertijd het leesproces bestaat allereerst uit het omzetten van letter aan te leren uit verschillende onderzoeken is gebleken dat tekens in klanken dit technisch leesproces moet volgens juist zwakke cursisten voordeel hebben bij het aanbieden mij eerst worden beheerst en voldoende zijn geautomatiseerd van lesstof waarbij de cognitieve belasting niet te hoog is voordat de ant2 cursist aan begrijpend lezen toekomt als verlagen van de cognitieve belasting zou in de eerste plaats het omzetten van lettertekens in klanken hardop of stil kunnen gebeuren door het aanbieden van de lesstof op een lezend de cursist veel moeite en aandacht kost kan deze vaste structurele manier die de cursist stap voor stap be zich niet of onvoldoende concentreren op de betekenis van geleidt het op deze manier aanbieden van lesstof heeft als de woorden en de plaats van de woorden in de zin het is grote voordeel dat de cursist niet teveel zelf de regels van moeilijk om de aandacht op beide gebieden te richten een het lezen hoeft te ontdekken maar dat hij of zij zich alleen van beide processen zal hierdoor doorgaans niet goed ver hoeft te concentreren op het volgen van de te nemen stap lopen om op zins niveau een eenvoudige tekst te kunnen pen op deze manier kan de cursist voortbouwen op eerder begrijpen moet een cursist niet alleen het technische opgedane kennis en blijft de lesstof overzichtelijk lees proces beheersen maar ook basiskennis hebben van nederlandse woorden en zinsbouw enige wereldkennis het belang van toetsen hebben en begripsstrategieen kunnen hanteren het tegelij het zal duidelijk zijn dat een ant2 cursist bereid moet kertijd aanleren van technische leesvaardigheid en deze zijn om een langdurige inspanning te leveren wil hij of zij alfa nieuws nummer februari 2003 17 t h e t v e l d leren lezen hoe kan een cursist worden geholpen bij het basisonderwijs worden besproken de volgende drie vragen vasthouden van de motivatie om niet te snel te stoppen met staan hierbij centraal het alfabetiseringstraject een cursist die verantwoordelijkheid neemt voor zijn of wat is de doelstelling van de toets haar eigen leerproces zal beter gemotiveerd zijn en sneller uit welke onderdelen is de toets opgebouwd leren dan een cursist die het gevoel heeft willekeurig te wat is de bruikbaarheid van de toetsresultaten voor worden gestuurd om verantwoordelijkheid te kunnen docent en of school nemen voor het eigen leerproces is allereerst inzicht nodig in het eigen kunnen op het gebied van leren en dit kan 1 de fluencytoets alleen als cursist en docent over eenduidige objectieve de fluencytoets is onderdeel van de lntaketoets alfabetise informatie beschikt zoals bijvoorbeeld de toets resultaten ring nt2 van bureau lce versie 2000 deze toets komt van een criteriumtoets een criteriumtoets heeft als doel terug als onderdeel van de toets nt2 profieltoets alfabeti vast te stellen of een cursist bepaalde kennis en vaardig sering heden wel of niet beheerst een dergelijke toets maakt het de fluencytoets is primair een intaketoets en heeft als doel voor de cursist inzichtelijk waar hij in het alfabetiserings om bij binnenkomst van een cursist snel te kunnen beslis proces zich bevindt sen of deze een ant2 traject moet volgen of dat de cursist het werkt stimulerend als de toetsresultaten ook een kleine kan worden doorgetoetst voor het nt2 traj ect de fluency vooruitgang kunnen laten zien op dit moment verloopt de toets bestaat uit een woordenrij een tekst in oplopende informatie over het niveau van leesvaardigheid van cursisten moeilijkheidsgraad die in een bepaalde tijd moet worden soms problematisch dit leidt in de praktijk vaak tot verkeerde gelezen en een schrijftoets plaatsing binnen onderwijsinstellingen de oorzaak hiervan deze toets is leerstofonafhankelijk maar het is geen crite is dat er op dit moment voor de volwasseneneducatie nog riumtoets dat wil zeggen dat de technische leesvaardigheid geen leerstofonafhankelijke criterium toets bestaat die vol niet in absolute waarden op meerdere niveaus wordt getoetst doende gedetailleerd het alfabetiseringsproces in kaart de fluencytoets geeft alleen een antwoord op de vraag wel brengt de noodzaak van een dergelijke criterium toets is of niet voldoende gealfabetiseerd ook binnen het antz onderwijs algemeen erkend zo n toets kan ervoor zorgen dat een nieuwkomer uit groningen 2 de toets technische vaardigheden zonder al te veel problemen in een roc in rotterdam kan de tv toets is eveneens onderdeel van de lntaketoets worden geplaatst zonder dat deze nieuwe cursist steeds alfabetisering nt2 en ntz profieltoets alfabetisering het van groep hoeft te wisselen omdat het beheersingsniveau is een observatietoets waarmee tussentijds de problemen op het gebied van leesvaardigheid onvoldoende bekend was op het gebied van leesvaardigheid kunnen worden geanaly seerd bij deze tv toets wordt de beheersing van de deel toetsen in het ant2 onderwijs vaardigheden die een belangrijke rol spelen bij het lees een toets is dus niet alleen belangrijk vanwege de behoefte proces getoetst de deelvaardigheden komen afzonderlijk aan eenduidige informatie maar ook om de motivatie te of gecombineerd in een toetsonderdeel terug de interpre vergroten een goede toets zou vorderingen in de leesvaardig tatie van de toetsresultaten wordt aan de docent of instelling heid moeten kunnen vaststellen en landelijk genormeerd zelf overgelaten omdat iedere instelling er andere criteria moeten zijn voor groepsindeling op nahoudt welke toetsen worden op dit moment gebruikt in het ant2 onderwijs bij plaatsing en meting van vorderingen 3 de avi toets op het gebied van leesvaardigheid de avl toets is een toets voor basisschoolleerlingen met het een veelgebruikte toets in de volwasseneneducatie is de doel de technische leesvaardigheid te bepalen de avl toets lntaketoets alfabetisering ntz en de nt2 profieltoets stelt het niveau van technische leesvaardigheid vast in abso alfabetisering die hieronder zullen worden besproken voor lute waarden het is een criteriumtoets dat wil zeggen dat zover deze de beheersing van technische leesvaardigheid het technisch lezen van een leerling op verschillende mo toetsen daarnaast zullen twee vergelijkbare toetsen uit het menten kan worden gemeten om vooruitgang of achteruit 18 alfa nieuws nummer februari 2003 t h e t v e l d gang vast te kunnen stellen om dit zo nauwkeurig moge betiseerd is maar niet in hoeverre dit proces is gevorderd lijk te doen zijn er negen verschillende toetsniveaus deze toets is daarom niet te gebruiken als criterium toets de avi toets is te vergelijken met de fluencytoets van het voor het ant2 onderwijs is deze toets voor niveaubepaling lce namelijk een tekst die binnen een vastgestelde tijd van de technische leesvaardigheid niet goed bruikbaar moet worden gelezen om vast te stellen of een niveau wordt de tv toets is een observatietoets van de deelvaardigheden beheerst als niveau negen wordt beheerst is het technisch deelvaardigheden zijn wel een belangrijke indicatie maar lezen voltooid de toets is landelijk genormeerd zeggen niet alles over het niveau van technische leesvaar digheid van een cursist de tv toets is daarom ook niet 4 dtlas observatietoetsen geschikt als criteriumtoets bij het bepalen van de technische een van de observatietoetsen die binnen het basisonderwijs leesvaardigheid de toets kan wel voor analyse van lees en met name door remedial teachers worden gebruikt is problemen worden gebruikt dtlas diagnostiek van technisch lezen en aanvankelijk een nadeel is weer dat in de tv toets gebruik gemaakt spellen de observatietoetsen in dtlas hebben als doel wordt van toetsonderdelen die meerdere deelvaardigheden stelling te bepalen welke technieken van woordherkenning tegelijkertijd toetsen de toetsresultaten zouden beter beheerst worden en hoe deze technieken worden toegepast bruikbaar zijn als de verschillende deelvaardigheden apart daarnaast wordt onderzocht of de afzonderlijke deelvaardig zouden worden getoetst zodat er een eenduidige conclusie heden voldoende beheerst worden de toetsprocedure ver kan worden getrokken uit de toetsresultaten bovendien loopt hierarchisch dat wil zeggen dat eerst een moeilijke wordt er in de handleiding geen norm aangegeven om te taak wordt getoetst en bij falen de meer basale deelvaardig bepalen in hoeverre een deelvaardigheid wel of niet vol heden worden onderzocht de procedure eindigt altijd met doende wordt beheerst een docent zal dit uiteindelijk dus een toets die een leerling beheerst de toetsresultaten zelf moeten inschatten geven door middel van de hierarchische opbouw weer bij welke deelvaardigheid het leesprobleem zich bevindt de avi toets en de dtlas observatietoetsen hebben beide als nadeel dat ze voor basisschoolleerlingen zijn opgezet conclusie normering woordkeus en tekst maken deze toets minder meer aandacht voor technische leesvaardigheid zou het geschikt voor ant2 cursisten deze toetsen hebben echter ant2 onderwijs aan volwassenen verbeteren omdat zonder enkele belangrijke voordelen beheersing van technische leesvaardigheid er niet voldoende de dtlas observatietoetsen geven door de hierarchische aandacht gegeven kan worden aan begrijpend lezen toets opzet wel eenduidige informatie over het beheersings door technisch en begrijpend lezen niet tegelijkertijd aan niveau van de afzonderlijke deelvaardigheden en welke te bieden wordt de cognitieve belasting verkleind dit ver norm daarbij gehanteerd wordt de hierarchische toets groot de opnamecapaciteit van de ant2 cursist waardoor opzet voorkomt bovendien onnodig toetsen de toets is deze beter in staat is de lesstof op te nemen daarom als observatietoets goed te gebruiken in het ant2 beter inzicht in het niveau van technisch lezen voorkomt onderwijs aan volwassenen verkeerde plaatsing binnen alfabetiseringstrajecten de avi toets heeft als voordeel dat het een criteriumtoets bovendien vergroot inzicht in de eigen leerprestaties de is met de negen verschillende niveaus kan voor cursisten bereidheid verantwoording te nemen voor het eigen leer en docenten in absolute waarden en nauwkeurig worden proces waardoor de kans op succesvolle afronding van het vastgesteld wat het niveau van leesvaardigheid is vooral dit alfabetiseringsproces groter wordt toetsing van technische laatste maakt deze toets uniek en potentieel goed bruikbaar leesvaardigheid is om deze twee redenen van groot belang in het ant2 onderwijs beide toetsen hebben binnen het basisonderwijs hun nut be de binnen het ant2 onderwijs gehanteerde intaketoets wezen op voorwaarde dat de toetsen voor het ant2 onder alfabetisering nt2 en nt2 profieltoets alfabetisering van wijs worden aangepast en genormeerd zijn ze ook geschikt het lce geven nog onvoldoende informatie over de beheer voor zowel de intake tussentijdse toetsing en analyse van sing van de leesvaardigheid van een cursist de leesvaardigheid maar zelfs in de huidige vorm zijn deze de fluencytoets levert wel informatie op of iemand gealfa toetsen goed bruikbaar binnen het ant2 onderwijs a lf a nieuws nummer februar i 2003 9