Een gedeelde visie op leesvaardigheid

Kader 

• Leesvaardigheid 
• Ontwikkelen van een gedeelde visie op leesvaardigheid
• Materialen: visiekaartjes – rode/groene/oranje stickers
• Duur: 2 bijeenkomsten 
• Effectief bevonden voor: vakgroep Nederlands 

Wat is de kernactiviteit? 

Docenten bepalen hun gezamenlijke visie op leesvaardigheid

Hoe pak je het aan? 

Neem een aantal uitspraken over leesvaardigheid (of een ander onderwerp) die ontleend zijn aan theorie. Bedenk op basis van iedere uitspraak een x aantal specificaties: handelingen in de les die aansluiten bij de betreffende visie. Twee voorbeelden zijn: We laten leerlingen in duo’s een tekst lezen. En: We combineren lezen en schrijven in de les. 

Leg deze specificaties voor aan alle vaksectieleden. Zij bekijken de verschillende specificaties en bepalen of dat zij deze een groene, rode of oranje sticker geven. Daarbij staat rood voor ‘nee, dat wil ik niet in de les’. Groen staat voor ‘ja, dit wil ik in de les’. Oranje staat voor ‘dit wil ik wel, maar nu nog niet’.

Wanneer iedereen dit individueel gedaan heeft, verzamel je alle gestickerde specificaties. Je zoekt naar de overeenkomsten en verschillen tussen de gekwalificeerde specificaties en ordent vervolgens de specificaties op kleur. Je maakt inzichtelijk hoe vaak de verschillende specificaties respectievelijk groen, oranje en rood zijn gemaakt door alle individuen binnen de vakgroep.

“De docenten krijgen autonomie over de invulling van de lessen leesvaardigheid.”

De volgende stap is het bespreken van de ordening. Tijdens die bespreking wissel je gedachten uit over de specificaties en de achterliggende theorieën. Je maakt samen keuzes over welke specificaties de basis gaan vormen voor je visie. Vervolgens formuleer je op basis van de achterliggende theorieën die visie. Ter illustratie: bij de specificatie ‘We combineren lezen en schrijven in de les’, hoort de theorie “het in samenhang aanbieden van de vaardigheden zorgt ervoor dat de verschillende taaldomeinen elkaar versterken” (Vis et al., 2021). Deze uitspraak neem je dus op in je visie.

Met welk effect?

De docenten ervaren meer autonomie en voelen zich meer competent bij de invulling van de lessen leesvaardigheid. De docenten krijgen weer grip op de invulling van deze lessen en bepalen zelf hoe ze deze lessen vorm kunnen geven, op basis van hun eigen visie en de visie van de vakgroep. Door de grotere autonomie wordt de motivatie voor het geven van deze lessen groter. De docenten voelen zich meer competent doordat zij via de specificaties helder hebben wat met de achterliggende theorieën wordt bedoeld.

Waarom werkt het zo? 

Er wordt een visie geformuleerd op basis van actuele inzichten over leesvaardigheid als vertrekpunt. Er wordt gewerkt aan competentie, draagvlak en motivatie, belangrijke elementen van curriculumimplementatie (Meester, 2022).

“Je maakt samen keuzes over welke specificaties de basis gaan vormen voor je visie.”

Om het draagvlak en de motivatie van de hele vakgroep hoog te houden werken we volgens de theorie van Deci & Ryan (2000), die stelt dat de motivatie hoog is wanneer je voldoet aan drie eisen: autonomie, compentie en sociale verbondenheid. Dat betekent dat we steeds werken aan de competentie van onze vakgroep, we zorgen ervoor dat er een keuze is en we zorgen ervoor dat vakgroepleden samen aan de slag zijn. We delen kennis (competentie) over de ontwerpprincipes van Erik Meester (2022) en over actuele inzichten op het gebied van leesvaardigheid. Samen (sociale verbondenheid) bepalen we welke inzichten een plek krijgen in ons curriculum (autonomie). Vervolgens bekijken we samen voorbeelden van curricula (SLO, 2010)  en beslissen we hoe ons curriculum vorm krijgt.

Contact met auteurs bij eventuele vragen/opmerkingen:

• j.vanderven@hethooghuis.nl
• m.philips@hethooghuis.nl

Meer weten? 

Meester, E. (2022). Leidinggeven aan curriculumontwikkeling. Basisschoolmanagement, .4, p. 22-25

OECD (2019), PISA 2018 Results (Volume I): What Students Know and Can Do, PISA, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/5f07c754-en.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78. 

https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68

Strijker, A. (2010). Leerlijnen en vocabulaires in de praktijk. Verkennende studie in opdracht van het Programma ‘Stimuleren Gebruik Digitaal Leermateriaal’. Enschede: SLO