Werken met de Methode De Haan

jan de frankrijker tees die michiel in de voorafgaande weken gemaakt had die wemelden inderdaad van de fouten en onbegrijpelijke woorden werken met d e woord i p v woord methode de haa n karteje kaartje bzig bezig makken maken beweegping beweging erlijk eerlijk birij k belangrijk mogt mocht eerlis verlies hooft hoofd stattsjons stations zoals elke school wordt ook de onze regelma irleke eerlijke taptje tandj e tig geconfronteerd met de vraag of een bepaalde leerling dyslectisch is en zo ja wat er afbeelding i bloemlezing uit de laatste v iff dictees door de basisschool zelf aan gedaan kan wor den tot enkele jaren geleden wist ook ik niet ik heb daarna een dictee samengesteld waarin goed hoe ik adequaat op deze vragen kon een aantal van deze woorden opnieuw voor reageren kwam ik streepte nog geen fouten aan maar drie jaar geleden heb ik bij de heer w j de wees michiel op een aantal woorden en vroeg haan de cursus dyslexie een taalkundig pro heb je dat goed geschreven opmerkelijk bleem met een taalkundige oplossing gevolgd was dat michiel bij vrijwel alle zowel goed als en toen ik een jaar later de kans kreeg om fout gespelde woorden antwoordde dat weet enkele uren per week te bestemmen voor het ik niet sommige woorden werden door hem geven van remediale hulp bood dat mij de wel als fout aangewezen maar in de herkan mogelijkheid om praktische ervaring op te sing zeker niet verbeterd sapige werd sapege en doen met deze methode daarna sappege hij had geen flauw benul van de juiste spellingwijze zelfs niet bij woorden die de eerste leerling die in aanmerking kwam reeds aan het einde van groep 3 als beheerst voor behandeling was michiel door de mogen worden beschouwd mijn eerste indruk schoolbegeleidingsdienst was geadviseerd om was dat ik deze jongen wel enkele jaren zou hem groep vijf over te laten doen maar daar moeten begeleiden omdat er een grote achter naast moest er ook iets gedaan worden aan de stand ingehaald moest worden terwijl op school duidelijk geconstateerde dyslexie van deze het lees en taalonderwijs in zijn groep jongen anders zou hij zeker weer vastl open ondertussen gewoon doorging michiel bleek een jongen met een normale bij het rubriceren van de fouten in het for intelligentie die zich mondeling in goede zin mulier van de methode de haan ontdekte ik nen kon uiten en over een uitgebreide woor dat er in vrijwel alle spellingproblemen die in denschat beschikte maar hij las op een veel te groep 3 aan de orde komen fouten werden laag nvi analyse van individua li seringsvor gemaakt de aangeboden stof moest daarom men niveau en zijn dictees zaten vol met de aanvankelijk niet al te ver boven het niveau meest elementaire en bizarre fouten op ver van groep 3 uitsteken om te voorkomen dat er schill ende manieren was getracht om hierin al te veel fouten in een werk zouden zitten verbetering te brengen door middel van het om te beginnen heb ik dictees aangeboden geven van extra leesbeurten het plaatsen in die doorgaans gebruikt worden in de tweede een niveauleesgroep het samen voorbereiden helft van groep 4 van dictees en het thuis laten maken van taal lesjes geen van deze maatregelen had echter het wekelijkse behande li ng suur tot verb eteringen geleid integendeel michiel werd er steed s onzekerder door de wekelijkse les heeft de volgende indeling in overleg met de schoolbegeleidingsdienst i de leerling leest enkele minuten hardop voor heb ik toen besloten om met deze jongen een uit een zelf gekozen boekje dat op het nvi ni uur per week te gaan werken met de methode veau van de leerli ng ligt de haan als startpunt bestudeerde ik de dic 2 er wordt een onvoorbereid dictee gemaakt da t 156 m oe r 1995 4 wordt nabesproken de onjuist geschreven volgt daarbij de strategie ik hoor ik woorden worden van regels voorzien volgens schrijf of de methode de haan 3 het uur wordt afgesloten met nogmaals enkele ik hoor in een woord een korte klank minuten hardop lezen een medeklinker en een klinker ik moet die medeklinker tweemaal schrijven op het lezen kom ik in een later stadium schrijf ik een medeklinker dan krijg i k terug eerst zal ik een beschrijving geven van een woord met een lange klank de kern van de behandeling kabb el kab el h et onv o orbereide di c t e e elke week we kken we ken wordt de leerling geconfronteerd met een pi kken pie ken onvoorbereid dictee elke zin wordt voorgele ho llen ho l en zen door de leerling herhaald en daarna mu ssen muzie k opgeschreven tevens wordt de opdracht gegeven maak van elke zin een vraag en zet dan een streep onder het eerste woord van ik hoor aan het eind van een woord de vraagzin in een later stadium wordt dat de klankaft of m onder het eerste werkwoord van de vraag ik schr ijf acht of ag zin het is belangrijk dat de leerling dit woord de persoonsvorm vanaf het begin van de nacht de da g de behandeling weet te herkennen want veel de gracht de vlag spellingregels hebben hierop speciaal betrek zacht het gezag king maar a ch de lac h wanneer het dictee af is vraag ik de leerling om alle zinnen nog eens aandachtig over te lezen en eventueel verbeteringen aan te bren ik hoor in een woord de klank pz of nik gen daarna maken we samen een lijstje van ik schrijf ng of nk alle verschrijvingen vanaf dit moment spreek ik niet meer van fouten maar van ver bang bank schrijvingen de leerling beheerst immers de e ng e nk el spellingregels nog niet en weet niet wat hij hi ngen hi nkel fout doet ik schrijf elk onjuist geschreven lo ngen lo nke n woord op en daarnaast de correcte spelling afbeelding a enkele voorbeelden van kaar jes m e t met een streepje onder de verbetering spellingregels zigt zicht rouw rauw vlees belangrijk is dat het laatste kaartje op de juis baker bakker brakje dranjk e te manier hardop gelezen wordt ik hoor de klank ng laat uitspraak horen of ngk van deze woorden worden de spellingregels laat uitspraak horen ik schrijf ng en ge gegeven zoals die in de methode de haan zijn ontwikkeld tegen de leerling zeg ik dat woord klopt wanneer er geen regel gegeven kan worden niet maar dat kun je nog niet weten ik zal geef ik een woordpaar een kaartje voor je maken ik lees dat kaartje zie afbeelding 2 dan enkele malen voor en rauw of rouw maak het duidelijk door middel van een aantal niet gaar verdriet voorbeelden de leerling krijgt opdracht om het precies zo op te lezen als ik het voordoe afbeelding 3 een voorbeeld van een woordpaa r op elk kaartje krijgt de leerling de keuze uit twee mogelijkheden bijv cht of gt door middel van deze of of formule worden ng of nk ou of au de leerling all e aangeboden spe llingregels op kaartje s 1995 4 mo er 1 5 7 weergegeven op deze wijze worden alle ver regelmatig aan de orde en op den duur gaat de schrijvingen van regels voorzien leerling ze argeloos toepassen h et alfab e t een kaartje da t elke leer vo o r tg ang het volgende lesuur ver ling aan het begin van de behandeling krijgt loopt volgens dezelfde structuur zodat er weer te bestuderen bevat het alfabet zoals dat door een aantal kaartjes met regels worden opge de heer de haan is opgezet en elders in dit steld wanneer er in het dictee verschrijvingen nummer door hemzelf wordt besproken voorkomen die in een eerder stadium zijn veel problemen komen voort uit het werken behandeld of waarvan de leerling het kaartje al met de klinkers daar deze in verschillende enige tijd bezit vraag ik weet je zeker dat dit verschijningsvormen voorkomen korte of woord goed is wanneer het antwoord luidt lange klank kort of lang geschreven a of ja of ik weet het niet dan bespreek ik aa i of ie en doordat ze afhankelijk opnieuw het spellingprobleem en geef het van het feit of ze wel of niet de klemtoon kaartje weer mee naar huis wanneer het ant hebben de schrijfwijze van andere lettergre woord nee is laat ik het woord opnieuw pen beinvloeden ongelukkig en onbenut schrijven als de fout inderdaad verbeterd ook bij deze opzet is uitgegaan van de vraag wordt zeg ik dat de regel op het kaartje al hoe hoor ik een klinker en welke moge begint te werken maar dat het desbetreffende lijkheden zijn er om die klank op te schrijven kaartje nog wel een aantal keren moet worden door het alfabetkaartje dikwijls hardop voor gelezen totdat het woord automatisch goed te lezen leert de leerling met dit alfabet onder geschreven wordt andere spelenderwijs dat de j klank die je ook wijs ik een aantal woorden aan waarvan hoort bij aai oei en ooi wordt geschreven als de spelling in de afgelopen weken aan de orde i en eveneens dat na de lange ee en gekomen is zegt de leerling zeker te weten ie klank een u voor de w komt eeuw dat het woord op de juiste manier geschreven kieuw maar dat de u niet wordt verdub is dan herhaal ik de regel van het kaartje en beld voor de w uw prijs de leerling omdat hij vooruitgang toont thuisopdracht na het lesuur krijgt de sommige kaartjes kunnen reeds na vier weken leerling een envelopje met een aantal kaartjes worden ingenomen terwijl andere soms wel met spellingregels mee naar huis met ouders zeven a acht weken mee naar huis gaan valt en leerling is afgesproken dat de leerling elke een leerling na enige tijd terug in een fout schooldag en een keer in het weekend als waarvan al eerder een kaartje mee naar huis volgt te werk gaat gegaan is dan wordt de spellingregel opnieuw er worden vijf minuten besteed aan het hardop meegegeven de periode van bestudering is en aandachtig lezen van de meegegeven kaart dan kennelijk toch te kort geweest jes waarbij ze net zo moeten worden gelezen al na de eerste weken waarin vooral de spel als tijdens het lesuur is voorgedaan de regels lingregels van groep 3 aan de orde zijn hoeven niet uit het hoofd te worden geleerd de geweest begint de behandeling duidelijk ouder moet ook zeker niet gaan overhoren vruchten af te werpen veel verschrijvingen maar slechts stimuleren dat het oplezen zorg blijken namelijk te maken te hebben met het vuldig gebeurt niet beheersen van deze elementaire regels en daarna leest de leerling vijfminuten hardop uit onvoldoende kennis van het alfabet de leer een boek dat op het nvt niveau van het kind ling gaat een groot aantal verschrijvingen als ligt en dat zijn belangstelling heeft fout herkennen en schrijft onvoorbereid aan nogmaals worden de kaartjes gedurende vijf geboden woorden steeds vaker correct de minuten langzaam en zorgvuldig hardop gele vraag weet je het zeker wordt steeds vaker zen met ja beantwoord en voor de leerling is het de aangeboden spellingregels worden door prettig dat het daarbij blijft hij hoeft niet deze wijze van werken vele malen onder de steeds de spellingregel op te zeggen maar aandacht van de leerling gebracht tijdens het wordt bevestigd in het weten door middel van de wekelijkse lesuur komen de regels eveneens kaarjes ijo moer 1995 4 h et leze n een dyslectische leerling heeft veel problemen met lezen hij leest op een veel te laag nvi niveau en hapert bij woorden waar de meeste leerlingen uit zijn groep reeds pro bleemloos mee omgaan hoewel de methode de haan zich vooral richt op het foutloos schrijven door middel van het aanleren van spellingregels blijkt al spoedig dat er tevens vooruitgang geboekt wordt bij het lezen met behulp van enkele voorbeelden zal ik trachten de relatie tussen deze leergebieden duidelijk te maken 4t m als de leerling via het bestuderen van de regels onbewust weet dat een dubbele mede 6 fi a udpn l ff klinker als gevolg heeft dat de daaraan vooraf gaande klinker een korte klank heeft en dat een enkele medeklinker voorafgegaan wordt door een lange klank dan zal hij niet lang meer aarzelen bij woorden als baker bakker gemakkelijk vermakelijk etc als hij weet dat de onbeklemtoonde uitgang elijk wordt uitgesproken als eiuk verdwij nen de problemen met woorden als werkelijk afbeelding 4 dictee na een halfjaar behandeling en dadelijk als hij daarnaast heeft geleerd dat in een gen ik heb michiel gedurende ruim een woord als bakkerij en terug de niet beklem schooljaar begeleid waarna hij zelf in staat was toonde lettergrepen ke en te worden uit om met het gegeven onderwijs mee te komen gesproken als ku en tu verdwijnt de inmiddels zit hij halverwege groep 7 en heeft onzekerheid bij het lezen van dergelijke hij geen bijzondere problemen met lezen en woorden spellen tijdens de behandelperiode merkte michiel aarzelt een leerling of maakt hij een fout bij op dat hij het zo fijn vond dat ik nooit zei je een woord waarvan het spellingprobleem doet het fout maar steeds je kon het nog reeds aan de orde is geweest dan zeg ik de niet weten ook vertelde hij blij te zijn dat tekst van het desbetreffende kaartje op en laat hij maar zo weinig huiswerk van me mee het woord opnieuw lezen bij halfjaarlijks kreeg alleen het hardop lezen vond hij min toetsen blijkt de leerling duidelijk minder der prettig als ik voor mezelf lees schiet ik fouten te lezen en vooruitgang te boeken in veel harder op was zijn commentaar leestempo een andere dyslectische leerling uit groep 4 is resultaten bij enkele leerlingen in april 1 994 bij mij aangemeld nadat hij groep 3 tweemaal had gedaan na een bij michiel viel me op dat mijn aanvankelijke voorzichtige start in de laatste maanden van vrees voor een behandeling die zich over een het vorige schooljaar behandel ik hem sinds aantal jaren zou uitstrekken ongegrond bleek augustus 1994 met de methode de haan uit toen hij eenmaal de regels van groep 3 en 4 het dictee op de vorige bladzijde blijkt hoe de had ingehaald bleek hij zonder veel bijzonde stand van zaken is vlak voor de kerstvakantie re inspanning de voortgang van het spelling naar aanleiding van dit dictee maak ik de onderwijs in zijn eigen groep te kunnen vol volgende aantekeningen 1995 4 m oer 159 uit het schrijfpatroon spreekt nog vrij veel on wijze kunnen komen hoewel ik persoonlijk zekerheid nog geen ervaring heb met het begeleiden van het onderstrepen van de persoonsvorm geeft allochtone leerlingen lijkt methode 2 mij een geen enkel probleem uitstekend startpunt om ook deze kinderen sprink sprin gt zelf verbeterd inzicht bij te brengen in de structuur van de paart paard idem nederlandse taal ceremis kermis kaartje c k vooraan tenslott e ceremis kaartje deletie wavel wafel kaartje vel of fel ik ervaar het werken met de methode de stont stond kaartje d t achteraan haan als zeer effectief en vind het tevens een schuden schudden kaartje dubbele mede groot voordeel dat de methode voor leerling klinker na korte klank en ouders weinig belastend is de leerlingen nog een poosje houden hebben al snel in de gaten dat ze vorderingen warom waarom kaartje lettergreepregel maken en zekerheden krijgen hetgeen zeer tog toch kaartje g ch achteraan stimulerend werkt bijzonder dankbaar tonen ze zich wanneer ze na de behandelperiode verschillende malen ben ik geconfronteerd merken dat ze gewoon weer met de groep met een leerling die niet dyslectisch was maar verder kunnen en geen probleemleerling door veel wisseling van school of ziektever meer zijn zuim de leerstof van de groepen 3 en 4 niet voor de begeleider is het eveneens een voldoende had verwerkt en daardoor onder dankbare taak wanneer men via de cursus en andere veel spellingfouten maakte door enige praktijkervaring vlot met de handboe enkele maanden intensief te trainen met de ken overweg kan is de methode een doeltref methode de haan lukte het om zo n leerling fend middel om de dyslexieproblemen bij de de achterstand vlot te laten inlopen kern aan te pakken het geeft veel voldoening om elke maand een aantal problemen als afge aan het begin van het artikel is gesteld dat daan te kunnen beschouwen terwijl het michiel een normaal intelligente jongen was niveau van de dictees en de leesteksten regel uit groep 5 bij deze leerling kon onmiddellijk matig kan worden opgevoerd gewerkt worden met de methode de haan voor kinderen met een lage intelligente of literatuur leerlingen uit groep 3 of 4 is de methode te moeilijk speciaal voor deze leerlingen heeft haan w j de methode de haan 1 spellingmethode de haan enkele jaren geleden methode 2 ont met grote leerstappen voor dyslectici allochtonen en wikkeld die bestaat uit de boeken klinkers en taalzwakken handleiding dyslexie werk medeklinkers alsmede een dicteeboek bij boek dyslexie amsterdam 199 3 deze kinderen wordt de nadruk aanvankelijk haan w j de methode de haan 2 spellingmethode gelegd op het werken met woordparen zie met kleine leerstappen voor de middenbouw van het afbeelding 2 en waar dat niet mogelijk is b 0 lom m l k v s o en voor de onderbouw van worden zo eenvoudig mogelijk gestelde spel het i t o klinkers medeklinkers dic lingregels aangeboden tees amsterdam 1993 met behulp van methode 2 kunnen leerlingen worden begeleid die reeds in groep drie ern stige uitval vertonen bij het lezen en schrijven kinderen die over een minstens middelmatige intelligentie beschikken kunnen na het door werken van de boeken klinkers en mede klinkers overstappen op de boven beschreven behandeling ik werk nog te kort met methode 2 om te kunnen beoordelen tot welk niveau minder intelligente leerlingen met deze werk i oo moer 1995 4